سفر به كندلوس ، سفر به هزاره ها

براى رسیدن به كندلوس از محور كرج ـ چالوس كه به سمت چالوس حركت كنید 7 كیلومتر بعد از مرزن آباد به دوراهى كجور مى رسید. در این راه فرعى پس از طى 42 كیلومتر مسیر كوهستانى به روستاى كندلوس مى رسید. برخى منابع این دهكده را گذرگاه رستم، قهرمان اسطوره اى ایران ذكر كردند و ناصرالدین شاه قاجار نیز در سال 1292 هجرى چند روز در تنگه میخساز اطراق كرد. كندلوس فقط به خاطر طبیعت زیبا و سرسبزش شهره عام و خاص نیست، بلكه مجموعه فرهنگى كندلوس چنان وجاهتى به این روستاى تاریخى بخشیده كه هم اكنون روستاى كندلوس به یكى از قطب هاى گردشگرى استان مازندران تبدیل شده است. این مجموعه تفریحى و تاریخى در سال 1367 به منظور ارج نهادن به فرهنگ و هنر و سنت مردم كجور، پس از سال ها تلاش توسط مهندس «على اصغر جهانگیرى» ساخته شد. دهكده توریستى كندلوس اثرى ماندگار است كه به پشتوانه تاریخ چند هزار ساله اش این روزها در انتظار ثبت در آثار ملى ایران است. حاج میرزایدالله نظرپاك، شیخ على مقیمى كندلوسى و على اصغر جهانگیرى از جمله مشاهیر این دهكده گردشگر پذیر است.

على اصغر جهانگیرى، موسس مجموعه فرهنگى كندلوس درباره سابقه تاریخى كندلوس مى گوید: كندلوس كه بخشى از میخ ساز محسوب مى شود، در دامنه هاى سرسبز و كوهستانى البرز در منطقه كجور مازندران قرار گرفته است و شاهد تمدن هاى گوناگونى در ادوار مختلف تاریخ بوده و نشانه هایى از تمدن قبل از میلاد، تمدن ایران قبل از اسلام و تمدن ایران بعد از اسلام را در خود جاى داده است. به گفته او امروزه میخ ساز شامل چهار دهكده به نام هاى پیده، گیل كلا، میركلا و كندلوس است. دهكده كندلوس كه یكى از قدیمى ترین سكونت گاه هاى انسانى منطقه كجور به شمار مى رود و در دامنه هاى سلسله جبال البرز منتهى به دره زانوس واقع شده است. كندلوس شامل محله هایى به نام هاى درزى كلا، ملاكلا، جورسرى، جیرسرى، بنیم سرى و سرى دله است.

جهانگیرى درباره مردم كندلوس مى گوید: مردم كندلوس خانه هایشان گلى ولى چشمه هایشان گوارا، امكاناتشان اندك اما مهربان و میهمان نواز، سوخته از آفتاب و رنج كشیده از زمانه ولى صبور و بردبارند. هنوز بانگ خروس و پرندگان رنگ دهنده روزشان و زوزه شغال و صداى رودخانه زمزمه خواب شبانگاهشان است.

كار و پیشه اهالى این دهكده از قدیم الایام تهیه و تولید چوب و زغال در زمستان و كشاورزى در تابستان بوده است و اكنون به دلیل قانون مراقبت از جنگل، اهالى علاوه بر كشاورزى به خیاطى و نجارى روى آورده اند. از صنایع دستى این دهكده مى توان به بافتن جاجیم، ایزار (پارچه پشمى چارخانه دستباف) جوراب، دستكش و بلوز پشمى گلدار و نمدمالى اشاره كرد.

به گفته وى ، علاوه بر نى (نى هفت بند) كه متداول ترین آلت موسیقى كندلوس است، دهل و سرنا نیز از سابقه و شهرت قابل توجهى در این منطقه برخوردار است. سرنا در محل به پسپسى معروف است كه از چوب شمشاد تراشیده مى شود. مردم دهكده كندلوس به خصوص بومیان آن سفیدپوست و در بعضى موارد بور و چشم آبى هستند. اهالى كندلوس مردمانى مهربان و میهمان نوازند هرگز محبتى را بى پاسخ نمى گذارند. در این دهكده گدا وجود ندارد مردم عموماً قانع اند و پرتلاش. با آن كه 9 ماه از سال اكثر خانه ها خالى از سكنه است و درهاى همه منازل همه باز است، هرگز سرقت، قتل و جنایت در این دهكده صورت نگرفته است. در این دهكده به ندرت شنیده شده است كه زنى طلاق گرفته باشد. زنان بیشتر از مردان براى تامین هزینه زندگى و خانواده تلاش مى كنند. آسیاب كردن گندم، سفید كردن خانه، شكستن هیزم براى تنور، دوشیدن گاو، جالیزكارى، كاشتن سبزى خوردن ازجمله وظایف قطعى یك زن كندلوسى به شمار مى رود.

ازجمله مراسم بسیار زیبایى كه در حلول سال نو اجرا مى شود مراسم سال مج (خوشقدم) است كه به شرح ذیل است: ابتدا نام چند كودك یا نوجوان خانواده را انتخاب و با استخاره از قرآن مجید نام هر یك كه خوب آمد به عنوان سال مج انتخاب مى شود. این كودك یا نوجوان به محض تحویل سال نو با سینى محتوى كلام الله مجید، سبزه، شیرینى و یك ظرف پر آب قبل از دیگران وارد خانه مى شود و با ظرف آبى كه در دست دارد آب در گوشه اتاق ها مى ریزد و به این ترتیب سالى پربار و پربركت براى خانواده به ارمغان مى آورد.

ازجمله فعالیت هایى كه به كندلوس در كنار زیبایى هاى طبیعى جلوه اى خاص بخشیده و موجب شده است این دهكده از شهرت بسزایى برخوردار شود، برپایى دو موزه مردم شناسى و موزه گیاهان دارویى است. موزه مجموعه فرهنگى كندلوس یكى از موزه هاى

منحصر به فرد استان مازندران است كه در آن آثارى از سفال، آبگینه، سكه، ظروف چینى و وسایل روشنایى از هزاره دوم قبل از میلاد تا دوره قاجاریه و بخش اسناد و كتب خطى، نسخ خطى كلام الله مجید، دیوان اشعار، عقدنامه، فرامین جمع آورى شده است.

تنها 15 دقیقه پیاده روى از میان كوچه هاى باریك و سنگفرش روستا كافى است تا به موزه برسید. البته خانه هاى روستاى كندلوس همچون بسیارى از روستاهاى تاریخى مثل ابیانه كاشان به قدرى زیباست كه طبیعتاً زمان رسیدن شما را به موزه طولانى تر مى كند. در این موزه انواع سفالینه، ظروف چینى، اسناد، كتب خطى، زیورآلات، عینك، تفنگ هاى قدیمى و... از دوران صفویه تا معاصر یافت مى شود. آثار این موزه همگى كلكسیون شخصى على اصغر جهانگیرى است. به گفته جهانگیرى، او از آغاز كودكى به جمع كردن اشیاى قدیمى علاقه داشته و یكى از سرگرمى هایش خرید اشیاى قدیمى از پیرها و قدیمى ترها در این روستا و روستاهاى اطراف بوده است.

بناى اصلى موزه 2 طبقه است كه در هر طبقه 3 اتاق قرار دارد و در ویترین هاى آن آثار و اشیاى مختلفى به نمایش درآمده است. در این موزه صداى گویایى مرتب در حال پخش است كه درباره آثار موزه توضیح مى دهد. این نواركاست در هر كدام از بخش ها و اتاق هاى موزه به طور مجزا پخش و توضیحات مربوط به همان قسمت را مى دهد. ورودیه موزه هزار تومان است كه به نظر ناچیز مى رسد و چون این مجموعه یك مجموعه شخصى است و از كمك هاى دولتى بى بهره است، لذا كفاف هزینه هاى جارى موزه، مثل حقوق پرسنل، آب، برق، فضاى سبز و... را نمى كند.

این موزه در بخش هنرهاى سنتى نیز بافته ها، پوشاك و زینت آلات روستایى، مجسمه ها و نقاشى هاى سنتى و قهوه خانه اى را به نمایش گذاشته است. در بخش ظروف و ابزارآلات فلزى و چوبى روستایى و شهرى نیز از كله چو«خانه روستایى مازندرانى» تا دوك نخ ریسى از جنگ افزار تا وسایل دامدارى و شكار، از پیه سوز و چراغ بادى تا چراغ هاى گردسوز، از نمد و جاجیم تا هنر سوزن دوزى گردآورى شده است.

موزه گیاهان دارویى مجتمع كشاورزى كندلوس در سال 1365با هدف كشت، پرورش، تولید و بسته بندى گیاهان اصلى دارویى و معطر و همچنین تولید اسانس ها و روغن هاى گیاهى تأسیس شد و براى نخستین بار در ایران مبادرت به برپایى باغ بوتانیك (موزه گیاهان دارویى) در زمینى به مساحت 10 هكتار كرد كه با كاشت بالغ بر 250 گونه گیاه ژنتیك ارزشمند در ایران به تولید و عرضه محصولات گوناگون در زمینه هاى مختلف اقدام كرده و محصولات خود را به اكثر كشورهاى جهان صادر مى كند. بافت تاریخى و ارزشمند این روستا موجب شده تا گردشگران زیادى به این روستا سفر كنند.