زندگی نامه علما

ابن حمزه , معروف به عماد الدين طوسى

 

( نيمه اول قرن ششم ـ 585 هـ ق ).

 

 

ولادت :

 

محمد بن على بن حمزه طوسى , از اكابر فقهاى اماميه در قرن ششم هجرى مى باشد اهل خراسان است, كنيه اش ابوجعفر ,شهرتش طوسى و به جهت انتساب به تـألـيفش , (الوسيله ), نام او را (صاحب الوسيله )نيز گفته اند و چون زندگى او معاصر با شيخ طـوسـى يـا پس از درگذشت او بوده است , با توجه به جنبه فقاهت , به او ابوجعفر ثانى يا ابوجعفر متأخر نيز گفته اند.

 

اساتيد:

 

برخى از بزرگان در كتاب خويش او را از شاگردان شيخ طوسى نام برده اند.

 

تأليفات :

 

او تأليفات متعددى دارد كه صاحب ريحانة الادب برخى از آنها را به اين ترتيب ذكر مى كند :
1 ـ الثاقب فى المناقب فى المعجزات الباهرات للنبى (صل الله عليه وآله ) و الائمة المعصومين(عليهم السلام) الهداة .
2 ـ الرائع فى الشرائع (فقه ).
3 ـ الواسطه .
4 ـ الوسيلة الى نيل الفضيلة , كه در حدود هشت هزار سطر مى باشد
5 ـ نهج العرفان الى هداية الايمان , بنا بر نظر صاحب رياض .

 

گفتار بزرگان :

 

صاحب رياض در جلد پنجم كتاب خود در مورد او مى گويد : شـيـخ بـزرگـوار امـام عـماد الدين ابوجعفر محمد بن على بن حمزة طوسى مشهدى فقيه بـزرگـوار و واعظ گرانمايه اى است, و سـپـس مـى افـزايـد: او مشهور به ابوجعفر متأخر مى باشد. و در پايان گفتار خود, درباره او مى گويد : (الثاقب فى المناقب ) او ,كتاب بسيار جالب و منظم در نوع خود مى باشد فضائل , كرامات , معجزات پيامبر اسلام (صل الله عليه وآله ), فاطمه زهرا (عليها السلام) و پـيـشوايان معصوم (عليهم السلام ) را در آن كتاب نقل كرده است و چون اين كتاب با توجه به نگارش آن در اخـتـيـار محمدون متاخر, (محمد فيض صاحب الوافى , محمد تقى مجلسى صاحب بحار الانوار و مـحمد حر عاملى صاحب الوسائل ) نبوده است نتوانسته اند از آن مطالبى نقل نمايند.
مرحوم ميرزا محمد باقر موسوى خوانسارى در كتاب شريف روضات , شرح زندگى او را آورده و درباره او مى نويسد : كـتاب وسيله و واسطه كه هر دو از متون فقهى مى باشند, از تأليفات او هستند و خوشبختانه هر دو كتاب تا كنون باقى مانده اند و مورد استناد فقها ما مى باشند .
مرحوم طبرسى نويسنده آن را بـه عـنـوان شيخ بزرگوار و امام علا مه فقيه ناصر الشريعه ,حجة الاسلام عماد الدين تعبير آورده است. از ايـن سـخن منزلت و اعتبار علمى و اجتماعى او روشن مى گردد و هم رديف شمرده شدن او با فـقـها و پيشتازانى مانند سلا ر و ابوالصلاح حلبى كه هر دو از بزرگترين فقهاى نامدار دوره شيخ طـوسـى (اعـلى اللّه مقامه الشريف ) مى باشند, روشن مى گردد و تا حدودى هم عصر و نزديك به عهد بودن آنان نيز معلوم مى شود.

 

وفات :

 

سال وفاتش دقيقا معلوم نيست , شايد در حدود نيمه دوم قرن ششم سال 585 هجرى در كربلا فوت نموده باشد و مدفنش در دروازه نجف , در محلى به نام (بستان ) مى باشد.