مثنوی

واژه ی مثنوی از کلمه ی "مثنی" به معنی دوتائی گرفتهشده است. زیرا در هر بیت دو قافیه آمده است که با قافیه بیت بعد فرق می کند. مثنویرا می توان به شکل زیر تصویر کرد:

......................الف///////// ...................... الف
...................... ب////////// ...................... ب
...................... ج ////////// ...................... ج
...................... د ////////// ...................... د

از آنجا که مثنوی به لحاظ قافیه محدودیت ندارد بیشتر برای موضوعات طولانیبه کار می رود.

خصوصیات مثنوی باعث شده است که داستان ها اغلب در قالبمثنوی سروده شوند. علاوه بر داستان سرایی، برای هر موضوعی که طولانی باشد هم ازمثنوی استفاده می شود.

مثلاً در ادبیات آموزشی مثل آموزه های صوفیان هم ازقالب مثنوی بهره می برده اند.

سرودن مثنوی از قرن سوم و چهارم هجری آغازشده است که از بهترین مثنوی ها می توان به شاهنامهفردوسی،حدیقهسنایی،خمسهنظامیو مثنویمولویاشاره کرد.

قدیمی ترین مثنویسروده شده- که اکنون به جز چند بیت چیزی از آن در دست نیست- مربوط بهرودکیاست که متن کلیله و دمنه را در قالب مثنوی به نظم در آورده بود.

نمونه ای ازمثنوی از بوستان سعدی

حکایت

یکی گربه در خانه زال بود----- که برگشته ایامو بد حال بود
روان شد به مهمان سرای امیر----- غلامان سلطان زدند شر به تیر
چکان خونش از استخوان می دوید---همی گفت و از هول جان می دوید
اگر جستم ازدست این تیر زن----- من و موش و ویرانه پیر زن