جزوات و مقالات فلسفی

آثار ادبي هر قوم و ملتي نشان دهنده سير فکري آنهاست، و تحليل اين آثار مي تواند از جنبه هاي مختلف کمک شاياني به روشن شدن اين روند کند. انديشه فلسفي در ايران، خصوصا از قرن پنجم به بعد، به ويژه پس از تاليف تهافت الفلاسفه غزالي، وارد مرحله جديدي شد و رو به افول نهاد؛ بررسي آثار فکري اين دوره، بيان کننده سرنوشت تلخ فلسفه و فلاسفه در آن روزگار است. خاقاني يکي از سردمداران ستيز با فلسفه و فلاسفه در آن دوره است، و شايد بتوان گفت که در تاريخ ادبيات ايران از اين حيث بي نظير است. وي به تاسي از انديشه هاي زمانه، به ويژه آرا و افکار امام محمد غزالي، ضمن تازش به فلسفه و فيلسوف، خصوصا افلاطون، ارسطو و پيروان آنان، تقسيم بندي صوفي مآبانه اي از عقل ارايه مي دهد: عقل جهان طلب و عقل خداپرست. از ديد وي عقل تنها در معناي اخير به کار مي رود و هر تفسير و معنايي جز اين، نکوهيده و مذموم است. در اين مقاله مي کوشيم با استناد به نمونه هايي از تازش خاقاني بر فيلسوفان و ذم آنان، در ديوان اشعار وي، ديدگاه او را درخصوص فلسفه و فيلسوفان بررسي کرده و سپس، با توجه به ديگر متون، نگرش او را در خصوص عقل و انواع آن بيان کنيم.

 نسخه قابل چاپ