موزه گردی در تهران

موزه برادران امیدوار

در انتهای شمال غربی مجموعه سعدآباد، کمی پایین تر از کاخ احمدشاهی که فقط از دور می توانید نمای آن را ببینید، ساختمانی از دوره قاجار که متعلق به کالسکه خانه و استراحت سورچی های قاجاری بوده پابرجاست که یکی از جالب ترین موزه های ایران است. این موزه به نام برادران امیدوار نخستین جهانگردان پژوهشگر معاصر ایرانی – در سال 1382 تاسیس شد.

برادران امیدوار چند دهه پیش سفری دور و دراز به گرد جهان را آغاز کردند و گنجینه ای بزرگ و گرانبها از آثار و اشیای اقوام و سرزمین های سراسر جهان را به همراه عکس ها و فیلم های مستند و خاطراتی شنیدنی گرد آوردند.

 بسیاری از آداب و رسومی که برادران امیدوار موفق به ثبت آن در تاریخ شده اند، امروزه دیگر منسوخ و فراموش شده و در واقع مجموعه امیدوار، گنجینه مطالعاتی بی نظیری برای محققان مردم شناسی و اساطیر جهان است.

در حیاط موزه اولین چیزی که خودنمایی می کند اتومبیل و موتور سیکلتی قدیمی است که شرکت سیتروئن پس از اولین سفرشان، به این دو برادر هدیه کرد. عیسی و عبدالله امیدوار 20 سال از عمرشان را برای کشف ناشناخته های جهان گذاشتند و با موتور سیکلت و اتومبیل از سال 1333 سه دوره سفر چندین ساله رفتند و بیشتر نقاط جهان، از امریکا گرفته تا قطب جنوب و از آسیا تا اعماق آفریقا را زیر پا گذاشتند، در حالی که امکانات کمی برای سفر داشتند.

برادران امیدوار سخاوتمندانه رهاورد جهانگردی و پژوهش های خویش را که شامل صدها قطعه از آلات و ادوات شکار انسان های بومی، اسکیمو، آمازون، آفریقا، ظروف سفالین از فرهنگ اینکاها، حیوانات، پرندگان و حشرات تاکسیدرمی شده، آلات موسیقی قبایل بدوی جهان، سنگواره ها، فسیل ها، مرجان ها و فسیل جانوران دریایی متعلق به میلیون ها سال پیش و عکس هایی از تمدن های مختلف است، برای استفاده محققان و جهانگردان امروز و فردای ایران به موزه امیدوار هدیه کرده اند. این موزه به دلیل گنجینه هایش، اولین موزه انسان شناسی ایران است. یادتان باشد که دیدار موزه برادران امیدوار را به هیچ وجه نباید از دست داد.

موزه آب (دفتر رئیس تشریفات)

در ضلع جنوب غربی کاخ سبز، راهی به سوی موزه آب است. ساختمان موزه، دفتر مخصوص محمدرضا پهلوی است که در زمان پهلوی دوم ساخته شد و برای پذیرایی از مقامات درباری و مراجعین شاه استفاده می شد گنجینه آب، مکانی فرهنگی است که در جهت گردآوری، نگهداری، نمایش و حفظ و احیای میراث گذشتگان درباره آب از جمله استحصال، انتقال، توزیع و بهره برداری و فنون به کار رفته در آن فعالیت می کند. داخل موزه هم ماکت هایی از آثار و ابنیه قدیم و شاخص مرتبط با آب و اسناد مربوط به آب از قبیل دفترهای محاسبات میراب ها، وقفنامه ها و لوح محاسبه قنات قرار دارد. همچنین وسایل سنتی آب از قبیل وسایل حفر قنات، چاه گونیای چوبی، قرقره، کوزه سفالی، مشربه، روغن دان، خمره، زاویه سنج و... به نمایش گذاشته شده است.

موزه مردم شناسی (کاخ شمس)

اگر مسیر برگشت را به سوی موزه نظامی طی کنیم و به سمت شمال مجموعه برویم، نمای ساختمان موزه مردم شناسی پیداست. ساختمان موزه مردم شناسی متعلق به شمس پهلوی بوده است. رضاخان آن را در سال 1314 با سبک معماری تلفیقی اروپای و ایرانی ساخت.

بنای کاخ از سال 1342 به عنوان محل نگهداری اشیا و ظروف قیمتی استفاده می شد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای برپایی موزه پژوهشی مردم شناسی در نظر گرفته شد که در اسفندماه 1373 این موزه افتتاح شد. مجموعه های ارائه شده در آن، مجموعه های ثابت و نمایشگاه های موقتند که اشیای آن طی سال ها از نقاط مختلف کشور گردآوری شده و نمایانگر بخشی از آداب، فرهنگ و هنر ایران زمین است.

موزه فرشچیان (کاخ عصمت دولتشاهی)

تا اینجای راه هر چه دیدید سمت چپ رودخانه جعفرآباد قرار داشت و برای دیدن باقی مجموعه از یکی از پل ها عبور کنید. طبق نقشه راهنما نزدیک ترین موزه به اولین پل، موزه استاد فرشچیان – از مشهورترین نقاشان معاصر ایرانی – قرار گرفته است. ساختمان کاخ که از جمله بناهای دوره قاجاری در مجموعه سعدآباد است و رضاخان بعد از استقرار در تپه علیخان و پس از ساختن کاخ سبز، آن را آراسته به مجموعه سلطنتی کرد، شامل دو عمارت اندرونی و بیرونی است که دو موزه استاد فرشچیان و چهره های ماندگار را در خود جای داده است.

در دوران محمدرضا پهلوی، برادر شاه و سپس سرآشپز مخصوص او، در آنجا سکونت داشتند و بعدها نیز، به انبار تبدیل شد. این بنا، پس از بازسازی و مرمت در تاریخ 26 مهر سال 1380 خورشیدی با عنوان موزه مینیاتور استاد فرشچیان، افتتاح گردید. از جهت ظرافت های معماری، عمارت بیرونی ظرافت بیشتری دارد و عمارت اندرونی سادهتر به نظر می آید. این دو عمارت پس از تملک توسط رضاشاه، کاخ اختصاصی ملکه توران امیرسلیمانی، همسر سوم رضاخان شد.

در محوطه این موزه، تصویر و زندگینامه کوتاهی از چهره های ماندگار ایران در رشته های مختلف به همراه چند تندیس از دانشمندان ایرانی قرار دارد. موزه در بیشتر روزهای سال تعطیل است. جلوی ساختمان موزه فرشچیان تندیسی از او جای گرفته و شما می توانید 70 نمونه از بهترین آثار مینیاتورهای او را در آنجا تماشا کنید.

موزه صنایع دستی (کاخ اشرف)

کمی بالاتر از موزه فرشچیان، نمای بنایی با مرمر سفید به چشم می خورد که توسط مهندس فرمانفرماییان در دوره رضاخان ساخته شده است. این بنا از سال 1372 به عنوان موزه ظروف معرفی شد و سپس به موزه صنایع دستی تغییر نام داد. شما می توانید اشیای نفیس و با ارزش این موزه را که هر یک نشان از ذوق، سلیقه و مهارت هنرمندان نامدار ایرانی دارند، در پنج سالن تماشا کنید. این آثار شامل منسوجات پارچه ای، سفال و سرامیک، شیشه، فرض، گلیم و جاجیم و آثار فلزی است. از جمله برجسته ترین هنرمندانی که آثار نفیس آنها در این موزه به نمایش گذاشته شده عبارتند از صنیع خانم، مصور الملک، طوسی، ساریخوانی، طاعت، اینانلو، دهنوی و رضا مغرب.

 موزه نگارستان (کاخ فریده دیبا)

به انتهای مسیر گردشمان در شمالی ترین نقطه مجموعه سعدآباد رسیدیم. موزه نگارستان معماری منحصر به فرد و زیبایی دارد که در دوره پهلوی دوم ساخته شده و محل برگزاری نمایشگاه های دوره ای پوشاک سنتی و طراحی لباس و هنرهای تجسمی و میزبان نمایشگاه های متعددی بوده است.

این ساختمان که در ابتدا جهت سکونت «فاطمه پهلوی» بنا گردید و بعدا به عنوان محل استقرار «فریده دیبا» مادر فرح پهلوی در نظر گرفته شد، در شمالی ترین نقطه سعدآباد و جنوب میدان دربند، با ورودی مجزا از خیابان دربند واقع شده است. محوطه ورودی از ایوان ستونداری تشکیل شده است که کف آن با سنگ مرمر سفید پوشش یافته و بدنه ورودی به ساختمان تماما از شیشه است.

از مهم ترین نمایشگاه های برگزار شده در این موزه می توان به نمایشگاه نقاشی رنگ روغن رضا صمدی، نمایشگاه نقاشی رنگ و روغن و آکرلیک مینا قویدل و نادر یاسمی (فرزند علی اکبر یاسمی، از شاگردان برجسته کمال الملک)، آثار نگارگری استاد مصطفی بسیمی، آثار نگارگری استاد مصطفی بسیمی، آثار نقاشی رنگ روغن طاهره چیذری و آثار نقاشی خلیل طوایی حمیدی اشاره کرد. اگر بخت با شما یار باشد، احتمالا نمایشگاه هایی از این دست آنجا برپاست که می توانید به تماشای آنها بروید.

در پایان پیاده روی طولانی یک روز مفرح پیشنهاد می کنیم به سوی سفره خانه سنتی سعدآباد که در کنار در ورودی دربند قرار دارد بروید و خودتان را مهمان یک غذای سنتی کنید.