جزوات و مقالات فلسفی

ارسطو آموزه جوهر را عمدتا در دو کتاب مقولات و متافيزيک مطرح کرده است. مطالعه اين دو کتاب، ممکن است اين مطلب را به ذهن متبادر سازد که گويا ملاک هاي مطرح شده براي جوهر، در اين دو کتاب، کاملا بر هم منطبق نيستند، بلکه ملاک هاي پيشنهاد شده براي جوهر و در نتيجه، مصاديق جوهر، در اين دو اثر، با هم تفاوت دارند. گذشته از تاثيري که ممکن است گذر زمان و تحول فکري ارسطو به جا گذاشته باشد، اختلاف موجود در ميان اين دو کتاب را مي توان به اختلاف در رويکردهاي اتخاذ شده در هر يک از دو کتاب بازگرداند. در کتاب مقولات، که به واقع اثري منطقي- فلسفي شمرده مي شود، به جنبه هاي ذهني و ارتباط ميان مفاهيم نيز پرداخته شده است، از اين رو، در کتاب ياد شده، برخي از مفاهيم کلي ذهني هم به نوعي «جوهر» - البته در معناي ثانوي آن – دانسته شده اند. اما در کتاب متافيزيک، رويکردي کاملا مابعدالطبيعي اتخاذ شده است؛ بنابراين، در اين کتاب، از جواهر ثانوي سخني به ميان نمي آيد. ارسطو در متافيزيک جواهر را به عنوان مصاديق واقعي موجود معرفي مي کند، بر اين اساس، از نظر ارسطو، مطالعه واقعيت به مطالعه جواهر خلاصه مي شود، و موضوع فلسفه «جوهر» است. گفتني است که تنها با نوآوري هاي فيلسوفاني چون فارابي و ابن سينا بود که فلسفه وجود، جايگزين فلسفه جوهر گرديد.

 نسخه قابل چاپ