جزوات و مقالات فلسفی

در مابعدالطبيعه دکارت در جهان مخلوقات تنها دو نوع جوهر وجود دارند که از اساس با يکديگر متفاوتند؛ اين دو عبارتند از: جوهر «انديشنده» و جوهر «ممتد» يا نفس و ماده. نزد دکارت نه تنها بايد نفس انساني را از نفوس حيوانات جدا کرد، بلکه بايد آنها را داراي دو حيطه متفاوت انديشه و حرکات مادي دانست. نفس در فلسفه دکارت معادل ذهن است و جوهري انديشنده به شمار مي رود و همين جوهر غير مادي، اصل انسان تلقي مي شود. بدن که جزو ماديات محسوب مي شود، جوهري ممتد دارد و کاملا متمايز از نفس است. پس نفس، هم وجود دارد و هم مي تواند قبل از شناخت بدن شناخته شود و چون اصلا جسماني نيست، مي تواند پس از مرگ انسان نيز باقي بماند. از اين رو، دکارت با اصل تمايز جوهري مي تواند بقاي انسان را اثبات نمايد. از طرف ديگر، دکارت به عنوان يک تنکارشناس [/فيزيولوژيست] و روان شناس، در حقيقت معتقد به تعامل و اتحاد واقعي بين ذهن و بدن است، زيرا که برخي اندرکنش هاي علي ميان ذهن و بدن، نشان دهنده اتحاد جوهري بين آنهاست. در اين مقاله نشان داده مي شود که جمع بين اتحاد و تمايز جوهري ذهن و بدن، دکارت را با مشکلي جدي رو به رو مي کند و، علي رغم تلاشهاي او در ارايه راه حل هايي چون انگاره روح بخاري يا هر انگاره ديگري مثل قلب يا غده صنوبري، اين اشکال همچنان باقي مي ماند. از اين رو، به نظر مي رسد که چون دکارت نمي تواند از تنها دليل اثبات بقاي نفس آدمي صرف نظر کند، مجبور است از لحاظ نظري تمايز جوهري ذهن و بدن را در مابعدالطبيعه خود نگه دارد. در واقع، دکارت ترجيح مي دهد در مقابله با پارادوکسي که از يک طرف تمايز جوهري و از طرف ديگر، اتحاد جوهري ذهن و بدن را درست مي داند، جانب تمايز جوهري ذهن و بدن را بگيرد.

 نسخه قابل چاپ