پاسخ به:زندگی نامه علما
دوشنبه 2 آبان 1390 7:08 PM
(1208 1126 ه.ق)
ولادت
در سال 1126 ه. ق در خانواده اهل علم و فضيلت ، ديده به جهان گشود. از تبار پيامبر بود. خاندانش همه عالم و صاحب كمال و فضيلت بودند.
خاندان
پدرش ، علاّمه مير محمد ابراهيم ، فقيهى پارسا ، شاعرى نفس كشته و با تقوا بود. دايم به ياد آخرت بود و با قرآن و ادعيه انس و همدمى ويژه داشت. افزون بر نوشتههاى فقهى و كلامى آيات الاحكام مرحوم اردبيلى ، شرحى كرده و كتابى جامع در زمينه دعا ، از خود به يادگار گذاشته است .شاعر بود . هم به فارسى شعر مىگفت و هم به عربى .
در كتابخانه عظيم او تنها هفتاد كتاب خطى وجود داشت كه همه آنها را يا تاليف كرده بود و يا استنساخ .
برادر بزرگش ، آقا سيد محمد نيز ، عالمى متعهد و اهل سير و سلوك بود و در علوم مختلف اسلامى دست داشت .
صاحب كتاب پرمايه اعيان الشيعه ، به نقل از برخى اجازات ، او را به آيت اللهى در علم وفضيلت و حجّت خدا بر صاحبان عزم و بردبارى ، ستوده است .
عالم ربّانى ، آقا مير حسين قزوينى ، در محضر چنين پدر و برادرش دانش و كمال آموخت و در زمانى كوتاه ، در ميان همگنان خود درخشيد و به فضل و تقوى مشهور گرديد و به مقام اجتهاد نايل شد . در سى و پنج سالگى ، جامع كمالات علمى و عملى گرديد .
دوست و همدم جوانى او ، مرحوم شيخ عبدالنبى قزوينى در كتاب گرانسنگ تتميم امل الامل ، مىنويسد: فاضلى بى مانند و عالمى كم نظير است . اگر از جامعيّت او پرستش كنى دريايى است كاستى ناپذير . . .
در تثبيت و تحقيق اقوال چيزى فرو گذار نكند . مختارش چنان دقيق برگزيند كه گريزى از پذيرش آن نمىباشد . . .
از اوان جوانى ، تا سى و پنج سالگى ، با او بودم . اكنون شصت و پنج بهار از عمر او مىگذرد.
تحصيلات
بهره ورى از اقيانوس علوم پدر و تدبّر و مطالعه گسترده در علوم اسلامى از خدمت ديگر اساتيد آن زمان بى نيازش كرد بدين جهت ، او استاد كم ديده بود . شرح حال نگاران ، از چهار استاد براى وى ، نام مىبرند:سيد نصر اللّه حائرى ، شيخ حسين ماحوزى ، مولى محمّد قاسم سراب تنكابنى و شيخ محمد على جزينى .
علاوه بر فقه و اصول ، كه مجتهدى صاحب نام و بارك بين بود ، در علوم و فنون ديگر نيز ، مهارتى ويژه داشت .
صاحب روضات الجنات او را به مستجمع مراتب معقول و منقول ستوده است .
علاّمه قزوينى ، جامعيّت او را چنين توصيف مىكند:
ليس فنّه مقصورا على الفقه ولا منظوره موقوفا عليه بل هو متفّنن باتقان .
دانش او منحصر به فقه نبود و چنين منظورى هم نداشت ، بلكه در تمام فنون ، ديدگاههايى صائب و استوار داشت .
اساتيد
او ، اين همه را مرهون برادرش ، آقا سيد محمد مهدى ، مىداند مرحوم آقا بزرگ تهرانى ، مىنويسد:
از اساتيد او ، سيد عالم ، صاحب كمالات و فضايل ، استاد علوم عقليه ، نقليه ، رجال و احاديث ، مير محمد مهدى بن محمد ابراهيم حسينى است . خود در اين زمينه مىگويد: نزد او (سيد محمد مهدى) آنچه توانستم آموختم . توفيق يافتم در زمينه اصول ، فروع ، معقول و منقول از او بهرهها گيرم . او ، بر من حقّى بسيار دارد . خداى رحمتش كناد .
تاليفات
او ، غير از تهذيب نفوس ، تربيت شاگردان و تقويت و رشد عقايد و ايمان مردم با رفتار الهى خود ، كتابهايى در زمينههاى گوناگون از خود به يادگار نهاد:
1. معارج الاحكام . شهيد ثانى ، قدس سره ، بر كتاب شرايع الاسلام محقق ، شرح ژرف و پرمايه نگاشته است به نام مسالك الافهام . مرحوم قزوينى ، اين كتاب را به عنوان متن درس خارج براى برادرش سيد حسن و گروهى از فضلاء تدريس كرد .
اين مباحث را به در خواست برادر كوچكش ، آقا سيد حسين ، استاد فيلسوف بزرگ شيعه ، ملاّ على نورى ، قدس سره ، گرد آورى و نام آن را معارج الاحكام فى شرح مسالك الافهام و شرايع الاسلام نهاد .
اين كتاب افزون بر نظريّاتى دقيق در احكام و مسايل آن ، در بر دارنده مباحثى مفيد در جامع الرواة حاج محمد اردبيلى و مشتركات كاظمى و طريحى آمده است . در بخش پنجم ، كتابهايى را كه مأخذ مورد اعتمادش بوده نقد و بررسى كرده و در ضمن فعلى مبسوط را به احوال بسيارى از قدماء و متاخرين ، اعم از اساتيد خود و پدرش ، اختصاص داده است .
محدث نورى ، صاحب مستدرك درباره اين كتاب مىنويسد:
كتابى بزرگ و شريف است مقدمات نيكو و سودمندى دارد .
2. مستقصى الاجتهاد فى شرح ذخيرة المعاد و الارشاد .در اجازه خويش به سيد محمد بحر العلوم ، به تمام شدن اين كتاب تصريح كرده است .
3. براهين السّداد فى شرح الارشاد . كتابى بزرگ است و داراى چندين جلد مىباشد . مرحوم آقا بزرگ كتاب تجارت آن را در كتابخانه محمد حسن صدر الدّين ، ديده است
4. نظم البرهان فى احكام الايمان . در اجازه خود به مرحوم بحر العلوم از آن به نام شرح نظام البرهان ، ياد كرده دراين كتاب اصول دين و مباحث اعتقادى را از زبان شعر تبيين كرده است . طليعه آن چنين است:من بعد اسم الرّب حمد لازم و عند عقل شكر حقّ جازم و أسمعن من لطف ربّ العالمين من الحسينى المسمّى باالحسين
5. الدّر الثمين . اين كتاب در بر دارنده چهل رساله در موضوعات فقهى و ديگر علوم است
6. المجموع الرّائق در عوائد شوارق و فوائد بوارق ، چندين رساله در فقه است .
7. تذكرة العقول فى اصول الدّين در 1142 ه . ق . او را به پايان برده است .
8. كتاب الاخلاق . اين كتاب به زبان فارسى نگارش يافته است .
او رسائل و كتابهايى ديگر نيز نوشته است . در اجازه خود به مرحوم بحر العلوم مىنويسد:
آنها تا كنون زياده بر بيست رساله شده است .
مورّخ بزرگوار ، سيد محسن امين ، در كتاب اعيان الشيعة ، عنوان بيست و شش كتاب را آورده است .
وفات
او در سال 1208 ، به لقاء يار پيوست ، در قزوين به خاك سپرده شد . و اينك مرقد مطهر او در آن شهر ، چون يكى از امام زادگان قريب الواسطه ائمه (ع) ، محل روا شدن حاجات و استجابت دعوات و زيارتگاه عموم مؤمنين است .
