آشنائی با کشورهای آسیائی / تاجیکستان

جغرافياي طبيعي تاجیکستان

موقعيت: آسیای مرکزی واقع در غرب چین
موقعيت رياضي: 39 درجه شمالی 71 درجه شرقی
وسعت: 143100 کیلومتر مربع
مناطق خشکی: 142700 کیلومتر مربع آبها 400 کیلومتر مربع
مرزهاي بین المللی: 3651 کیلومتر شامل:
افغانستان 1206 کیلومتر چین 414 کیلومتر
قرقیزستان 870 کیلومتر ازبکستان 1161 کیلومتر
مرزهاي آبي: -----
ساحل: ------
محدودة دريايي: به دریا و آبهای آزاد راه ندارد.

آب و هوا: قاره‌اي، تابستان گرم، زمستان ملايم، در مناطق پامير نيمه خشك تا قطبي. به عبارت دیگر جمهوری تاجیکستان دارای آب و هوای بری است که در آن تفاوت بین گرمای شب و روز و تابستان و زمستان قابل ملاحظه است. باران ان ناچیز و آسمان در بیشتر روزهای سال صاف است. بر پایه داده های آماری، در سال 2 هزار و 100 تا 3 هزار و 165 ساعت آفتاب دارد. باد های محلی در دره های این سرزمین تحت تاثیر اختلاف بلندی به وجود می آیند و به باد های کوهستانی معروف هستند. در میان این باد ها مهم تر از همه باد گرم و خشک یا باد گرمسیر است که در تابستان و پاییر در تمامی دره فرغانه می وزد. در جنوب تاجیکستان باد افغانی با ویژگی همانندی شهرت محلی دارد. در کوهستانهای این کشور، خط برف دایمی از 3800 تا 5200 متر واقع است.

کوهها (ژئومورفولوژي): تاجیکستان سرزمینی کوهستانی و زلزله خیز است، 93 درصد آن از کوهستانهای بلند رشته کوهای تیان شان، حصار و پامیر پوشانده شده و نزدیک به 50 درصد آن در بلندی بیش از 3 هزار متر قرار گرفته است. در شمال تاجیکستان کوه قرم، در بخش مرکزی کوهستانهای الای ،ترکستان، زرافشان، حصار، قراتگین و در جنوب کوه های باباتوق، آق داغ، قره داغ، تره کلیتاق، سرسرک، وحش، جیلانتاق و ... قرار دارند. بخش جنوبی این سرزمین پامیر نام دارد که به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می شود. رشته کوه های آسیای مرکزی قراقروم، کوان لونگ و هندوکش، در بدخشان به هم می پیوندند.
بلند ترین قله های تاجیکستان: اسماعیل سامانی(7495 متر) و لنین (7134 متر) در شمال پامیر قرار گرفته است. یخچال های طبیعی بسیاری در منطقه وجود دارند كه ازمنابع آب منطقه به شمار می روند و بزرگترین یخچال طبیعی (قد چنکو ) به شمار مي روند.
حداقل و حداكثر ارتفاع از سطح دربا:
سیردریا در شمال کشور 300 متر
قلّه اسماعیل سامانی در شرق کشور 7495 متر

رودهاي مهم: تاجیکستان از لحاظ تعداد رودخانه، در میان جمهوری های اعضای اتحاد کشور های مشترک المنافع، در مقام ششم و از لحاظ تامین آب در یک کیلومتر مربع پس از کشور گرجستان در مقام دوم قرار دارد. مجموع طول 947 رودخانه تاجیکستان بیش از 28 هزار کیلومتر است مهم ترین رودهای تاجیکستان عبارتند از: رودخانه سيردریا (سیحون): كه از شمال این کشور می گذرد. آمو دریا (جیحون ): طول این رود 2 هزارو 540 کیلومتر است. از شاخه های مهم آمو دریا، رود آهی وخش و زرافشان است که از جنوب تاجیکستان می گذرد.

منابع طبيعي: بيش از 1300 درياچه با مجموع وسعت 705 کيلومتر مربع، منابع فراوان آب، اورانیوم، جیوه، نقره، طلا، تنگستن، آنتیموان، روی، زغال سنگ - پوشش گیاهی غنی با حدود 400 گونه گیاهی – بيش از 80 نوع حيوانات پستاندار 125 نوع پرنده 49 نوع خزنده نزديک به 40 نوع ماهی بيش از 10 هزار نوع حشره.
مناطق کوهستانی و کوهپایه ای: 59/92% از کل مساحت کشور
مناطق زراعی: 89. % از کل مساحت کشور
مناطق کویری: 52/6% از کل مساحت کشور


جغرافياي انساني تاجیکستان

تعداد جمعيت: 7.076.598 نفر (ژولای 2007)
تركيب سنّي یا هرم سنی جمعیت:
14 ـ 0 سال 35% مردان 1.261.247 زنان 1.218.686
64 ـ 15 سال 61.2% مردان 2.145.300 زنان 2.184.519
65 سال و بیشتر 3.8% مردان 113.186 زنان 153.660 (2007)
میانگین سنّي:
کل جمعیت 21.3 سال مردان 20.8 زنان 21.8 سال (2007)
نرخ رشد جمعيت: 1.895 (2007)
ميزان زاد و ولد: 27.33 تولد در هزار نفر (2007)
ميزان مرگ و مير: 7.05 فوت در هزار نفر (2007)

نرخ مرگ و مير كودكان: نرخ کلی 43.64 در هزار
مردان 48.73 در هزار
زنان 38.3 در هزار (2007)
نرخ مهاجرت: 1.3- مهاجر در هزار نفر

نسبت جنسی: در زمان تولد 1.05 پسر در مقابل هر دختر
کمتر از 15 سالگی 1.035 مرد در مقابل هر دختر.
64ـ 15 سالگی 0.982 مرد در مقابل هر زن.
65 سال و بیشتر 0.737 مرد در مقابل هر زن
کل جمعیت 0.99 مرد در مقابل هر زن. (2007)

نرخ باروري: 3.09 کودک به ازای هر زن (2007)

ميزان اميد به زندگي: کل جمعیت 64.61 سال - مردان 61.6 سال - زنان 67.78 سال (2007)
ميزان شيوع ايدز: کمتر از 0.1% (2001)
تعداد افراد مبتلا به ایدز: 200 نفر (2003)
میزان مرگ و میر ناشی از ایدز: کمتر از 100 نفر (2001)
مليّت: تاجیکستانی

گروههاي قومي و نژادي:
تاجیک 79.9% ازبک 15.3% روسی 1.1% قرقیز 1.1% سایر اقوام 2.6% (2000)
مذهب: مسلمان سنّی حنفی مذهب 85% شیعه اسماعیلی 5% سایر ادیان 10% (2000)
زبان: تاجیک 74.4% ازبکی 4.4 روسی 14.2% سایر زبان ها 7.1%
ملاحظه: بسیاری از اقلیت قومی ازبک ساکن تاجیکستان به زبان تاجیکی تکلم می کنند. همچنین جمعی از تاجیکها و ازبکهای ساکن این جمهوری به زبان روسی سخن می گویند.

وضعيت سياسي امنیّتی تاجیکستان

نام كشور: جمهوری تاجیکستان
نوع حكومت: جمهوری
پايتخت: دوشنبه واقع در 38 درجه و 35 دقیقه شمالی و 68 درجه و 48 دقیقه شرقی.
اختلاف ساعت با نصف النهار مبدا 5+

تقسيمات كشوري: ولايت ختلان در جنوب به مركزيت قرقان‌تپه، شهرهاي مهم كولاب، دنغره
ولايت سغد در شمال به مركزيت خجند، شهرهاي مهم كاني‌بادام، پنجكنت، اوراتپه
ولايت خودمختار بدخشان كوهي در شرق به مركزيت خاروق
دوشنبه و نواحي تابعه مركز
تاريخ استقلال: 9 سپتامبر 1991 از اتحاد جماهیر شوروی سابق
روز ملّي: روز استقلال، 9 سپتامبر.

تاريخچه سیاسی: تاجیکستان در قرن ششم قبل از میلاد این منطقه در قلمرو دولت هخامنشی ایران قرار داشت و پس از گذشت 200سال به تصرف یونانیان در آمد. بطور کلی این سرزمین تا قبل از اسلام فاقد حکومتي مستقل بوده و همواره در معرض هجوم اقوام دیگر قرار داشته است. تمدن ایرانی از زمان استیلای هخامنشیان بر تاجیکستان در آنجا رواج داشته است. پس از غلبه سپاه هخامنش و مدّتها پس از آن با پذیرش اسلام توسط مردم تاجيك تغییر محسوسی در وضعیت سیاسی منطقه ایجاد نشد و کماکان دارای حکومت و استقلال به معنای واقعی نبود. در سال 1870 م شمال تاجیکستان (وابسته به خانات خوقند)تحت نفوذ سیاسی روس ها درآمد. در سال 1900 م این سرزمین بطور کامل زیر سلطه آنها قرار گرفت. در انقلاب اکتبر 1917 در روسیه، تاجیکها نیز تحت تاثیر تحولات سیاسی مربوط به این دوره قرار گرفتند. در سال 1918 تاجیکستان بخشی از جمهوری خودمختار ترکستان شوروی شد و به دنبال یکسری تحولات در سال 1924 به عنوان جمهوري خود مختار اعلام موجوديت كرد. اتحاد جماهیر شوروی با مرزبندی های ملی و تثبیت زبان تاجیک به عنوان زبان رسمي كشور، شرایط را برای خودشناسی ملی فراهم کرد. در 16 اکتبر 1929 م جمهوری خود مختار به جمهوری سوسیالیستی تاجیکستان تبدیل شد. تا سال 1991 این کشور یکی از جمهوری های اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بود و از سیاست های ارائه شده مسکو پیروی می کرد. بعد از به قدرت رسیدن میخائیل گورباچف در اتحاد جماهیر شوروی و شروع اصلاحات سیاسی و اقتصادی و اعلام فضای باز سیاسی، احزاب سیاسی اجازه فعالیت یافتند. با آزاد شدن فعالیت احزاب، گروه های سیاسی و احزاب جدیدی مانند: دموکرات، رستاخیز، نهضت اسلامی به وجود آمدند. پس از انتخابات 1990 م اکثریت مطلق در مجلس با کمونیستهای محافظه کار بود. بعد از کودتای نافرجام 19 اوت 1991 در اتحاد جماهیر شوروی، رييس جمهور موقت «اسلان اف» در 9 سپتامبر استقلال تاجیکستان را اعلام كرد. به دنبال شروع اغتشاش ها و جنگهای داخلی در 1992 امام علی رحمان از منطقه کولاب که از کمونیستهای قدیمی بود به ریاست شورای عالی و پس از انتخابات ریاست جمهوری در سال 1994 به ریاست جمهوری کشور رسید.

قانون اساسي: در 8 دسامبر 1992 به تصویب رسید. قانون اساسی تاجيکستان در سال 1994 در قالب يکصد اصل به همه پرسی گذاشته شد و به تصويب رسيد. در اين قانون، تاجيکستان جمهوری مستقل و دمکراتيک عنوان شده و زبان رسمی کشور تاجيکی (فارسی) است يکی از خصوصيات بارز قانون اساسی تاجيکستان اين است که گروه های دينی حق مداخله در کارهای دولت را ندارند. نظام اقتصادی کشور مبتنی بر نظام اقتصاد آزاد است و دولت فعاليت افراد خصوصی را تضمين می کند. در ژوئن 1997 که معاهده نهايی صلح ميان حکومت به رهبری امام علی رحمانف و اتحاد مخالفان دولت به رهبری سيد عبدالله نوری به امضا رسيد. يکی از مهمترين درخواستهای اتحاد مخالفان دولت اصلاح قانون اساسی بود. در بازنگری قانون اساسی تشکيل يک قوه مقننه دو مجلسی دائم، به جای قوه مقننه يک مجلسی غير دائم قبلی، افزايش دوره رياست جمهوری از 5 سال به 7 سال و آزادی فعاليت حزب نهضت اسلامی به عنوان تنها حزب سیاسی با گرایش دینی از مهم ترين تغييراتی بود که در آن انجام شد. لايحه اصلاح قانون اساسی تاجيکستان در 6/7/1378 به همه پرسی گذاشته شد و به تصویب رسید.
سن حق راي: 18 سال تمام

قوّة مجريه: رييس‌جمهور به عنوان رييس دولت در راس قوه مجريه قرار دارد و از طريق انتخاب عمومي، مستقيماً با راي مردم به مدت 7 سال انتخاب مي‌شود. رييس‌ فعلی جمهور: امامعلي رحمان از 6 نوامبر سال 1994 به این سمت انتخاب شده و با تغییر مفادی از قانون اساسی در انتخابات 6 نوامبر سال 2006 نیز شرکت نمود و برای یک ذوره 7 ساله دیگر نیز برای تصدی این سمت انتخاب شد. نخست وزير: انتخاب توسط رييس‌جمهور، نخست وزير داراي 6 معاون و 18 وزير كابينه و 10 رييس كميته مي‌باشد. معاونين نخست‌وزير و وزراء را رييس‌جمهور انتخاب و از سوي مجلس عالي تاييد مي‌شوند.

قوّة مقننه: مجلس عالي مركب از دو مجلس ملي و نمايندگان است. 1) مجلس نمايندگان: در تاريخ 20 فوريه 2000 ميلادي انتخابات مجلس نمايندگان برگزار شد. داراي 63 نماينده است و انتخابات به صورت مستقيم انجام مي‌شود و دوره نمايندگي 5 سال است. 2) مجلس ملي: داراي 33 نماينده است كه به صورت غيرمستقيم انتخاب مي‌شوند. 25 نفر توسط شوراهاي محلي شهرها و ولايت‌ها و 8 نفر توسط رييس‌جمهور منصوب مي‌شوند.

قوّة قضائيه: - قوه قضاييه از دادگاه قانون اساسي، دادگاه عالي اقتصادي، دادگاه ايالت بدخشان، دادگاه ايالت شهر دوشنبه و دادگاه ساير شهرها و نواحي تشكيل شده است. - نظارت بر اجراي دقيق قانون در سراسر كشور بر عهده دادستان كل است، دادستان‌هاي شهر و نواحي زير نظر دادستان كل عمل مي‌كنند، دادستان كل در نزد مجلس ملي و رييس‌جمهور مسوول است. دادستان كل تاجيكستان به مدت 5 سال انتخاب مي‌شود.

احزاب سياسي و رهبران آنها: تاجيكستان داراي 6 حزب رسمي است كه در وزارت عدليه ثبت شده‌اند. اسامي احزاب شش‌گانه فوق‌الذكر عبارتند از:
1. خلقي دموكراتيك به رهبري امامعلي رحمان رييس‌جمهور- حزب حاكم. 2. كمونيست به رهبري شادي شبدالف
3. نهضت اسلامي تاجيكستان به رهبري محی الدین کبیری. 4. دمكرات تاجيكستان.
5. سوسياليست به رهبري ميرحسين نذريف . 6. سوسيال دموكراتيك به رهبري رحمت‌الله زائراف.
7. حزب كشاورزي به رهبري امير قراقل‌اف 8. حزب اصلاحات اقتصادي به رهبري عالم‌جان بابايف

احزاب منتقد و مخالف: حزب نهضت اسلامی، حزب سوسیالیست، حزب دمکرات جناح محمد روزی اسکندراف.

سن خدمت سربازی: 18 سال
مدت خدمت سربازی: 2 سال
نيروهاي نظامي: وزرات دفاع، نیروی دفاع هوایی، گارد ریاست جمهوری.

وضعيت اقتصادي تاجیکستان

پيش درآمد(كليات): تاجيكستان در ميان 15 جمهوري شوروي سابق كمترين درآمد سرانه را دارد. پنبه مهمترين محصول تاجيكستان است. منابع معدني متنوع، ولي از نظر كميت محدود شامل: نقره، طلا، اورانيوم و تنگستن مي‌باشد. از نظر صنايع مي‌توان به كارخانه آلومينيوم، تاسيسات نيروگاه آبي و كارخانه‌هاي كوچك كه اغلب در زمينه صنايع سبك و فرآورده‌هاي غذايي فعاليت دارند، اشاره نمود. اقتصاد تاجيكستان به شدت طي 6 سال جنگ داخلي (1997- 1992) و از دست دادن يارانه‌هاي مسكو و بازارهاي توليدات خود ضعيف شده است. بیش از 60 درصد مردم تاجيكستان زير خط فقر به سر مي‌برند. اين كشور بسياري نيازهاي اساسي خود را از طريق كمكهاي بشردوستانه بين‌المللي تامين مي‌كند.

توليد ناخالص ملي (GDP): 9.521 میلیارد دلار سال 2006
نرخ رشد توليد ناخالص ملي: 7% سال 2003
سرانه توليد ناخالص ملي: 1.300 دلار سال 2006
سهم بخش هاي اقتصادي در توليد ناخالص ملي:
کشاورزی 23% صنعت 28% خدمات 49% سال 2006
نيروي كار: 3.7 میلیون نفر سال 2006
سهم هر يك از بخش هاي اقتصاد از نيروي كار:
کشاورزی 67.2% صنعت 7.5% خدمات 25.3% سال 2000
نرخ بيكاري: 12% سال 2004
جمعيت زير خط فقر: 64% سال 2004
بيشترين و كمترين درآمد: (سال 2000)
کمتر از 10% جمعیت کشور 3.2% از کل درآمد کشور را به خود اختصاص داده اند.
بیش از 10% جمعیت کشور 25.2% از کل درآمد کشور را به خود اختصاص داده اند.
درآمد خانوار، ضريب جیني (Gini): 34.7 سال 1998
نرخ تورم: 11.9% سال 2006
بودجه: 519.3 میلیون دلار سال 2006
واحد پول: سامانی
قدرت برابری پول ملی با دلار: 2.7641 برابر با یک دلار (سال 2002)
3.0614 برابر با یک دلار (سال 2003) 2.9705 برابر با یک دلار (سال 2004)
3.1166 برابر با یک دلار (سال 2005) 3.3 برابر با یک دلار (سال 2006)
سال مالي: اول سال میلادی

توليدات كشاورزي: پنبه به عنوان مهمترین محصول کشاورزی همچنین ابریشم، گندم، میوه جات مختلف، انگور، زرد آلو، پرورش دام.

صنايع و توليدات صنعتي: بخش صنعت در تاجيکستان تحت نظارت چند مؤسسه بزرگ دولتی قرار دارد به طوری که در سال 1990 حدود 373 مؤسسه دولتی موجود در بخش صنعت 98% دارايی ثابت را در اختيار داشتند. كارخانه آلومينيوم، کارخانه غنی سازی اورانیوم در چکالفسک در خجند، مواد شيميايي، كود شيميايي، سيمان، روغن گياهي، ماشين برش فلزات، يخچال و فريزر، تاسيسات نيروگاه آبي و كارخانه‌هاي كوچك كه اغلب در زمينه صنايع سبك و فرآورده‌هاي غذايي.
نرخ رشد توليدات صنعتي: 8.2 % (سال 2002)
ميزان توليد برق: 16.5 میلیارد کیلووات ساعت (سال 2004)
مصرف برق: 15.7 میلیارد کیلووات ساعت (سال 2004)
صادرات برق: 4.459 میلیارد کیلووات ساعت (سال 2004)
واردات برق: 4.81 میلیارد کیلووات ساعت (سال 2004)
توليد نفت و فراورده هاي نفتي: 255.8 بشکه در روز (سال 2004)
مصرف نفت و فراورده هاي نفتي: 28.000 بشکه در روز (سال 2004)
صادرات نفت و فراورده هاي نفتي: ====
واردات نفت و فراورده هاي نفتي: ====
منابع ثابت شده نفت: 12 میلیون بشکه (سال 2004)
توليد گاز طبيعي: 39 میلیون متر مکعب (سال 2004)
مصرف گاز طبيعي: 1.389 میلیارد متر مکعب (سال 2004)
صادرات گاز طبيعي: 0 میلیارد متر مکعب (سال 2004)
واردات گاز طبيعي: 1.35 میلیارد متر مکعب (سال 2004)
منابع ثابت شده گاز طبيعي: 0 مترمکعب (سال 2004)
خطوط انتقال نفت و گاز: نفت 38 کیلومتر گاز 549 کیلومتر ( سال 2006)
موازنه ارزي: 21.4- میلیون دلار ( سال 2006)
صادرات: 1.512 میلیارد دلار ( سال 2006)

محصولات صادراتي: آلومينيوم، برق، ميوه، روغن گياهي، منسوجات، ابریشم. دو محصول صادراتی عمده اين كشور پنبه و آلومينيوم مي‌باشند.

كشورهاي محل صدور (شرکای صادراتی):
نروژ13.9% - روسیه13.9% - ترکیه12.2% - ازبکستان9.4% - آمریکا6.4% - ایتالیا5.3% - ایران5.2% یونان 4.2% ( سال 2006)

واردات: 1.955 میلیارد دلار ( سال 2006)
محصولات وارداتي: برق، اكسيد آلومينيوم، گاز طبیعی و فراورده های نفتي، اكسيد آلومينيوم، ماشين آلات صنعتي، دارو، مواد غذايي.
كشورهاي طرف واردات (شرکای وارداتی): روسیه21.2% - چین17.2% - قزاقستان10.6% - ازبکستان9.6% - آذربایجان7.3% - اوکراین 5.2% ترکیه 4% (سال 2006)

مناسبات با ج.ا.ايران: پس از فروپاشی شوروی سابق، روابط رسمی ديپلماتيک جمهوری اسلامی ايران و تاجيکستان در18/10/1370 هجری شمسی (1990م) باسفر هيأت رسمی ايران به اين کشور آغاز و سفارت ایران در تاجیکستان افتتاح گردید و نام خيابانی که سفارت ايران در آن قراردارد از ماکسيم گورکی به تهران تغيير يافت. روابط دو کشور ايران وتاجيکستان پس ازپايان جنگ داخلی تاجيکستان 1997- 1992به سرعت گسترش يافت. به طوری که درسال 1376 بيش از 30 سند همکاری سياسی، اقتصادی و فرهنگی بين طرفين به امضا رسيد. این تعداد تا اواسط سال1386 به حدود 150سند همکاری در زمينه های مختلف افزایش یافت. که از جمله مهمترين آنها اعطای کمک 50 ميليون دلاری ايران به تاجيکستان، مشارکت ايران در تکميل دو سد و نيروگاه بزرگ سنگ توده و راغون، تکميل احداث تونل انزاب، همچنين همکاری دربخش های کشاورزی، صنعت، حمل و نقل و بازرگانی، صنايع غذايی، امور بانکی، اجتناب از اخذ ماليات واردات و صادرات کالا بين دو کشور، آموزش و پرورش، تبادل هيأت های علمی گردشگری، زيست محيطی، مبارزه با جرائم سازمان يافته بين المللی، امور امنيتی و دفاعی شامل لجستيک، آموزش و مخابرات، برقراری نظام بدون اخذ رواديد برای گذرنامه های دولتی بين دو کشور بوده است. درهمين زمينه وزير اقتصاد تاجيکستان حجم گردش تجارت خارجی کشورش درسال 1384ه. ش باايران را160ميليون دلارعنوان کرد که اين رقم درنيم سال اول امسال (1385ه. ش) 67 ميليون دلار بوده است.
روابط ايران و تاجيکستان درمسائل سياسی و بين المللی دارای همگونی فراوانی است و دو کشور دراکثر تصميم گيری ها درسازمان های منطقه ای اشتراک نظر دارند. چنانکه درباره بسياری از مسائل سياسی و منطقه ای از جمله مسائل افغانستان، موضوع مبارزه با تروريست قاچاق مواد مخدر سياست مشترک و هماهنگی دارند. به علاوه پس ازاعلام خبر دستيابی ايران به چرخه کامل سوخت هسته ای (درفروردين ماه 1385 ه. ش توسط رياست جمهوری ایران ) مطبوعات تاجيکستان واکنش مثبتی به موقعيت های هسته ای ايران ابراز داشتند. رئيس جمهور تاجيکستان امام علی رحمانف نيز دربرخورد با مسأله هسته ای ايران راه حل های سياسی و ديپلماتيک را بهترين گزينه از نظر دولت تاجيکستان می داند.

حجم و ارزش تجارت خارجي: حجم مبادلات تجارت خارجي در سال 2004 معادل 2 ميليارد و 290 ميليون و 100 هزار دلار بود كه نسبت به سال قبل از آن 36 درصد افزايش داشت. صادرات تاجيكستان طي اين مدت 914 ميليون و 900 هزار دلار و واردات اين كشور 1 ميليارد و 375 ميليون و 500 هزار دلار بوده كه در نتيجه تراز تجاري منفي و ميزان آن 460 ميليون و 300 هزار دلار مي‌باشد.

منابع ذخاير ارزي: 203.8 میلیون دلار (سال 2006)
بدهي خارجي: 876 میلیون دلار (سال 2006)
كمك هاي اقتصادي دريافتي: 67 میلیون دلار از آمریکا (سال 2005)

تعداد فرودگاه ها: 26 (سال 2007)
فرودگاه هاي داراي باند با پوشش آسفالت و بتن: 18 فرودگاه (سال 2007)
طول باندبیش از 3047 متر، 2 فرودگاه
طول باند 3047 تا 2437 متر، 4 فرودگاه
طول باند 2437 تا 1523 متر، 6 فرودگاه
طول باند 1523 تا 914 متر، 3 فرودگاه
طول باند کمتر از 914 متر، 3 فرودگاه
فرودگاههاي بدون باند داراي پوشش آسفالت و بتن: 8 فرودگاه (سال 2007)
طول باند کمتر از 914 متر، 8 فرودگاه
فرودگاه چرخبال: -------
خطوط انتقال نفت و گاز: نفت 38 کیلومتر گاز 549 کیلومتر ( سال 2006)
خطوط آهن، ريلي: 482 کیلومتر ( سال 2006)
خطوط جاده اي: 27.767 کیلومتر ( سال 2000)
خطوط آبي: 200 کیلومتر در طول روخانه وخش ( سال 2006)

وضعیت اجتماعی فرهنگی تاجیکستان

ميزان و درصد با سوادان: درصد باسوادان کل کشور 99.5% مردان 99.7% 99.2% سال 2000

آموزش عالی: دانشگاه دولتی تاجیکستان مهمترین دانشگاه این کشور است که در شهر دوشنبه قرار دارد. 16 دانشگاه با 750 استاد و 6 هزارو 500 دانشجوی تمام وقت و 2هزارو225 دانشجوی شبانه و 3 هزار و576 دانشجوی مکاتبه ای تحت پوشش این مرکز هستند. دانشگاه دولتی خجند نیز دارای 12 دانشکده است. آکادمی علوم تاجیکستان دارای 4 شعبه فیزیک و شیمی، بیولوژی، منابع زیر زمینی و جمعیتی است. در این آکادمی حدود 700 نفر با درجه دکترا و4 هزارو500 کارمند علمی مشغول به کار هستند. مؤسسه خاور شناسی از 5 بخش خطی، متن شناسی، ایران شناسی، اسلام شناسی و تمدن شناسی تشکیل شده است. مؤسسه زبان و ادبیات فارسی تاجیکستان دارای شعبه های ادبیات کلاسیک، واژه شناسی، فولکلور، ادبیات نوین تاجیک و لهجه شناختی زبانهای پامیری است.

ايستگاه هاي راديويي: AM 8 ایستگاه، FM 10 ایستگاه، امواج کوتاه 2 ایستگاه. ( سال 2006)
ايستگاههاي تلويزيوني: 6 ایستگاه ( سال 2006)

رسانه هاي نوشتاري و مطبوعات:براساس اطلاعات آماري تا 2 سال پيش 485 نشريه در جمهوري تاجيكستان به چاپ مي‌رسيده است. اين نشريات مربوط به مراكز ولايات و نواحي و بخش‌هاي مختلف مي‌باشد. در حال حاضر در شهر دوشنبه به عنوان مركز جمهوري تاجيكستان به غير از روزنامه‌هاي تخصصي كه مربوط به مراكز مختلف حرفه‌اي و وزارتخانه‌هاي تخصصي مي‌باشد 19 روزنامه به چاپ مي‌رسد. خبرگزاری تاجیکستان «خاور» نام دارد. ایتار تاس، خبرگزاری روسیه نیز در تاجیکستان فعالیت دارد. موسسات انتشاراتی تاجیکستان عبارتند از: انتشارات ادیب. انتشارات دولتی عرفان به انتشار کتابهای سیاسی، علمی، کشاورزی مي پردازد. انتشارات معارف، انتشارات دایره المعارف علمی، انتشارات بین المللی الهدی، انتشارات سروش.

خطوط اصلي قابل استفاده تلفن: 280.200 ( سال 2005)
خطوط تلفن همراه: 265.000 ( سال 2005)
شناسه اينترنتي (کد اینترنتی): tj
پایگاههای اینترنتی: 2050 ( سال 2007)
تعداد كاربران اينترنت: 19.500 نفر ( سال 2005)

مهمترين مسائل و معضلات اجتماعي: گسترش روزافزون قاچاق و مصرف مواد مخدر، فعالیت گسترده گروههای تبلیغی مسیحی و فرق ضاله با سوء استفاده از وخامت اوضاع اقتصادی، گسترش وسیع رشوه خواری، نفوذ فرهنگ ابتذال غرب.