زندگی نامه علما

علامه سيد هاشم بحرانى(ره)

(1107-1040هـ ق)

ولادت‏

سخن از ستاره درخشان بحرين، سيد هاشم بحرانى است. او فرزند سيد سليمان حسينى بحرانى و معروف به «علامه بحرانى» است.

سلسله نسب او با بيست و پنج واسطه به امام موسى بن جعفر (ع) مى‏رسد.در نيمه اول قرن يازدهم در روستاى «كتكتان» از توابع شهر «توبلى» كه پايتخت علمى و سياسى بحرين در آن عصر بود، فرزندى از سلاله پاك رسول خدا(ص) به دنيا آمد. گرچه تاريخ تولد اين وجود سعادتمند به طور دقيق به دست نيامده است. بر اساس برخى از دلايل، تاريخ تولدش را بين سالهاى 1030 تا 1040 ق. ياد كرده‏اند.

خاندان پاك‏

سيد هاشم بحرانى كه از تبار هاشميان بود و ريشه در علويان داشت فرزندانى صالح و دانشمند به جامعه اسلامى تحويل داد. همسرش، دختر شيخ على فرزند شيخ عبداللَّه بن شيخ حسين بن على كنيار بود.

تحصيلات

سيد بحرانى پس از چندى تحصيل در زادگاهش راهى نجف اشرف شد و از استادان آن حوزه با شكوه استفاده فراوان برد و سالها بعد با رسيدن به مقام علمى و معنوى اجتهاد، بزرگ مرجع آن حوزه گشت. گرچه سال ورودش به نجف، به صورت دقيق مشخص نيست اما به يقين در سال 1063 ق. نزد استاد بزرگ نجف، فخرالدين طريحى به دانش اندوزى مشغول بوده است. او پس از چندى به زادگاهش بحرين بازگشت و بعد از رحلت شيخ محمد بن ماجد بحرانى عهده‏دار منصب مرجعيت و رهبرى دينى علمى مردم گرديد.

اساتيد

1. شيخ فخرالدين طريحى نجفى

2. سيد عبدالعظيم بن عباس استرآبادى

شاگردان‏

1. شيخ محمد بن حسن حر عاملى

2. شيخ محمود بن عبدالسلام‏المعنى

3. شيخ عبداللَّه بن على بن احمد بحرانى

4. سيد محمد بن على سيف‏الدين عطار بغدادى.

5. شيخ على مقابى بحرانى.

6. شيخ حسن بحرانى.

7. شيخ هيكل بن عبد على اسدى جزائرى.

روش علمى و تحقيقى

علامه بحرانى در تدوين كتابهاى روايى و حديث، از روشهاى برجسته و علمى خاصى استفاده مى‏كرد كه اشاره‏اى اجمالى به آنها ضرورى مى‏نمايد.

1. استفاده از روايات اهل سنت براى اثبات امامت على (ع) و ديگر امامان معصوم: به گونه‏اى كه او حديث منزلت را از طريق يكصد سند از دانشمندان اهل سنت با ذكر نام كتاب و مدرك آنها نقل كرده است.

2. استفاده از نسخه‏هاى متعدد و عبارات متفاوت يك حديث براى صحيح تر مشخص شدن و گويايى حديث.

3. تحقيق و تصحيح سند احاديث براى پيدا كردن روايات صحيح.

او در اين زمينه كتاب تهذيب شيخ طوسى را بررسى و تحقيق كرد و اغلاط بسيارى را كه در رجال و سند اخبار بود مشخص ساخت و اثر خويش را «تنبيهات الاريب فى رجال‏التهذيب» ناميد.

4. دسته بندى و تبويب احاديث از ديگر كارهاى مهم و لازمى بود كه در سيره نيكوى سيد قرار داشت.

او در اين باره كتاب «ترتيب‏التهذيب» را كه مربوط به تهذيب شيخ طوسى بود به رشته تحرير در آورد و آن را به بهترين روش تدوين و دسته بندى كرد.

تاليفات

1. علوم قرآن‏

2.البرهان فى تفسيرالقرآن‏

3.اللوامع‏النورانيّه فى اسماء على و اهل بيته‏القرآنيه‏

4.الحجة فيما نزل فى‏القائم‏الحجة

5. نورالانوار فى تفسيرالقرآن‏

6.الهادى و مصباح‏النادى‏

7.الهدايةالقرآنيه‏الى‏الولايه الاماميه‏

8. اصول اعتقادات‏

9. حقيقة الايمان‏المبثوت على‏الجوارح و احاديث التوحيد والنبوة و الامامة

10. نهاية الاكمال فيما يتم به تقبل الاعمال‏

11. مصباح الانوار و انوار الابصار فى بيان معجزات نبى‏المختار

12. امامت‏

13. اثبات‏الوصيه‏

14. احتجاج‏المخالفين على امامة على بن ابى طالب اميرالمؤمنين(ع)

15. الانصاف فى‏النص على الائمه الاثنى عشر من آل محمد الأشرف‏

16. ايضاح‏المسترشدين فى بيان تراجم‏الراجعيت‏الى الولاية على بن ابى‏طالب(ع)

17. بهجةالنظر فى‏اثبات‏الوصايه والامامة للائمة اثنى‏عشر

18.البهجةالمرضيه فى اثبات‏الخلافه والوصيه‏

19. تبصرةالولى فيمن راى‏القائم‏المهدى‏

20. تبصرةالولى فى‏النص‏الجلى اميرالمؤمنين على بن ابيطالب‏(ع)

21.التحفةالبهية فى اثبات‏الوصية لعلى‏(ع)

22. سلاسل‏الحديد و تقيّد اهل‏التوحيد

23. عمدةالنظر فى بيان عصمة الائمه الاثنى عشر

24. غايةالمرام و حجةالخصام فى تعيين الامام من طريق‏الخاص والعام‏

25. فصل معتبر فيمن راى الامام‏الثانى عشر

26. كشف‏المهم فى طريق خبر غدير خم‏

27. مدينةالمعاجز الائمة الاثنى عشر و دلائل‏الحجج على‏البشر

28. تفضيل الائمه صلوات اللَّه عليهم على الانبياء عدانبينا محمد(ص)

29. تفضيل على (ع) على الانبياء اوالعزم من‏الرسل‏

30. تلخيص رسالتين‏

31. حليةالنظر فى فضل الائمة الاثنى‏ عشر

32.الدرالنضيد فى فضائل‏الحسين‏الشهيد(ع)

33. فضائل على و الائمة من ولده‏

34. فضل‏الشيعه (مناقب‏الشيعه)

35.اللباب‏المستخرج من كتاب‏الشهاب‏

36. مناقب اميرالمؤمنين‏

37.التيمية والدرةالثمينه‏

38. معالم‏الزلفى فى عارف‏النشأة الاولى و الاخرى‏

39. نزهة الابرار و منار الافكار فى خلق‏الجنة والنار

40. تاريخ اسلام‏

41. حلية الابرار فى احوال محمد و آله الاطهار

42.المطاعن‏البكريه والمثالب‏العمريه من طريق العثمانيه‏

43. مولدالقائم‏

44. وفاةالنبى‏

45. وفاةالزهراء

46. سيرالصحابه‏

47. مقتل ابى عبداللَّه‏الحسين‏(ع)

48. فقه‏

49.التنبيهات فى‏الفقه‏

50. حديث‏

51. ترتيب‏التهذيب‏

52. شرح ترتيب‏التهذيب‏

53. روضةالواعظين فى احاديث الائمةالطاهرين‏

54. تعريف رجال من لا يحضره‏الفقيه‏

55. رجال‏

56. تنبيهات الاريب فى رجال‏التهذيب‏

57.التيمية فى بيان نسب‏التيمى‏

58. روضةالعارفين و نزهةالراغبين‏

59. من روى‏النص على الائمة الاثنى عشر من‏الصحابة والتابعين‏

وفات

سرانجام در سال 1107 ه ق. خبر رحلت عالم ربانى سيد هاشم بحرانى را به گوش رسيد. او در روستاى نعيم جان سپرد و روحش به ملكوت اعلى پركشيد و جهان تشيع را در سوگ خود نشاند. پيكر پاكش با احترام و تجليل به روستاى «توبلى» منتقل گشت و در مقبره ماثنى، در جوار مسجد معروف آن سامان به خاك سپرده شد. آرامگاهش اينك زيارتگاه مومنين است.