زندگی نامه علما

محمد فيض كاشانى (ره)

(1091- 1007هـ ق)

ولادت

محمد مشهور به ملا محسن و ملقب به فيض در چهاردهم ماه صفر سال 1007 ق. در يكى از معروف ترين خاندان علم، عرفان و ادب، كه سابقه درخشان آنان به حدود چهار قرن مى‏رسد در كاشان به دنيا آمد.

خاندان

پدرش رضى‏الدين شاه مرتضى (950 - 1009 ق) فقيه، متكلم، مفسر و اديب در كاشان حوزه تدريس داشته و از شاگردان ملا فتح اللَّه كاشانى (متوفى 988 ق.) و ضياءالدين محمدرازى (متوفى 1091 ق.) بوده است.

مادر او زهرا خاتون (متوفى 1071 ق.) بانويى عالم و شاعر، دختر ضياءالعرفا رازى (از عالمان بزرگ شهر رى) بوده است. جد فيض تاج الدين‏شاه محمود فرزند ملا على كاشانى، عالم و عارفى شاعر از ناموران زمان خويش در كاشان بوده و در آنجا مدفون است.

تحصيلات‏

ملا محسن چهارمين فرزند شاه مرتضى در دو سالگى پدر خود را از دست داد.از آن پس دايى وعمويش تعليم و تربيت او و ديگر برادرانش را به عهده گرفتند و چون فيض از برادران خود باهوش‏تر بود مقدمات علوم دينى و بخشهايى از آن را تا سن بلوغ در كاشان نزد عمو و دايى‏اش نورالدين محمد مشهور به حكيم و آخوند نورا (متوفى 1047ه ق.) فرا گرفت.

بيست ساله بود كه با برادر بزرگش عبدالغفور براى ادامه تحصيل به اصفهان كه در آن روزگار پايتخت كشور و مركز تجمع علماى بزرگ و اساتيد ماهر در رشته‏هاى مختلف علوم اسلامى بود، رهسپار گرديد و از اين موقعيت مناسب كه در هيچ يك از شهرهاى ايران و ديگر ممالك اسلامى يافت نمى‏شد بيشترين بهره‏ها و استفاده‏هاى علمى را برد.

اساتيد

شيخ محمّد بن إبراهيم شيرازي ، معروف به صدر المتألّهين .

شيخ محمّد بن حسين حارثي، معروف به شيخ بهائي .

سيّد محمّد باقر حسيني ، معروف به مير داماد .

شيخ محمّد صالح مازندراني .

شيخ مرتضى كاشاني(پدرش) .

شاگردان

محمد مشهور به عَلَم‏الهدى (فرزند فيض)

احمد مشهور به معين‏الدين (فرزند فيض)

محمد مؤمن فرزند عبدالغفور (برادر فيض)

شاه مرتضى دوم (پسر برادر فيض)

ضياءالدين محمد(دايى فيض)

ملا شاه فضل اللَّه و ملا علامى

ملا محمد باقر مجلسى

سيد نعمت اللَّه جزايرى

قاضى سعيد قمى

ملا محمد صادق خضرى

شمس‏الدين محمد قمى

شيخ محمد محسن عرفان شيرازى

تأليفات

1. تفسير صافى

2. تفسير اصفى

3. تفسير مصفى

4.الوافى

5.الشافى

6.النوادر

7.المحجةالبيضاء

8. مفاتيح‏الشرايع

9-اصول‏المعارف

10-ضياءالقلب

11-الفت نامه

12-زادالسالك

13-شرح‏الصدر

14-راه صواب

15-گلزار قدس

16-آب زلال

17-دهر آشوب

18-شوق‏الجمال

19-شوق‏المهدى

20-شوق‏العشق

21-ديوان قصائد، غزليات و مثنويات

وفات‏

ملا محسن فيض در 84 سالگى در كاشان بدرود حيات گفت و در قبرستانى كه در زمان حياتش زمين آن را خريدارى و وقف نموده بود، به خاك سپرده شد.