جزوات و مقالات فلسفی

آنچه قابليت مقايسه آراي کرکگور و غزالي را فراهم مي سازد، رويکرد معترضانه اين دو الهي دان به تفسير رايج از دين، و به طور خاص، به مساله معقوليت باور ديني است. مخالفت کرکگور با نظام هاي فلسفي پيش از خود، خصوصا نظام هگلي مشهور است. دغدغه او، بيشتر متوجه تاثير نامطلوب اين نظام ها بر فهم زمانه از دين است. او، در مواجهه با مساله عقل و ايمان، با تکيه بر مباني فلسفه وجودي خود، به ويژه اين هماني حقيقت و انفسيت، جانب ايمان را مي گيرد. او تمام تلاش هايي را که سعي در معقول نشان دادن باورهاي ديني و کشاندن دين به حوزه پژوهش هاي آفاقي دارند، بي حاصل و حتي مضر به حال دين و دين داري مي داند. لذا مي توان کرکگور را يک ايمان گراي افراطي دانست.
اما رويکرد غزالي به مساله عقل و ايمان، تقريبا با بسياري از نظريه هاي توجيه قابل تطبيق است. او، گاه يک عقل گرا، حتي در حوزه تصوف، است، و گاه چنان جانب ايمان را مي گيرد که صرف تصديق جازم را در حصول ايمان نجات بخش مي داند. نگاه او، ناشي از توجه خاص به تفاوت ميان آدميان است. او براي انسان ها مراتبي قايل است که هر فرد از هر مرتبه، با توجه به ظرفيت و شاکله وجودي خود، طريقي را براي رسيدن به ايمان و باور ديني برمي گزيند. ازاين رو، ايمان عوام را به همان اندازه معقول و نجات بخش مي داند که ايمان اهل فلسفه و تصوف چنان است.

 نسخه قابل چاپ