معبد آناهیتا

معبد آناهیتا
اگر چه دین رسمی کشور در زمان ساسانیان زرتشتی بود, اما آیین قدیم مزدایی بر پایه پرستش ناهید (آناهیتا) نیز در زمان اردشیر دوم داشته است . به نظر میرسد که اردشیر دوم می خواسته آیینی پدید آورد که بین همه اقوام شاهنشاهی مشترک باشد.بنابراین به تقلید ادیان بابلی و یونانی که خدایان خود را مجسم می ساختند , مجسمه این بغ را پدید آورد .این بدعت را میتوان با کوششی که پیروان بودا در زمان توسعه آیین بودایی تحت تاثیر جهان یونانی –رومی برای ایجاد مجسمه بودا به کار بردند مقایسه کرد . بنابراین در زمان پیدایش سلسله شاهنشاهی ساسانی , فارس یا مهد آنان با داشتن آیین زرتشتی , برای ایزد ناهید و آناهیتا,نیز احترام قائل بوده و علاوه بر معبد مهم آناهیتا در این شهر ,در زمان شاهپور اول هم به احترام ایزد نگهبان آب و آناهیتا , معبدی در بیشاپور ساخته شد که در آن مراسم مذهبی اجرا می شد که این معبد بعد از معبد آناهیتا موجود در کنگاور کرمانشاه که در زمان اشکانیان ساخته شده بود بنا گردید . معبد آناهیتا سردابه ای مکعب شکل است و از سنگهای حجاری شده , بدون ملات و دو جداره (مانند بناهای دوره هخامنشی ) ساخته شده است . این معبد چهار ورودی دارد و بالای هر ورودی تندیس دو سویه گاو (به شکل سر ستونهای تخت جمشید) قرار گرفته است.در راهروهای معبد جویهای باریکی وجود دارد که در گذشته در آن آب جریان داشته است و از جهت وسایلی که برای جریان آب در اطراف تالار مرکزی تهیه شده بود , جزء شگفتیهای معماری به شمار می رود .

تالار تشریفات
تالار شاپور یکی از بزرگترین آثار معماری دوره ساسانی است كه به شكل چليپا ساخته شده است . تالار چهار ورودي دارد و در هر ضلع ان 4 تاقچه گچ بري شده وجود دارد كه در گذشته روى آن نقاشي و رنگ آميزى شده بود. اطراف تالار را دالانهايى احاطه كرده است .

ايوان موزاييك
در انتهاي دالانهاي شرقي مغربي تالار تشريفات دو ايوان وجود دارد كه كف آن با نقش و نگارهاي موزاييكي چهره انسان و گل و گياه پوشانده شده بود . اين تخته هاي موزاييك معرف تصاوير است به طوري كه بر روي بيست و دو تا از اينها دو تصوير مشابه يافت نمي شود اين ثابت ميكند كه هنرمندان ساساني در صدد بودندكه در تجسم تصوير شباهت را مراعات كنند. بر روي تخته هاي ديگر كه بزرگترند يك در ميان تصاوير زنان و مردان كشيده شده است. در اين ميان تصوير يكي از زنان دربار ديده مي شود كه خود را باد مي زند. درباريان با جامه هاي طويل ساكهاي گل بر سر و دسته گلي در دست نشان داده شده اندو مطربه اي برهنه يك ألت موسيقي را با سيم مينوازد. يكي ازقطعه هاي موزاييك در موزه ايران باستان و ديگري در موزه لوور فرانسه وجود دارند .

ستون ياد بود
در حاشيه شمالي و جنوبي شهر بيشاپور دو ستون سنگي سر از خاك بيرون آورده است كه ارتفاع آنها 4 متر بوده و سر ستونهاي زيبا و حجاري شده دارد . روي يكي از اين ستونها به خط پهلوي اشكانى و ساسانى نوشته شده است .

ستودان سنگى
در عصر ساسانيان اموات را در "برجهاى خاموشان " مي نهادند و پس از ريزش كامل گوشته استخوانها را در مسوجى مي پيچيدند و در ستوندانها در آرامگاههايي كه در كمره كوه حفر مي كردند و يا در اتاقهاي مخصوص تدفين جاي مي دادند.در ايران تنها 2 ستوىان سنگي شناخته شده است كه يكي از انها ستودان بيشاپور است كه به نقوش برجسته مزين مي باشد.حجاري آن بسيار ساييده شده و تقريبا فاقد طرح است . نيمرخ اشخاص بوسيله توده اي يكنواخت بر زمينه اى گود ترسيم شده است اگر اين نقوش برجسته را از لحاظ شباهت با ستوندانهاى ساخته از گل پخته مقايسه كنيم در ميابيم كه آنها عبارتند از ميترا و مهر در حالى كه بر گردونه خود –كه اسبان بالدار آنها را مى كشيدند – سوار است .خداى آتش و ربة النوع ناهيد (آناهيتا) در آن به چشم می خورد .