در میان همه ویرانه هایی كه مغول ها در حمله به ایران بر جای گذاشتند، شهر سلطانیه گزینه استثنایی است كه نه تنها مغضوب آنان واقع نشد بلكه به آبادانی بیشتر این شهر انجامید.
به گزارش گروه خواندنی های مشرق به نقل از ایرنا، شهره این شهر بیش از هرچیز به گنبد سلطانیه باز می گردد كه چند صباحی است در فهرست آثار میراث جهانی یونسكو به ثبت رسیده است.
در 40 كیلومتری جنوب شرقی زنجان، می توان گنبد سلطانیه را از كیلومترها دورتر همچون نگینی در دشت افراشته دید.
شهر سلطانیه را زمانی پادشاهان مغول آباد كرده بودند تا پایتخت سوم دوره ایلخانی باشد؛ آنان در آن زمان بنای های بزرگ از جمله خانقاه هم می ساختند و اغلب اینها را به دراویش وقف می كردند.
سلطانیه هرچند با عنوان گنبد عظیم خود شناخته می شود اما نباید از اهمیت آثار شهیری قدیمی كه این روزها باستان شناسان در تكاپوی بیرون آوردن بخشی هایی از آن هستند غافل بود زیرا با ثبت گنبد سلطانیه در فهرست آثار یونسكو بودجه های باستان شناسی رو به فزونی گذاشت و فعالیت های كاوش در این منطقه شتاب گرفت.
گنبد سلطانیه بنایی بسیار باشكوه است و نسبت به آثار هم ردیف خود از نظر عظمت و ابعاد منحصر به فرد و نمونه ای بدیع از شاهكار پیشینیان به شمار می رود.
سلطانیه را به قصد دیدار از مجموعه بناهای تاریخی، به سمت تخت سلیمان ترك می كنیم؛
این مجموعه از آن جهت اهمیت دارد كه زمانی محل سكونت مادها اشكانیان، ساسانیان و حتی مغول ها بوده است.
در اطراف آن دریاچه ای طبیعی وجود دارد كه آب آن از عمق 116 متری از درون زمین به سطح می آید و به زمین های اطراف می ریزد و رسوب های حاصل از املاح این دریاچه در طی قرن ها لبه دریاچه را شكل داده است.
قلعه تاریخی تخت سلیمان بازمانده از دوره ساسانیان با بخش های مختلفی همچون آتشكده آذرگشسب به عنوان یكی از مهمترین آتشكده های دوره ساسانی آتشكده شاهی و جنگ آوران، ایوان خسرو، معبد آناهیتا و آتشگاه های كوچك و دروازه ها و دیوارهای مستحكمش از بناهای تاریخی استان زنجان است.
شهر زنجان چند منطفه دیدینی جالب دارد كه معمولا كسی از قلم نمی اندازد؛ عمارت ذوالفقاری در مركز بافت قدیمی شهر زنجان كه این عمارت زمانی ساختمانی مسكونی و اداری حكمران زنجان بود.
در طبقه دوم عمارت در تالار های جداگانه اشیای زیر خاكی و سفال های زیبا دیده می شود اما جذاب ترین بخش موزه اجساد مردان نمكی است كه همراه با ابزار آلاتشان به همان شكلی كه از دنیا رفته اند پشت ویترین ها به نمایش درآمده است.
رخت شوی خانه از دیگر بناهای جالب زنجان است كه در سال 1345 هجری قمری توسط دو برادر به نام های مشهدی اكبر معمار و مشهدی اسماعیل بنا ساخته شد و بدون دریافت پول و در تمام مدت شب و روز در اختیار شهورندان قرار داشت.
این بنا امروز موزه مردم شناسی زنجان است و مجسمه مردمان قدیم این شهر همراه با لباس های آن دوران مشغول شست و شوی رخت و آویزان كردن آن هستند.
