پاسخ به:آداب و رسوم مردم ایران
سه شنبه 29 تیر 1389 10:49 AM
کهگيلويه و بويراحمد
به اعتقاد مورخان استان کهگيلويه وبويراحمد به عنوان بخشي از سرزمين ايران که تاريخ پرفراز و نشيبي را پشت سر گذاشته تا به شکل امروزي خود رسيده است داراي اصيل ترين و ناب ترين تمدن ايراني است
.
صددر صد مردم استان کهگيلويه و بويراحمد مسلمان و شيعه اثني عشري هستند و به طور عمده تحت تأثير جاذبه هاي دين جان بخش اسلام قرار دارند بطوريکه فعاليت فرقه هاي ديگر عملا وجود ندارد يا بيرنگ است
.
يک مردم شناس و کارشناس فرهنگ و هنر ايران زمين مي گويد: فرهنگ غني و پر بار استان کهگيلويه وبويراحمد با تغذيه از سه سرچشمه پربار فرهنگي يعني فرهنگ انسان ساز اسلام ، فرهنگ چند هزار ساله آريايي و فرهنگ بومي منطقه و بهره مند از سه پشتوانه اساسي يعني زندگي عشايري ، زندگي روستايي و زندگي شهر نشيني سرشار از آداب و رسوم و باورهاي نامکتوب و نامدون است که بعضاً درک بعضي از اين باورها و اعتقادات براي مردمي غير از جامعه استان ميسر نيست
.
فرزانه درياباري در پژوهش خود که در مورد فرهنگ استانهاي کشور به رشته تحرير آورده است در مورد استان کهگيلويه و بويراحمد مي افزايد: فرهنگ اين استان همچون ديار بکر و محصور استان ، در ميان ديوارهاي کوهستاني بکر و روشن مانده و هرگونه تأثر و فرهنگ پذيري از سايراستانها چون وصله ناهمگوني بر پيکره آن هويداست پس با اين اوصاف مي توان به تشخيص هويت بومي در اين استان پي برد
.
وي گفت: هويت بومي استان ، داراي يک سري ويژگيهاي ذهني ، همچون آگاهي جمعي ، وفامندي و اراده بومي و مي باشد که اين عوامل انتزاعي همواره ثابت بوده و در همه حال هويت هاي جمعي مشترک دارند
.
به گفته اين مورخ در کنار اين عوامل ايستا ، يک سري عوامل پويا و عيني همچون گويش مشترک ( لري ) ميراث مشترک فرهنگي و تاريخي و جغرافيا و زيست بوم مکاني مشترک ، ساختار اقتصادي و شيوه هاي توليدي مشابه نيز دخيل بوده که به صورت منفرد با ترکيبي سازه يا ترکيبي به نام هويت بومي را ساخته اند
.
وضعيت منحصر به فرد اين استان با داشتن وضعيت سرزميني خاص ، وجود نمادهاي ويژه چون کوه دنا به عنوان سمبل استقامت و دليري ، قشلاق ، ييلاق مردم عشاير موجب شده تا اين بخش ايران زمين به عنوان زيست بوم مشرک گروهي از لرها و بعضي از عشاير ترک به نام کهگيلويه وبويراحمد محسوب شود
.
گويش لري به عنوان يکي از بازمانده هاي زبان پهلوي ميانه يا پارسي دري به لحاظ بکر ماندن اين منطقه و محفوظ ماندن نسبي آن از فرهنگ هاي ديگر در اين استان تقريباً دست نخورده و منحصر به فرد باقي مانده است
.
بر اساس تحقيق اين پژوهشگر کشوري طي قرون گذشته تاريخ نگاري از استان کهگيلويه و بويراحمد صورت نگرفته و در هر دوره اي اين منطقه جزئي از مناطق ديگر يا به صورت منفک بوده است
.
مردم اين سرزمين در طول زيستن در کنار هم صاحب ميراث مشترک تاريخي شده و در کنار هم با دشمنان خود جنگيده اند و رنج ها ، دردها ، شادي ها و خاطرات مشترکي دارند
.
بدون شک ظهور اسطوره ها ، اشعار محلي و حماسي ، آداب و رسوم و سنت هاي مردم اين استان متأثر از جنگ ها و مبارزات مردم اين استان عليه سپاه اسکندر مقدوني در زمان سلسله مخامنشي ، عليه سپاه تيمور ، ارتش پهلوي اول و دوم بوده است
.
اهالي لر اين استان که درصد بالايي از جمعيت آن را تشکيل مي دهد بر حس%ور عمده تحت تأثير جاذبه هاي دين جان بخش اسلام شده اند
.
صددر صد مردم اين استان مسلمان و شيعه اثني عشري هستند و به طور عمده تحت تأثير جاذبه هاي دين جان بخش اسلام شده اند
.
به هر حال رفتار ديني مردم استان در گرامي داشت اعياد اسلامي ، عزاداري سالار شهيدان (ع) تکيه اساسي بر حرمت ويژه روزهاي وفات ائمه ( ممنوعيت ازدواج ) ، نامگذاري فرزندان به نام بزرگان دين و ائمه اطهار (ع) همه نشانگر عمق تعصب و ارادت خاص اين مردم به اسلام و شعائر و آيين ها و دستورات آن است که در شکل بخشيدن به هويت ديني و قومي آنان اثر گذار بوده است
.
فرهنگ غني کهگيلويه وبويراحمد با تغذيه شدن از چهار سرچشمه فرهنگي يعني فرهنگ بومي منطقه ، فرهنگ انسان ساز اسلام ، فرهنگ چند هزار ساله آريايي و فرهنگ ايراني ( بر اساس چهار شرط نياز مندي ، مطلوبيت ، کارايي و قابليت اجرا ) و بهره مندي از سه پشتوانه اساسي يعني زندگي عشايري ، زندگي روستايي و زندگي شهرنشيني سرشار از آداب و رسوم و سنن و باورهاي مکتوب و نامدون است که بعضاً درک بعضي از اين باورها و اعتقادات براي مردم غير بومي ميسر نيست
.
آداب و رسوم و اعتقادات خاص مردم استان کهگيلويه وبويراحمد که متأثر از متغيرهاي عمده اسلام ، سرزمين ، فرهنگ هاي ديگر ، اقليم و ساختار جغرافيايي ويژه اين استان است مبين شکل خاصي از خرده فرهنگ درون مردم اين استان است
.
کهگيلويه و بويراحمد به مرکزيت شهر ياسوج در وسعتي معادل
16
هزار و
249
کيلومتر مربع در سرزميني نسبتاً مرتفع و کوهستاني 700 هزار نفر جميت دارد
.
بيشتر ساکنان کنوني استان کهگيلويه و بويراحمد از تبار ايل جاکي هستند که مستوفي در تاريخ گزيده از آنها نام مي‌برد. ايل جاکي از تبار آريايي بوده و با خود گويشي فارسي‌تبار از شاخه لري را به اين منطقه آورده است
.
اسناد و کتب تاريخي روشنگر اين است که درگير و دار حوادث تاريخي در سرزمين پهناور ايران ، از دورة هخامنشي تا اوايل دوره اسلامي ، قلمرو سرزميني لرهاي کهگيلويه وبويراحمد ، البته با گستره بيشتري به نام ارجان معروف بود و خود جزئي از ايالت بزرگ پارس محسوب مي شد . در زمان ساسانيان ناحيه ارجان شامل دو بخش به نام
«
زميگان » و « قباد خره » بود
.
همبستگي مردم استان به لحاظ طبيعت بيدار و روح لطيف وبي تکلف آنها به مذهب تشيع گرويده و جايگاه خود را مامن امامزاده ها و نوادگان امامامان معصوم (ع) قرارداده و از گذشته تاکنون ضمن ابراز وفاداري به خاندان عصمت و طهارت و بقاع مقدسه و متبرکه آنان را ملجاء عشق ، دعا و نيايش پروردگار نموده ا ند
.
با وجود اينکه بلحاظ محفوظ ماندن منطقه کهگيلويه و بويراحمد از نفوذ و گسترش عوامل بيروني چون هجوم بيگانگان ، دير شهرنشين شدن مردم منطقه و ... فرهنگ و تمدن اين استان کمتر دستخوش تغيير و دگرگوني شده است و جالب است که هنوز هم با وجود رونق تمدن شهر و شهرنشيني در زمان پهلوي دوم و مخصوصاً بعد از انقلاب اسلامي 57 در ايران ، به طور عمده تمدن و فرهنگ مردم اين استان دست نخورده است و فرهنگ بومي و اقليمي مردم که در عين حال متأثر از فرهنگ ايراني و شيعي است به قوت خود پايدار باقي مانده است
.
آريوبرزن از لرهاي بويراحمد يکي از سرداران بزرگ تاريخ ايران است که در برابر يورش اسکندر مقدوني به ايران زمين ، دليرانه از سرزمين خود پاسداري کرد و در اين راه جان باخت و حماسه «در بند پارس» را از خود در تاريخ به يادگار گذاشت
.
در جنگ در بندپارس آخرين پاسداران ايران با شماري اندک به فرماندهي آريوبرزن دربرابر سپاهيان پرشمار اسکندر دلاورانه دفاع کردند وسپاهيان مقدوني را ناچار به پس نشيني نمودند. با وجود آريوبرزن وپاسداران تنگه هاي پارس گذشتن سپاهيان اسکندر ازاين تنگه هاي کوهستاني امکان پذير نبود
.
آريوبرزن با وجود واژگوني پايتخت ودر حالي که سخت در تعقيب سپاهيان دشمن بود،حاضر به تسليم نشدوآنقدر درپيکار با دشمن پافشرد تا گذشته از خود او ، همه يارانش از پاي در افتادندوجنگ هنگامي به پايان رسيد که آخرين سرباز پارسي زير فرمان آريوبرزن به خاک افتاده بود
.
استاندار کهگيويه و بويراحمد مي گويد: از افتخارات اين استان در بعد از انقلاب اسلامي و در دفاع مقدس و دفاع از خاک وطن کسب مقام اول در اعزام نيرو از نظر جمعيت به جبهه هاي جنگ و اهداي يکهزار و 800 شهيد 13 هزار جانباز 33 هزار رزمنده و 310 نفر آزاده بود
.
قوام نوذري مي افزايد: از ويژگيهاي مهم شهداي استان اين بود که حدود 100 درصد شهدا در خط مقدم دليرانه به شهادت رسيدند
.
وي گفت: مقاومت و نبردهاي دليرانه رزمندگان اين استان بويزه در تيپ 48 فتح باعث شد تا مسوولان عاليرتبه کشوري بارها از دلاورمرديهاي استان در جنگ قدرداني کنند
.
نوذري گفت: اين استان منابع و ظرفيتهاي عظيم خدادادي براي توسعه دارد و اينجانب از بدو ورودم به استان و با توجه تاکيد دولت خدمتگذار به خدمتگزاري به مناطق محروم محور برنامه ها را توسعه استان بر اساس اين قابليتها و ظرفيتها گذاشته ام
|
|
|
|
|
در اين سامان ازدواج يک مسأله فردى نيست و افراد خانواده و فاميل در اين باب تصميم‌گيرنده‌اند. در صورت رسيدن پسر به سن ازدواج، پدر و مادر داماد با مشورت با نزديکان خود يکى از ريش‌سفيدان را وادار کرده تا محرمانه به خواستگارى رود و کسان داماد ريش‌سفيدان را همراهى مى‌کنند. در صورت موافقيت خانواده‌ها به عروس پاگشا مى‌دهند (چند سکه طلا) که عنوانى است براى آمد و رفت؛ يکى دو ماه بعد چند نفر از خانواده پسر رسماً و به‌صورتى آشکار به خواستگارى مى‌روند و انگشترى و چند سکه اشرفى و يک دست لباس با خود مى‌برند. در اين جلسه مبلغ مهريه که براى افراد کم بضاعت گاو و گوسفند و براى افراد مرفه باغ و زمين، با پول و طلا است، تعيين مى‌گردد و تاريخ ازدواج را تعيين مى‌کنند
.
|
|
|
|
به هنگام عقد، عاقد صيغه عقد را سه مرتبه مى‌خواند و هر بار که جوابى بشوند با ترکه‌اى که به‌دست دارد به سر عروس مى‌کوبد، عروس جواب منفى مى‌دهد تا با روسم که بله مى‌گويد و خانواد
ۀ
داماد مجبور به دادن شيربهاء به مادر عروس مى‌شوند. با شنيدن کلمه
ٔ
بله اطرافيان شادى مى‌کنند. به هنگام غروب، عروس و داماد را به حجله مى‌برند
.
|
|
|
|
|
|
پس از چهل روز از تولد کودک و گاه پيش از تولد نامى موقتى و بى‌مسما بر کودک گذاشته مى‌شود و پس از سه چهار سال اين نام تغيير مى‌کند و نام ديگرى بر او مى‌گذارند که هميشگى است. ناميدن افراد تنها با ذکر نام مشخص نيست بله اسم هميشه با پسوند نام پدر همراه است و نام پدران معرف فرزندان است
.
|
|
|
|
در اسامى تفاوت جنسيت خود متأثر از زبان و فرهنگ عرب است و تشابه اسمى ميان مذکر و مؤنث وجود ندارد
.
|
|
|
|
اسامى توده مردم از لغات بومى و داراى رديف است؛ اسامى مذکور اين گروه گاه ملهم از ائمه و منسوبان دينى يا پسوند نام آنها و نيز شاه و امير است و گاه منتسب به حيوانات درنده مى‌باشد؛ در اسامى مؤنث، انتشاب به درخت و گل و گياه آشکار است که وضعيت طبيعت غالب را مى‌رساند
.
|
قُلْ سِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانظُرُوا کَیْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللَّهُ یُنشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ إِنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ (بگو در زمین بگردید و بنگرید خداوند چگونه آفرینش را آغاز کرده است، سپس خداوند به همین گونه، جهان را ایجاد می کند خداوند یقیناً بر هر چیز تواناست) /عنکبوت20
