زندگی نامه علما

محقق كركى يا محقق ثانى

 

(اواخر قرن نهم ـ 940 هـ. ق )

 

ولادت:

 

تاريخ دقيق ولادت محقق كركى در دست نيست فقط همين قدر گفته شده است كه ايشان از علماى قرن دهم هـ.ق بوده است.

 

تحصيلات:

 

شيخ على بن عبدالعالى كركى , از فقهاى جبل عامل و از اكـابر فقهاى شيعه است ، در شام و عراق تحصيلات خود را تكميل كرده و سپس به ايران در زمان شاه طـهـمـاسب اول آمده است.

 

اساتيد:

 

محقق كركى شاگرد على بن هـلال جـزائرى و او شاگرد ابن فهد حلى بوده است ابن فهد شاگرد شاگردان شهيد اول از قبيل فـاضـل مقداد بوده به همى دليل او به دو واسطه شاگرد شهيد اول است.

 

شاگردان:

 

او شاگردان متعددى را در مكتب خويش پرورش داده است كه از آن جمله :
1 ـ شيخ زين الدين فقعانى .
2 ـ شيخ احمد بن محمد بن ابى جامع .
3 ـ شيخ نعمت اللّه بن شيخ جمال الدين .
4 ـ احمد بن الشيخ شمس الدين .
5 ـ شيخ عبدالنبى الجزائرى , صاحب رجال .
6 ـ شيخ على منشار زين الدين العاملى (شيخ الاسلام ).
7 ـ الشيخ كمال الدين درويش محمد بن شيخ ‌حسن عاملى .
8 ـ نطنزى جد موسى استاد صاحب استناد.
9 ـ سـيد امير محمود بن ابى طالب استرآبادى حسينى موسوى .
10 ـ سيد شرف الدين على الحسن استرآبادى نجفى .
11 ـ شـيـخ عـلـى بن عبدالعالى عاملى كركى .

 

تأليفات:

 

1 ـ اثبات الرجعه .
2 ـ احكام الارضين يا اقسام الارضين .
3 ـ اسرار اللاهوت فى وجوب لعن الجبت و الطاغوت .
4 ـ ترجمة الجزيرة الخضرا.
5 ـ جـامـع المقاصد فى شرح القواعد .
6 ـ الجعفرية فى الصلوة و مقدماتها .
7 ـ حاشيه ارشاد علا مه حلى .
8 ـ حاشيه الفيه شهيد.
9 ـ حاشيه قواعد علا مه كه غير از جامع المقاصد است .
10 ـ حاشيه دروس و حاشيه ذكرى شهيد اول .
11 ـ حاشيه بر شرائع الاسلام .
12 ـ حاشيه المختصر النافع محقق اول .
13 ـ حاشيه مختلف علا مه حلى .
14 ـ شرح ارشاد علا مه .
15 ـ صيغ العقود والايقاعات .
16 ـ قاطعة اللجاج فى حل الخراج .
17 ـ النجميه در كلام .
18 ـ نفحات اللا هوت .
19 ـ رسالة السجود على التربة.

 

گفتار بزرگان:

 

صـاحب روضات الجنات فشرده اى از گفتار علما و فقها را در مورد اين فقيه بزرگوار آورده است كه برگزيده اى از آنها را در ذيل مى آوريم :
1 ـ شهيد ثانى درباره او مى گويد : پـيـشواى محقق , يكتاى عصر خويش , شيخ نورالدين على بن عبدالعالى كركى عاملى , از علماى دوره شاه طهماسب صفوى است كه شاه امور مملكتى را در اختيار او نهاده بود و دستور العملى به تمام نقاط كشور صادر نموده بود كه از او به عنوان فقيه بزرگوار امتثال و اطاعت نمايند و اعتقاد داشت كه حكومت از آن او است , از آن جهت كه او نايب امام زمان (عجل الله عليه وآله ) مى باشد و پادشاه نماينده و نـايـب او مـى باشد, چون اساس حكومت از آن خدا و رسول (صل الله عليه وآله ) و جانشينان بر حق اوست اين فقيه بزرگوار دستور العمل هايى به شهرها و مناطق در مورد امور مردم و ماليات مى نوشت و درپاره اى از مناطق كشور, قبله ها را كه بر اساس نادرست تنظيم گرديده بود, تغيير مى داد .
2 ـ سيد نعمت اللّه جزائرى در كتاب (غوالى اللئالى ) مى گويد : شيخ على بن عبدالعالى (قبرش معطر باد) هنگامى كه بنا به در خواست شاه طهماسب به قزوين و سپس اصفهان قدم گذاشت , او دستور العمل هاى متعددى به اطراف و اكناف نوشت و من برخى از ايـن احـكام و دستورها را ديده ام كه متضمن نحوه رفتار با مردم و كميت و مقدار خراج ماليات , امر به اقامه شعائر دين مانند نماز جماعت و تعيين امام جمعه و جماعت مى باشد .
3 ـ مـلا عـبداللّه افندى , صاحب رياض العلما , متن دستور شاه طهماسب را در مورد او آورده است كه جملاتى از آن به اين ترتيب است :از آن جمله در اين زمان , كثيرالفضل عالى شانى كه به رتبه ائمه هدى ( عليهم السلام) و الـثـنـا اخـتصاص دارد, متعالى رتبت , خاتم المجتهدين , وارث علوم سيد المرسلين , حارس دين امـيـرالـمـؤمـنـين , قبلة الاتقيا المخلصين , حجة الاسلام والمسلمين , هادى الخلائق الى الطريق الـمـبـيـن , ناصب اعلام الشرع المتين , متبوع اعاظم الولاة فى الاوان , مقتدى كافة الزمان , مبين الـحـلال والحرام , نائب الامام (عليه السلام ) لازال كاسمه العالى عليا عاليا, كه به قوه قدسيه ايضاح مشكلات قـواعـد مـلـت و شرايع حقه نموده , علما رفيع المكان اقطار و امصار, روى عجز بر آستانه علومش نـهاده به استفاده علوم از مقتبسات انوار مشكوة فيض آثارش سر افرازنده و اكابر و اشراف روزگار سـر اطـاعـت و انـقـيـاد از اوامر و نواهى آن هدايت پناه نپيچيده , پيروى احكامش را موجب نجات مـى دانـنـد, همگى همت بلند و نيت ارجمند مصروف اعتلاى شان و ارتقا مكان و ازدياد مراتب آن عـالـى شـان اسـت ,مـقـرر فـرموديم كه سادات عظام و اكابر و اشراف فخام و امرا و وزرا و آنچه او نـهـى نـمـايـد بـدان منتهى نموده , هر كس را از متصديان امور شرعيه ممالك محروسه و عساكر مـنـصوره عزل نمايد, معزول , و هر كسى را نصب نمايد, منصوب دانسته , در عزل و نصب مزبورين سند ديگرى محتاج ندانند كتبه طهماسب بن شاه اسماعيل الصفوى الموسوى .
4 ـ صاحب (امل الامل ) مى گويد: امر او در وثاقت , علم , فضل , جلالت قدر, عظمت شان , فراوانى تحقيق و تدقيق , مشهورتر ازآن است كه ذكر كنم .

 

لقب:

 

شـيـخ نـورالدين , على بن الحسين بن عبدالعالى كركى عاملى , يكى از بزرگان فقهاى قرن دهم هـجـرى است و القاب : (مروج المذهب ), (شيخ الاسلام ), (محقق كركى ), (محقق ثانى ) و (الـمـولـى الـمروج ) در مورد او شهرت دارد.
و بنا به درخواست شاه طـهـمـاسب به ايران مسافرت كرده است و شيخ الاسلام رسمى ايران گرديد. بـعد از وفات محقق, شيخ على منشار پدر زن شيخ بهايى كه از افاضل حوزه درسى او بود, جـانـشـين وى گرديد و مقرب تشكيلات حكومتى صفوى شد و در اصفهان شيخ الاسلام رسمى گـرديـد و بـعد از وفات او نيز همين منصب عالى به شيخ بهايى داماد او منتقل شده است.

 

وفات:

 

وفـات او روز شـنـبـه , هجدهم ذى الحجه مصادف با عيد غديرخم , به سال 940 هـ.ق درنجف اشرف واقع گرديده است و برخى مى گويند محقق كـركى مسموما درگذشته است و ظاهر آن است كه مسموميت وى از سوى برخى از امناى دولت صورت گرفته است.