جزوات و مقالات فلسفی

ناسازواره [- پارادوکس] معدوم مطلق را از دو نگرگاه مي توان بررسيد: پژوهشي و آموزشي. از نگرگاه پژوهشي مهم است؛ زيرا گزاره هايي را چون امتناع تناقض، دور، و تسلسل به چالش مي کشد که شالوده انديشه و دانش ما را مي سازند. از نگرگاه آموزشي نيز اهميت دارد؛ چراکه در دو کتاب پرکاربرد درسي يعني بدايه الحکمه و نهايه الحکمه بدان پرداخته شده است، اما بسيار کوتاه و گذرا. همين کوتاهي و اجمال، خطا برانگيز بوده، فلسفه آموزان را با سرگرداني و فلسفه پژوهان را با دشواري روبه رو ساخته است؛ به گونه اي که در تعليقه علي نهايه الحکمه نويسنده انديشه مند به مرحوم علامه نسبت پريشان گويي داده است. در اين نوشتار،‏ پس از تبارشناسي ناسازواره معدوم مطلق و برشمردن ناسازواره هاي هم سرشت و هم سرنوشت با آن، دو نکته را آشکار ساخته ام: الف) صدرالمتالهين در نوشته هاي خود براي فروگشودن اين دشواره از دو شيوه ياد کرده است که عبارت هاي بدايه ناظر به يکي است و عبارت هاي نهايه ناظر به ديگري. بدين سان، نسبت پريشان گويي از آستان علامه پيراسته مي شود. ب) اگرچه ملاصدرا اين دو شيوه را نوآوري خود مي شمارد، اما اين دو از نوآوري هاي ميردامادند که تبار آن ها به دانشمنداني چون ايجي، تفتازاني، و طوسي مي رسد.

 نسخه قابل چاپ