آداب و فضیلت نماز جماعت

مستحب است که نمازهاى واجب مخصوصا نمازهاى یومیه را به جماعت بخوانند و در نماز صبح ، مغرب و عشا، براى همسایه مسجد و کسى که صداى اذان را مى شنود بیشتر سفارش شده است .
در روایتى آمده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز و اگر دو نفر اقتدا کنند، هر رکعتى ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بیشتر شوند، ثواب نمازشان بیشتر مى شود تا به ده نفر برسند، عده آنان که از ده گذشت اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند، نمى توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
در اینجا بعضى از آداب نماز جماعت را متذکر مى شویم :
۱ - مستحب است که انسان صبر کند تا نماز را به جماعت بخواند و نماز جماعت از نماز اول وقت که فرادى (تنها) خوانده شود بهتر است . همچنین نماز جماعتى را که مختصر بخوانند از نماز فرادى که آن را طول بدهند، بهتر مى باشد.
۲ - وقتى که نماز جماعت بر پا مى شود، مستحب است کسى که نمازش را فرادى خوانده ، دوباره نمازش را به جماعت بخواند.
۳ - بعد از تکبیر امام اگر صف جلو، آماده نماز و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد، کسى که در صف بعد ایستاده مى تواند تکبیر بگوید، ولى احتیاط مستحب آن است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود.
۴ - احتیاط مستحب آن است که جاى سجده ماءموم با جاى کسى که جلوى او ایستاده ، فاصله اى نداشته باشد.
۵ - اگر موقعى که انسان مشغول خواندن نماز مستحبى است جماعت بر پا شود، چنان چه اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد، مستحب است که نماز را رها کرده و مشغول جماعت شود. همچنین اگر اطمینان نداشته باشد که به رکعت اول مى رسد مستحب است که به همین دستور رفتار نماید.
۶ - اگر موقعى که انسان مشغول خواندن نماز سه رکعتى یا چهار رکعتى است نماز جماعت بر پا شود، چنانچه به رکوع رکعت سوم نرفته و اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد، مستحب است که به نیت نماز مستحبى ، نماز را دو رکعتى تمام کرده و خود را به جماعت برساند.
۷ - اگر ماءموم در رکعت اول و دوم نماز صبح ، مغرب و عشا صداى امام را نشنود، مستحب است که حمد و سوره را آهسته بخواند.
۸ - مستحب است که ماءموم در رکعت اول و دوم نماز ظهر و عصر، به جاى حمد و سوره ذکر بگوید.
۹ - اگر ماءموم یک مرد باشد، مستحب است که طرف راست امام بایستد و اگر یک زن باشد، در طرف چپ امام ، به گونه اى که جاى سجده اش مساوى با زانو یا قدم امام باشد.
۱۰ - اگر ماءموم یک مرد و یک زن یا یک مرد و چند زن باشند، مستحب است که مرد، طرف راست امام و باقى پشت سر امام بایستند و اگر چند مرد یا چند زن باشند پشت سر امام بایستند و اگر چند مرد و چند زن باشند مردها عقب امام و زن ها پشت مردها بایستند.
۱۱ - اگر امام و ماءموم هر دو زن باشند، احتیاط آن است که امام کمى جلوتر بایستد.
۱۲ - مستحب است که امام در وسط صف بایستد.
۱۳ - مستحب است که اهل علم و کمال و تقوى در صف اول بایستند.
۱۴ - مستحب است که صف هاى جماعت منظم باشد.
۱۵ - مستحب است که بین کسانى که در یک صف ایستاده اند فاصله نباشد و شانه آنان هم ردیف با یکدیگر باشد.
۱۶ - مستحب است که بعد از گفتن ((قد قامت الصلاه )) ماءمومین برخیزند.
۱۷ - مستحب است امام جماعت رعایت حال ماءمومى را که از دیگران ضعیف تر است بکند و عجله نکند تا افراد ضعیف به او برسند.
۱۸ - مستحب است که امام جماعت ، قنوت ، رکوع و سجود را طول ندهد، مگر آنکه بداند همه کسانى که به او اقتدا کرده اند، مایل به این کار هستند.
۱۹ - مستحب است که امام جماعت در حمد و سوره و ذکرهایى که بلند مى خواند، صداى خود را به قدرى بلند کند که دیگران بشنوند؛ ولى باید بیش از اندازه صدا را بلند نکند.
۲۰ - اگر امام در رکوع بفهمد کسى تازه رسیده و مى خواهد اقتدا کند، مستحب است که رکوع را دو برابر همیشه طول بدهد و بعد برخیزد، اگر چه بفهمد کس دیگرى هم براى اقتدا وارد شده است .
۲۱ - مستحب است که براى بر پا کردن جماعت امامى که قرائتش بهتر است ، از امام هاى دیگر مقدم شود.
مکروهات نماز جماعت
۱ - اگر در صف هاى جماعت جا براى ایستادن باشد، مکروه است که انسان تنها بایستد.
۲ - مکروه است که ماءموم ذکرهاى نماز را طورى بگوید که امام بشنود.
۳ - مسافرى که نماز ظهر، عصر و عشا را دو رکعت مى خواند، مکروه است که در این نمازها به کسى که مسافر نیست اقتدا کند.
۴ - کسى که مسافر نیست ، مکروه است که در نمازهاى ظهر، عصر و عشا به مسافر اقتدا کند.
۵ - کراهت دارد کسى که مرض جذام یا پیسى دارد، براى ماءموم سالم امامت کند.
۶ - کراهت دارد کسى که حد و تازیانه خورده و توبه کرده است ، امامت کند.
۷ - کراهت دارد مسلمانى که در بلاد کفر ساکن است ، براى مسلمانى که در بلاد اسلامى ساکن است ، امامت کند.

منبع:موسسه جهاني سبطين