اخبار حوزه دین و اندیشه

گروه اجتماعی: قيام 17 شهريور سال 1357، روند انقلاب را تسريع کرد و موجب حذف سلطنت پهلوی و سرآغاز جديدی برای مبارزه سياسی و اجتماعی مردم عليه شاه و مقدمه حذف وی از صحنه سياست ايران بود.

احمد رضايی، مدرس علوم سياسی در بيرجند در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) شعبه خراسان جنوبی، در تبیین قیام 17 شهریور 57، گفت: بررسی قيام 17 شهريور يا همان جمعه سياه در سه سطح ماهيت حكومت پهلوی، شرح ماجرای قيام 17 شهريور و پيامدهای آن قابل بررسی است.

وی پيرامون ماهيت حكومت پهلوی افزود: عمده‌ترين ويژگی حكومت پهلوی وابسته بودن آن به غرب بود يعنی به دليل درآمدهای نفتی دولت به ماليات مردم برای اداره كشور نياز نداشت و همين امر موجب استقلال دولت از مردم و شكاف بين ملت و دولت يا شاه و مردم شد كه اين شكاف تا زمان وقوع انقلاب اسلامی هم از بين نرفت.

اين مدرس علوم سياسی افزود: ايجاد شكاف بين مردم و شاه و ايجاد فضای سياسی كه شاه به دستور كارتر برای تحقق حقوق بشر به وجود آورده بود موجب شد تا زمينه‌های شكل‌گيری قيام 15 خرداد فراهم شود و بعد از قيام 15 خرداد تحريكات مذهبی ديگری از جمله قيام 19 دی و قيام 29 بهمن شكل گرفت كه نشان‌دهنده شكاف بين مردم و شاه است.

رضايی ادامه داد: قيام 17 شهريور به دستور امام خمينی(ره) شكل گرفت و در آستانه قيام شاه به دليل جلب نظر نيروهای مذهبی جامعه و اقشار ميانه‌رو جعفر شريف امامی را كه از يك خانواده مذهبی بود برای توافق با روحانيان ميانه‌رو به نخست وزيری برگزيد، تغيير تقويم شاهنشاهی به قمری، تعطيلی مراكز علنی فساد و فحشا و مبارزه با بهاييت از جمله كارهای شريف امامی و عزل هويدا از نخست وزيری از جمله اقدامات شاه در اين راستا بود.

وی افزود: قبل از قيام 17 شهريور، در روز 13 شهريورماه هم‌زمان با عيد سعيد فطر يك تظاهرات توسط اقشار مختلف جامعه شكل گرفت كه در آن مردم خواهان حذف حكومت پهلوی بودند اين تظاهرات با آرامش پايان يافت و در روز 16 شهريور سال 57 بيش از نيم ميليون نفر از مردم در تهران تجمع كردند كه باز هم خواهان حذف سلطنت پهلوی بودند و محمدرضا پهلوی در اينجا متوجه شد كه بايد برخورد قاطعانه‌ای با مردم داشته باشد.

اين مدرس دانشگاه تصريح كرد: شاه در تهران و 11 استان ديگر كشور در 16 شهريورماه دولت را وادار به اعلام حكومت نظامی كرد و اويسی كه در قيام 15 خرداد به قصاب ايران شهرت يافته بود را مسئول سركوب قيام قرار داد و وی تظاهرات را در خيابان ممنوع اعلام كرد.

رضايی خاطرنشان كرد: روز بعد مردم بی‌خبر از همه جا به صورت نشسته به تظاهرات پرداختند ولی با نيروهای گارد شاه و ارتش روبه‌رو شدند و زمانی كه نيروهای ارتش موفق به متفرق كردن مردم نشدند به روی آن‌ها آتش گشودند، آمار كشته‌شدگان قيام 17 شهريور بنا بر نقل خود دولت 87 نفر كشته و 205 نفر زخمی بود در حالی كه آمار مخالفان رژيم تعداد كشته‌شدگان را 4000 نفر عنوان كرد كه تنها 500 نفر آن‌ها در ميدان ژاله تهران كشته شده بودند.

وی هدف قرار گرفتن سلطنت پهلوی، سردرگمی شاه، افزايش اعتصابات عمومی، تسريع روند انقلاب، تزلزل حكومت پهلوی، تبديل ميانه‌روها به مخالفان رژيم، افزايش نفرت عمومی از شاه و سياست سركوب همراه با امتياز دادن شاه را از پيامدهای اين قيام عنوان كرد.