امام مهدي (عج) در قرآن كريم

انديشه پيروزي نهايي نيروي حق عدالت بر باطل و ستم و بر پايي تمامي ارزش‌هاي انساني به دست مبارك" مهدي" انديشه‌اي است كه همه گروه‌هاي مسلمان آن را باور دارند زيرا ريشه در قرآن كريم دارد.اما چرا نام "مهدي" در قرآن نيامده است؟ آيا اگر نام او مي‌آمد مردم باورشان نسبت به او عميق‌تر نمي‌شد؟ براي پاسخ به اين سئوال روش‌هاي قرآن مجيد را در معرفي انسانهاي خوب و وارسته بيان مي‌كنیم .

قرآن براي شناساندن اين افراد از سه راه استفاده كرده است :
راه اول :
معرقي با اسم، نخستين راه شناساندن، آوردن اسم شخصيت مورد نظر است ." و ما محمد الا رسول "1 يا " واذكر في الكتاب مريم "2
راه دوم :
معرفي با عدد: شيوه دوم بيان تعداد افراد خاص است. قرآن نقباي بني اسرائيل را با عدد مي شناساند. مانند : " و بعثنا منهم اثني عشر تقيبا "3 از ميان آنان دوازده سالار برگزيديم .
راه سوم :
معرفي با ويژگي و صفت، شناساندن با ويژگي هاي فرد بهترين راه معرفي است. زيرا راه را بر سودجويان مي بندد. نام جعلي درست كردن آسان است ولي ويژگي‌هاي هر فرد مخصوص او است. همچنين قرآن از افرادي نام مي برد كه باآن كه پيامبر (ص) را كاملا" با نام مي شناختند ولي باز او را انكار مي كردند. قرآن كريم اهل بيت را در آيه‌هاي تطهير، مباهله، ولايت 4 و ... با اين روش معرفي كرده است. امام مهدي (عج") نيز در كتاب خدا بااين روش شناسانده شده است . اينك بررسي چند آيه از آيات مهدويت :

آيه ي اول :
آيا مي توان زنده بودن امام مهدي (عج) را از قرآن استفاده كرد؟ برخي آيه هاي قرآن كريم وجود امام و حجت را بر روي زمين مي‌رسانند يكي از اين آيات، آيه چهارم سوره قدر است : " تنزل الملا ئكه والروح فيها باذن ربهم من كل امر " در شب قدر فرشتگان و روح با اجازه پروردگارشان براي هر امري فرود مي آيند . بيان مطلب ؛ فعل"تنزل" مضارع است و استمرار و تداوم را مي‌رساند پس هر سال شب قدر دارد، در شب قدر فرشتگان و روح نازل مي شوند. از طرفي هر انساني توانايي پذيرش فرشتگان به ويژه روح كه برتر از فرشتگان است، را ندارد و بايد انساني در مرتبه پيامبر گرامي اسلام (ص) باشد تا اين قابليت را دارا باشد . سئوال : هم اكنون در شب قدر فرشتگان و روح بر چه كسي نازل مي شوند؟ امير مومنان علي (ع) فرمود: شب قدر در هر سال است و امر سال در آن شب نازل مي شود، براي اين امر والياني پس از رسول خدا وجود دارد. ابن عباس پرسيد : اينان چه كساني هستند؟ فرمود: من و يازده نفر از نسل و فرزندان من .5

آيه ي دوم :
اگر بخواهيم ويژگي هاي عصر ظهور مهدي امت را به بهترين شكل بيان كنيم، آيه اي بهتر از آيه 55 سوره نور نمي يابيم. در اين آيه خداوند به مومنان صالح وعده مي دهد و وعده او حق و صد در صدي است .6 اما اين وعده چيست؟ بهتر است آيه را بخوانيم و وعده هاي الهي را در آن ببينيم . " وعدالله الذين آمنوا منكم و عملو الصالحات ليستخلفنهم في الارض كما استخلف الذين من قبلهم و ليمكنن لهم دينهم الذي ارتضي لهم و ليبدلنهم من بعد خوفهم امنا يعبدوني لا يشركون بي شيئا ".
ترجمه: خداوند به مومنان درستكار شما وعده داده است آنان را در زمين جانشين مي كند همچنان كه گروهي از پيشينيان را جانشين كرده و ديني كه برايشان مي پسندند، بگستراند و بعد از بيمناكي به آنان امنيت مي بخشد كه در آن زمان من را مي پرستند و چيزي را شريكم قرار نمي دهند .
وعده هايي كه خداوند به مومنان صالح مي دهد، به شرح ذيل است :
1. تمامي زمين را در اختيارشان مي گذارد همانند حكومت هاي صالحان گذشته چون نوح و داود و سليمان .
2. دين آنان را در تمامي زمين برتري و گسترش مي دهد، ديني كه خداوند براي انسانها پسنديده است. يعني اسلام همراه با ولايت اهل بيت كه جريان غدير و آيه هاي مربوط به آن را مي رساند .
3. امنيت و آرامش را جايگزين ترس و وحشت مومنان درستكار قرار مي دهد . البته امنيت كامل ، زماني حاصل مي شود كه سراسر زمين در اختيار مومنان با تقوا باشد و دشمن قابل توجهي در مقابل آنان نباشد .
4. نتيجه اين حكومت ، از ميان رفتن جلوه هاي شرك و نفاق و پرستش خداي يكتا است. ودر پرتو آن ، بركت از آسمان و زمين آشكار مي شود و همگان در رفاه و آسايش قرار مي گيرند .
رسول خدا (ص) در ذيل اين آيه فرمود: وقتي قائم ما قيام كند زمين را پر از عدل و داد مي‌كند پس از آنكه لبريز از ظلم و ستم شده باشد و فرمود:"خوشا به حال صبر پيشگان در پنهاني او و خوشا به حال ياري كنندگانش در قيام او "7
نكته مهم اين كه وعد خدا حق و تخلف ناپذير است، ولي جهاني شدن آيين الهي تاكنون اتفاق نيفتاده است، به همين جهت مفسر بزرگ قرآن؛ مرحوم طبرسي (ره ) در تفسير اين آيه مي‌گويد: " چون گسترش دين در سراسر زمين و جهان گير شدن آيين، از گذشته تاكنون پديدار نشده است، پس به يقين اين امر در آينده اتفاق خواهد افتاد، زيرا كه جهاني شدن دين اسلام وعده‌اي الهي است و وعده خدا تخلف بردار نيست ."8
امام سجاد (ع) پس از تلاوت آيه فوق فرمود :
" به خدا سوگند: اينان شيعيان ما هستند. خداوند به دست مردي از ما ، اين كار را در حق آنان خواهد كرد و آن مرد مهدي اين امت است و او همان كسي است كه پيامبر (ص) (درباره ي او) فرموده است: اگر از عمر دنيا جز يك روز نمانده باشد، خداوند آن روز را چنان طولاني كند تا مردي از خاندان من حاكم جهان گردد. نام او هم‌نام من است. او زمين را از عدل و داد پر خواهد كرد همانگونه كه از ظلم و ستم لبريز شده باشد ."9
چنين مطلبي در باره ي اين آيه از امام باقر (ع) و امام صادق(ع) نيز روايت شده است .
گویند :
در خانه اگر کس است یک حرف بس است
توجه و تدبر در همین چند آیه به نظر کافی می‌رسد و مومنان اهل تتبع و تحقیق می‌توانند به منابع این نوشته مراجعه و آیات دیگری را مطالعه فرمایند. در پايان ياد آور مي شويم، اهل سنت نيز رواياتي آورده اند كه آياتي از قرآن را در مورد حضرت مهدي (عج) و حكومت جهاني ايشان مي داند . مثلا" فخر رازي در ذيل آيه 3 سوره ي بقره، از مصاديق غيب، مهدي آل محمد(عج) را مي داند كه بايستي به آن ايمان داشت .10

منابع :
1. اصول كافي، محمدبن يعقوب كليني، دارالاضواء ، لبنان،ج1،1450ق
2. بحارالانوار، محمد باقر مجلسي،نشر اسلامي، تهران،ج1،1384ق
3. تفسر الميزان، سيد محمد حسين طباطبايي،اعلمي ريا، لبنان،ج2،1390ق
4. تفسير نمونه،مكارم شيرازي و ديگران، اسلاميه،تهران، ج11،1369ش
5. قيام و انقلاب مهدي،مرتضي مطهري،صدرا،تهران،ج5، 1398ق
6. امام مهدي در قرآن، مهدي يوسفيان، بنياد فرهنگي

پي نوشت :
1- آل عمران/144 .
2- مريم/16 .
3- مائده/12 .
4- احزاب/ 32- آل عمران / 61 – مائده / 55 .
5- اصول كافي ،ج 1، ص 532، حد 11 .
6- در بيش از بيست آيه قرآن حق بودن وعده هاي خداوند و تخلف ناپذير بودنشان بيان شده است .
7- بحارالانوار،ج 36، ص 304 باب 41، حد 144 .
8- مجمع البان، ج7، ص152 .
9- همان .
10- تفسير فخر رازي