زندگی نامه علما

سيد شمس الدين، فِخار بن مَعَدّ موسوى (ره)

(متوفي 630 هـ. ق)

ولادت

سيد شمس الدين، فِخار بن مَعَدّ موسوى، از علماى بزرگوار قرن ششم و هفتم هجرى و از بزرگان شهر حله ‏است، شهرى كه در قرون متمادى مهد علم و عالمان بوده است‎.‎

او از فرزندان ابراهيم مجاب، نوه امام كاظم عليه‏السلام است. نسب وى با ده واسطه به امام هفتم شيعيان، ‏حضرت موسى بن جعفر عليهماالسلام مى‏رسد‎.‎

‎  ‎شخصيت علمى

فخار بن معد با هم‏شاگردى خود، ابن نما، دو شاگرد ممتاز ابن ادريس مى‏باشند و نگهبان و حافظ مكتب ‏فقهى او و ادامه دهنده آن به شمار مى‏روند‎.‎

ابن ادريس اولين كسى بود كه پس از يك قرن در مقابل فتاواى شيخ طوسى ايستاد و با ديده تحقيق و نقد به ‏آنها نظر افكند ؛ چرا كه قبل از او به خاطر عظمت مقام شيخ طوسى، هيچ يك از فقها به خود اجازه مخالفت ‏با شيخ را نمى‏داد و فتاواى او نوعى تقديس پيدا كرده بود‎.‎

فخار بن معد نيز، كه در مكتب ابن ادريس پرورش يافته بود، راه استاد را ادامه داد و مكتب استاد را به ‏نهايت درجه شكوفايى رساند و در اين مورد دنباله رو استاد خويش بود‎.‎

سيد فخار نه تنها فقيه و اصولى بود بلكه شاعر و اديبى بزرگ و مورخى توانا نيز به شمار مى‏رفت و در ‏شمار علماى نسّابه قلمداد مى‏شود‎.‎

‎  ‎خاندان

خاندان ابن معد نيز مانند بسيارى از بزرگان حله، سراسر مجد و عظمت و افتخار است‎.‎

پدر او از بزرگان و شخصيت‏هاى برجسته زمان خويش به شمار مى‏رفت و سيد فخار در ابتدا افتخار ‏شاگردى محضر پدر را داشت‎.‎

سيد دو برادر داشت، يكى احمد بن معد كه مردى پرهيزكار و با تقوا و شاعر بود و ديگر محمد بن معد كه ‏مانند برادر خويش از فقهاى اماميه و علماى حله قلمداد مى‏شد‎.‎

فرزند او عبد الحميد بن فخار بن معد نيز از فضلا و محدثين شيعه بوده و كتابى نيز از او نقل شده است‎.‎

على بن عبد الحميد هم كه نوه سيد فخار است از جمله فقها و نامداران عصر خويش بوده و كتاب ارزشمند ‏‏الأنوار المضيئة در شرح زندگانى و فضائل امام عصر حجة بن الحسن عجل الله تعالى فرجه الشريف از ‏او به يادگار مانده است كه يكى از منابع و مآخذ بحار الانوار هم مى‏باشد‎.‎

‎  ‎اساتيد

سيد فخار بن معد كه در مهد علم و دانش پرورش يافته بود به اساتيد آن ديار اكتفا نكرد و براى كسب دانش ‏به كربلا، نجف، كوفه و بغداد نيز مهاجرت نمود و از اساتيد آن شهرها نيز بهره‏ها برگرفت‎.‎

در كتب رجال بيش از 20 نفر از بزرگان نام برده شده كه سيد از آنان اجازه نقل حديث گرفته، از جمله‏‎:‎

‏1‏‎ - ‎پدر بزرگوارش معد بن فخار موسوى

‏2‏‎ - ‎ابن ادريس حلى م 598 هجرى‏

‏3‏‎ - ‎شاذان بن جبرئيل قمى

‏4‏‎ - ‎ابو منصور، حسن بن معيه علوى

‏5‏‎ - ‎يحيى بن حسن بن بطريق حلى صاحب كتاب العمدة‎

‏6‏‎ - ‎ابن سكون حلى

‏7‏‎ - ‎سيد قريش بن مهنّا

‏8‏‎ - ‎محمد بن على بن شهر آشوب مازندرانى نويسنده كتاب المناقب

‎  ‎شاگردان

در دامان اين عالم بزرگوار علما و فقهاى بزرگى پرورش يافته‏اند كه هر يك چون خورشيدى در آسمان بى ‏انتهاى علم و اجتهاد مى‏درخشند از جمله ‎:‎

‏1‏‎ - ‎فرزندش سيد عبد الحميد بن فخار

‏2‏‎ - ‎محقق حلى، صاحب كتاب شرايع الإسلام‎‎

‏3‏‎ - ‎شيخ سديد الدين حلى، پدر علامه حلى

‏4‏‎ - ‎سيد رضى الدين، على بن طاووس

‏5‏‎ - ‎سيد جمال الدين، احمد بن طاووس

‏6‏‎ - ‎شيخ يحيى بن احمد حلى، پسر عموى محقق حلى

‎  ‎تأليفات

آنچه از كتب و نوشته‏هاى فخار بن معد به دست آمده عبارتند از‎:‎

‏1‏‎ - ‎الحجة على الذاهب إلى تكفير أبي طالب، يا إيمان أبي طالب عليه‏السلام

‏2‏‎ - ‎الروضة في الفضائل و المعجزات

‏3‏‎ - ‎المقباس في فضائل بني العباس

‎  ‎وفات

اين عالم بزرگوار كه بزرگترين افتخارش خدمت به خاندان و عترت پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏وآله بود و ‏عمر خويش را در اين راه صرف نمود، در سال 630 هجرى و در شب هفدهم ماه مبارك رمضان به سوى ‏معبود شتافت و به مهمانى دائمى خداوند نائل شد. پيكر مطهر او را در كربلاى معلاّ و در جوار بارگاه سيد ‏الشهداء عليه‏السلام به خاك سپردند‎.