بررسی ادله و منابع احکام فقه در مجلد دوم «اصول فقه کاربردی»

مجلد دوم کتاب «اصول فقه کاربردی» در یک فصل(فصل سوم و ادامه مجلد نخست)، سه مبحثِ کلیات و مفاهیم، ادله اربعه(قرآن، سنت، اجماع و عقل) و دیگر ادله و منابع احکام فقه را در خود جای داده است.
 
فصل نخست با عنوان کلیات و مفاهیم در سه گفتار به واژه شناسی، مباحث قطع و مباحث ظن پرداخته است، در مبحث دوم ادله اربعه کتاب(قرآن)، سنت، اجماع و عقل(دلیل عقلی) مورد بررسی قرارگرفته و آخرین مبحث نیز به بررسی ادله و دیگر منابع احکام فقه، همچون بنای عقلاء، عرف، شهرت، قیاس، استحسان، مصالح مرسله و استقراء اختصاص یافته است.
 
در گفتار نخست مبحث اول واژه شناسی کلمات قطع، ظن، شک، حجت، دلیل، اماره، اصل و مقایسه اماره و اصل انجام شده و در گفتار دوم نیز به مباحثی درباره حجیت قطع، کاربرد بحث قطع در حقوق و تجزی و انقیاد پرداخته شده و گفتار سوم نیز به مباحث ظن شامل اقسام ظن و حجیت ظن پرداخته است.
 
در گفتار نخست مبحث دوم با عنوان «ادله اربعه» به بررسی مباحثی چون تعریف و خصوصیات قرآن، حجیت قرآن و نسخ قرآن پرداخته شده و گفتار دوم با عنوان «سنت» به تعریف سنت، حجیت سنت و اقسام سنت(قولی، عملی و تقریری)، اقسام خبر و رابطه سنت با قرآن اختصاص یافته است.
 
گفتار سوم مبحث دوم نیز مباحثی چون تعریف اجماع، تاریخچه اجماع، حجیت اجماع، شیوه های کشف قول معصوم(ع) از اجماع، اقسام اجماع و مقایسه سنت و اجماع را بررسی می کند و گفتار چهارم به مفهوم و ماهیت عقل، کاربرد عقل در استنباط احکام شرع، تاریخچه دلیل عقلی و اقسام آن می پردازد و در ادامه این مباحث نیز مباحث مربوط به غیرمستقلات عقلی مورد بررسی قرار گرفته اند.
 
در مبحث سوم با عنوان «دیگر ادله و منابع احکام» بنای عقلاء(سیره عقلایی) با دو مبحث تعریف بنای عقلاء و اعتبار و حجیت بنای عقلاء قرار گرفته است. گفتار دوم این مبحث به بررسی مباحثی درباره عرف شامل مفهوم عرف، قلمرو اعتبار عرف و کاربرد عرف در حقوق اختصاص یافته است.
 
گفتار سوم و چهارم به مباحث شهرت و قیاس اختصاص یافته اند که تعریف شهرت و اقسام آن، حجیت شهرت، اعتبار شهرت در حقوق، تعریف قیاس، تاریخچه قیاس، ارکان قیاس، شرایط قیاس، تقسیم های قیاس، بررسی حجیت قیاس و کاربرد قیاس در حقوق، از جمله مباحث مورد بررسی در این دو گفتار محسوب می شوند.
 
در گفتار پنجم مباحث مربوط به استحسان(شامل تعریف استحسان، دیدگاه علماء درباره استحسان، ادله موافقان استحسان و پاسخ آن و تقسیم های استحسان) جای گرفته است و گفتار ششم و هفتم نیز به بررسی دو موضوع مسائل مرسله و استقراء پرداخته است.
 
یادآور می شود، مجلد دوم کتاب «اصول فقه کاربردی» تألیف حسین قافی و سعید شریعتی در 286 صفحه، شمارگان 4000 نسخه و قیمت 41 هزار ریال به همت انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و با همکاری سازمان سمت منتشر شده و در اختیار محققان و دانش پژوهان قرار گرفته است.