بقعه ها و مقبره های تاریخی استان فارس

خانقاه علیا یا مقبره سید امین الدین

"سید امین الدین" از عرفا و مشایخ قرن هشتم هجری و ممدوح خواجه حافظ شیرازی و خواجوی كرمانی بود. آرامگاه  وی در شمال شهر فعلی كازرون در كنار كوه قرار دارد. بنای این آرامگاه از سنگ های حجاری شده بدون ملات مانند سنگ های معبد آناهیتای بیشابور در سال 710 ه. ق ساخته شده ؛ قبر شیخ هم اكنون نیز زیارتگاه عموم مردم است.

بقعه بی بی دختران

امام عبدالله مشهور به دختران، از امامزادگان فاضل و از فرزندان حضرت فاطمه ( س) است. مردم شیراز مدفن وی را" بی بی دختران" می نامند. این بقعه نزدیك شاهچراغ (ع ) قرار دارد.

بقعه پیر بناب

این بقعه كه به مقبره " شیخ اقطع" نیز شهرت دارد، در كوهسار جنوبی شیراز واقع است ، و در اصل بقعه كوچكی بود كه پس از دفن " محمد علی خان ایلخانی قشقایی" در جوار او، در سال 1266 ه. ق بنای تكیه ای بر آن افزوده شد. این تكیه از تالاری تشكیل شده كه بر دو ستون سنگی یكپارچه تكیه دارد و سطح تالار، پایین تر از بقعه است.

بقعه سید تاج الدین غریب

این بقعه كه به نام" سید حاج غریب " نیز مشهور است، دارای دو لقب" تاج الدین" و " غریب" است. نام آن حضرت، " جعفربن فضل بن علی بن ابیطالب" (ع ) است. این بارگاه نزدیك دروازه كازرون شیراز قرار دارد. اصل بنا به قبل از دوره قاجار تعلق دارد. سر در ورودی بقعه دارای كاشی كاری منقش به اشكال گل وبوته و آیات قرآنی و صحنه های وقایع كربلاست. تاریخ كاشی كاری به سال 1310 ه. ق باز می گردد.

بقعه چهل تنان

با فاصله كمی از شمال آرامگاه حافظ، محوطه مشجر و باصفایی وجود دارد كه چهل سنگ مزار یك اندازه در آن جای دارد و چند اتاق و حوض آبی هم در سمت شمال آن ساخته شده است. این محوطه در زمان كریم خان زند محصور ، و آباد شد و سنگ قبرها به فرمان مرحوم فرهاد میرزا ، والی فارس در سال 1257 ه. ق بر قبور چهل زاهد و عارف كه هویتشان مشخص نیست نهاده شد.

بقعه شیخ یوسف سروستانی

این بقعه در شهر سروستان واقع شده و مشتمل بر دو چهار طاقی است كه در طول زمان دستخوش آسیب و در پی آن مرمت هایی شده است . این بنای با ارزش شامل ستون های سنگی و رومی هایی از سنگ تراش است كه با ظرافت و شكوه خاصی خودنمایی می كند. در وسط چهار طاق اصلی ، سنگ قبری مربوط به " شیخ یوسف بن یعقوب سروستانی " به تاریخ 680 ه. ق وجود دارد . بر روی سنگ دیگر نام " محمد بن حسن علی البیضاوی" به تاریخ 11 رمضان 710 ه . ق به چشم می خورد.

بنای اصلی دارای گنبدی به قطر شش متر است كه بر روی چهار دیوار بنا  كه خود بر روی 12 ستون سنگی بنا شده  ، قرار دارد. بنای دیگر نیز كه دستخوش تخریب و تغییر بیشتری شده ، ساختمان گنبد دار كوچك تری از سنگ های لاشه و آجر است . زیباترین بخش بنا دو سردر سنگی حجاری شده است .

سردر جنوبی شامل طاقی با مقرنس های زیبا و سردر دیگر ( كه بر روی محور اصلی ساختمان بنا شده ) نیز به سال 713 ه . ق تعلق دارد . در قسمت شمالی بنای كوچك تر ، بقایایی از یك پلكان مارپیچ دیده می شود كه احتمالاً به مناره ای تعلق داشت.

مردم سروستان معتقدند كه شیخ از علمای عصر خود بود و  در این محل به تربیت شاگردان خود می پرداخت.

از دیگر بقاع متبركه فارس می توان به بقعه امامزاده ابراهیم در روستای برم دلك ، بقعه امامزاده ابراهیم در روستای  سلطان آباد ، بقعه امامزاده اسماعیل در شیراز ، بقعه امامزاده زنجیری ( سیدالحرمین ) در شیراز ، بقعه امامزاده محمد در ده پیاله ، بقعه امیر سید اصیل الدین عبدالله علوی و پسرش امیر ناصرالدین در شیراز ، بقعه بی بی زینبیه در شیراز ، بقعه بی بی سلیمه خاتون در شیراز ، بقعه بی بی فاطمه در شیراز و ... اشاره نمود.

مقبره ها

آرامگاه آبش خاتون

"آبش خاتون" آخرین پادشاه اتابكان ، در سال 685 یا 587 ه. ق در محله " چرنداب " تبریز درگذشت. دخترش جسد او را به شیراز منتقل كرد و آرامگاهی رفیع در بیرون شهر شیراز، در انتهای جنوب شرقی شهر، برای او ساخت. این محل امروزه در فلكه خاتون شیراز واقع است.

بنای اصلی آرامگاه آبش خاتون به شكل مربع و اندازه هر ضلع آن 75/16 متر و ارتفاع آن 20 متر بود و در طرح و شكل بنا شباهت هایی با مقبره الجایتو در سلطانیه مشاهده می شد. قسمت های باقی مانده كنونی، تنها گوشه هایی از آن آرامگاه مجلل با ساختمانی آجری است كه سقف گنبدی آن فرو ریخته و دیوارهای آن خراب شده است.

این ساختمان ابتدا سه طبقه بود. اما اكنون تنها دیوار بلندی از آن باقی مانده و ازاره های كاشی كاری آن از بین رفته و امروزه  تنها قسمتی از این ساختمان دارای ازاره سنگی است. كتیبه ای از دوره صفوی در بیرون آرامگاه قرار داشت كه بخشی از آن همراه معرق عالی طبقه پایین آرامگاه در موزه پارس نگهداری می شود.

درِ قدیمی ساختمان دارای منبت كاری بسیار ارزنده ای بود، كه به مرور زمان نقش های آن محو شده، اما لاشه آن پابرجاست.

آرامگاه باباكوهی

كمی دورتر از مزار خواجوی كرمانی، زیارتگاهی به نام باباكوهی در دل كوه وجود دارد. این آرامگاه كه مشرف به شهر شیراز است، بنایی مشتمل بر چند اتاق و مهتابی هایی است كه توسط" مویدالدوله  تهماسب میرزا" نوه فتحعلی شاه در سال 1275 در آن مكان احداث شده است. باباكوهی از عرفا و شعرای مشهور شیراز است.