جزوات و مقالات فلسفی

خيال و مرگ دو ساحت پر رمز و راز حقيقت اند که واسط (برزخ) ميان حس و عقل، دنيا وعقبي واقع شده اند. مراد از خيال، صورتهاي خيالي، قوه خيال و همچنين عالم خيال است. انسان در نشئه دنيا به مدد قوه متخيله قادر است تا حقايق و معاني متعالي (امور خفيه) را در کسوت صور خيالي مناسب براي خود متصور نمايد، به شرط آنکه خيال خود را به مبادي عالي هستي مرتبط سازد، نه آنکه در بند حس مشترک محبوس گرداند. مرگ نيز - که برزخي ميان دنيا و عقبي است - با کنار زدن پرده حواس، رويت حقايق مثالي را براي انسان ممکن مي سازد. وفور تنعمات بهشتي بنا بر اراده بهشتيان در عالم مثال (برزخ) که عرصه تروح اجسام و تجسد ارواح است، به مدد خيال متحقق مي گردد. ساحت مرگ، متجسم شدن اعمال و کردار آدمي، فشار قبر، حضور فرشتگان مامور مرگ و ... همگي بر اساس مثالي بودن خيال معنا مي يابند. مرگ و خيال، کنده شدن از مرتبه رقيقه (محسوس) و ورود به مرتبه تجرد برزخي است. مرگ و خيال نشان دهنده استعلا و فراروي هستي انسان از مرتبه نازله به مرتبه اي بالاتر است. بر همين اساس، انسان در مقام خيال و مرگ به نحوي از گشودگي (آزادي) و انکشاف دست خواهد يافت که هرگز در مرتبه حس به آن دست نيافته است. هنر که جولانگاه خيال است، مرگي است که رو به سوي جمال الهي دارد. صدرا در جلد هفتم اسفار اربعه، عشق عفيف صاحبان صنايع لطيفه (ظرفا) را سببي مي داند در نيل آنها به ذهني صاف و رواني رحيم و نگاهي ظريف که موجب ظهور جمالي مي شود که تجلي جمال حق است. در واقع، صور خيالي هنرمند، واسطه اي براي تعالي به اسم ا... مي گردد. به همين جهت، هنر به معناي اصيل کلمه، مرگ است، مرگ هر آنچه غير خداست و مظهريت جمال حق.

 نسخه قابل چاپ