جزوات و مقالات فلسفی

در نيمه دوم قرن دوم هجري فرقه اسماعيليه كه به امامت اسماعيل پسر امام جعفرصادق(ع) معتقد بودند، شكل گرفت. اسماعيليان ديدگاه هاي ويژه اي را درباره امامت مطرح كردند. از ديدگاه آنان هستي يك لحظه بدون وجود امام نمي تواند باقي بماند وانسان همواره به معلم و مقتدا و رهبري معصوم نياز دارد. اسماعيليان تلاش هاي بسياري کردند تا سابقه امامت را به سرآغاز خلقت برسانند. براي اين منظور نظريه ها و تفسيرهاي خاصي از تاريخ و نبوت ارايه داشتند.
بر اساس اين نظريه تاريخ مقدس بشري از هفت دور تشكيل شده است و در طي اين هفت دور انسان به تكامل مي رسد. هر دور با ظهور يك پيامبر كه به آن ناطق نيز مي گويند و وصي او كه به آن صامت يا اساس نيز گفته مي شد، همراه است و پس از آن ها هفت امام مي آيند كه هر يك پس از ديگري به امامت مي رسند. بدون شك، در شكل گيري اين عقيده انديشه هاي نو افلاطوني تاثير داشته است.
«ناطق» جايگاه تنزيل احكام از سوي خداوند به مردم و «اساس» جايگاه تاويل احكام را دارا است و امام هم ظاهر و باطن شريعت را بيان مي كند.
در شش دور نخست آدم (ع)، نوح (ع)، ابراهيم (ع)، موسي (ع)، عيسي (ع) و محمد (ص) صاحب شريعت هستند و با آمدن هر ناطق جديد شريعت قبلي نسخ مي شود. البته در منابع كهن اسماعيلي اختلاف نظرهايي در اين خصوص ديده مي شود.
اسماعيليان براي تبيين بهتر اين موضوع به تفسيرهاي باطني خاصي از موضوع امامت و اشتهار عدد هفت و جايگاه ناطق دست زده اند. اين مقطع زماني كه براي هر ناطق در نظر گرفته شده ممكن است دور كشف يا دور ستر و نيز ممكن است دور كبير يا دور صغير باشد كه هر كدام در اصل مقاله به طور مشروح توضيح داده شده است.
در اين مقاله سعي شده است با استفاده از منابع كهن كلامي و تاريخي اسماعيليان به بررسي اين عقيده پرداخته شود.

 نسخه قابل چاپ