علوم تربیتی
یک شنبه 23 مرداد 1390 12:49 AM
ديباچه: رشته علوم تربيتي در مقطع کارشناسي، داراي گرايش‌هاي تکنولوژي آموزشي، مديريت و برنامه‌ريزي آموزشي، آموزش و پرورش پيش‌دبستاني و دبستاني و آموزش و پرورش کودکان استثنايي است.
گرايش تکنولوژي آموزشي:
تکنولوژي آموزشي در لغت از واژه‌هاي خاص "تکنو" به معني برخورد سيستماتيک با پديده‌هاي علمي, "لوژي" به معناي شناخت، و "آموزش" به معناي فعاليت‌هاي هدفمندي است که مربيان يا معلمان انجام مي‌دهند تا تغيير رفتار يا توانايي تغيير رفتار در فراگيرنده به وجود بيايد. از همين جا مشخص مي‌شود که تکنولوژي آموزشي به معناي شناخت پديده‌ها يا روش‌هاي دقيق آموزشي براي رسيدن به اهداف آموزشي است. همان‌طور که گفتيم اين يک تعريف لغوي است. اما در تعريف مفهومي بايد گفت که تکنولوژي آموزشي شامل تئوري‌ها و اجراي اعمال طراحي، رشد، کاربرد، مديريت و ارزشيابي فرآيندها و منابع يادگيري مي‌شود.اين فرآيند از يک سو نگاهي خُرد و موشکافانه دارد؛ زيرا براي تسهيل فراگيري به تک تک فراگيران به صورت خُرد توجه مي‌کند و از سوي ديگر کيفيت آموزشي را به‌صورت کلي در نظر مي‌گيرد و در اين راستا به طراحي علمي، رشد علمي، کاربرد و مديريت اين فرآيند مي‌پردازد.در کل مي‌توان گفت که رشته تکنولوژي آموزشي تلاش مي‌کند تا با طراحي دقيق و صحيح نظام آموزشي، به معلم‌ها بياموزد که چگونه معلمي ورزيده، کاردان و ماهر شوند و تدريس خود را بر پايه بهترين شيوه يادگيري, استوار کنند. اين دانش همچنين به مسؤولان نظام آموزشي بهترين راه تدوين کتب درسي، مديريت آموزشي و ارزشيابي آموزشي را نشان مي‌دهد.
توانايي‌هاي لازم:
تکنولوژي آموزشي فرآيند کيفي و خُرد است؛ يعني به يادگيري تک تک انسان‌ها توجه دارد. به همين دليل دانشجوي اين رشته بايد نوع‌دوست، انسان‌دوست، علاقه‌مند به دانش‌آموزان و در عمل صادق باشد. همچنين لازم است از نظر هوشي، توانايي فوق‌العاده‌اي داشته و ديد هنري داشته باشد.در حال حاضر نيز مي‌بينيم که دانشجويان توانمند اين رشته گاه با وسايل بسيار ابتدايي، وسايل جديد و جالبي خلق مي‌کنند. و در نهايت اين‌که دانشجوي تکنولوژي آموزشي اگر هدفش ورود به آموزش وپرورش است، نبايد ايده‌آل‌گرا باشد چون هنوز تفکر تکنولوژي آموزشي در آموزش وپرورش جا نيفتاده است و فارغ‌التحصيلان اين رشته نبايد انتظار داشته باشند که آموخته‌هاي خود را خيلي راحت و بدون هيچ مقاومتي در محيط آموزشي پياده کنند.
موقعيت شغلي در ايران:
فلسفه اصلي اين رشته، استفاده از توانايي فارغ‌التحصيلان آن در آموزش و پرورش و سپس صدا و سيما است. اما در عمل مي‌بينيم که به دليل تفکر غلط حاکم بر محيط‌هاي فوق، تکنولوژيست‌هاي آموزشي به سختي جذب اين مراکز مي‌شوند. البته برخي از فارغ‌التحصيلان اين رشته جذب مدارس غيرانتفاعي شده‌اند و با ارائه طرح‌هاي آموزشي براي دوره‌ها و درس‌هاي مختلف، کارآيي مدرسه را بسيار ارتقاء داده‌اند.عده‌اي از فارغ‌التحصيلان نيز جذب وزارت ارشاد يا کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان مي‌شوند و بالاخره برخي از فارغ‌التحصيلان با توجه به توانايي‌هايي که در طي تحصيل کسب کرده‌اند، جذب بازار کار آزاد مي‌شوند و به عکاسي آموزشي يا توليد فيلم‌هاي آموزشي مي‌پردازند.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل:
دروس مشترک در گرايش‌هاي مختلف علوم تربيتي:
تاريخ آموزش و پروش در اسلام و ايران، فلسفه آموزش و پرورش، اصول و مباني آموزش و پرورش،آموزش و پرورش تطبيقي، آموزش و پرورش ابتدايي راهنمايي و متوسطه، اخلاق اسلامي،روش ها و فنون تدريس، روانشناسي عمومي، روانشناسي تربيتي، روانشناسي رشد کودکي و نوجواني، جامعه‌شناسي عمومي، جامعه‌شناسي آموزش و پرورش، اقتصاد آموزش و پرورش، مقدمات مديريت آموزشي، مقدمات برنامه‌ريزي آموزشي ودرسي، آموزش و پرورش کودکان استثنائي، مقدمات مشاوره و راهنمايي، مقدمات تکنولوژي آموزشي، آشنايي با کتابخانه و اصول کتابداري، روش‌هاي آماري در علوم تربيتي، سنجش واندازه‌گيري در علوم تربيتي، مقدمات روش تحقيق در علوم تربيتي.
دروس تخصصي گرايش تکنولوژي آموزشي:
سمينار در برنامه‌ريزي درسي و آموزشي، مباني ارتباط انساني، اصول طراحي پيام‌هاي آموزشي، اصول عکاسي، توليد برنامه‌هاي تلويزيوني، انتخاب، بهره‌برداري و ارزيابي مواد و وسايل آموزشي، توليد مواد آموزشي.
گرايش مديريت و برنامه‌ريزي:
گرايش مديريت و برنامه‌ريزي آموزشي يک رشته ميان رشته‌اي است که تلفيقي از رشته‌هاي روانشناسي، جامعه‌شناسي، فلسفه، مديريت، آمار، زبان خارجي و مشاوره مي‌باشد.هدف اين گرايش از يک سو فراهم ساختن فرصت‌هاي يادگيري هر چه بيشتر براي گروه‌هاي واجب‌التعليم و علاقه‌مند به يادگيري و از سوي ديگر تربيت نيروي انساني ماهر مورد نياز توسعه اقتصادي کشورها است. در کل مديريت و برنامه‌ريزي آموزشي، مديريت بر فعاليت‌هاي ياددهي و يادگيري به منظور ايجاد تغييرات مطلوب در رفتار يادگيرنده و ارزيابي ميزان تحقق اين تغييرات است.فارغ‌التحصيل اين گرايش به راحتي مي‌تواند علاوه بر پيش‌بيني‌هاي آموزشي يک کشور، مراحل برنامه‌ريزي آموزشي و مديريت بر اجراي آن را ترسيم کند و با روش‌هاي بهتر آموزشي، راهنما و مشاور خوبي براي يادگيرندگان باشد.
توانايي‌هاي لازم :
فلسفه، جامعه‌شناسي، رياضيات، آمار، اقتصاد و زبان انگليسي در اين رشته کاربرد و اهميت بسياري دارد. دانشجوي اين رشته بايد نسبت به محيط‌هاي آموزشي جامعه خود، ديد عميقي داشته باشد و روش آموزش کشور خود را بداند تا ظرافت‌هاي رفتاري دانش‌آموزان را درک کند و در نهايت به تشريح و تشکيل يک برنامه‌ريزي آموزشي صحيح بپردازد.
موقعيت شغلي در ايران :
امروزه آموزش با همه جنبه‌هاي زندگي ما ارتباط تنگاتنگ دارد و هر اندازه که جامعه ما پيچيده‌تر شود، آموزش و پرورش نقش مهم‌تري در حل مسائل آتي و رشد انسان‌ها پيدا مي‌کند. به همين دليل موقعيت‌هاي شغلي بسياري براي فارغ‌التحصيلان اين گرايش وجود دارد. تا جايي که بسياري از کارشناسان مديريت و برنامه‌ريزي آموزشي آينده شغلي اين گرايش را در کشور ما، بسيار اميدبخش و ايده‌آل مي‌دانند و معتقدند که فارغ‌التحصيلان مديريت و برنامه‌ريزي آموزشي بايد آينده خود را در فردا ببينند. چون کشور ما، يکي از کشورهاي در حال رشد و توسعه است و بدون بهره‌گيري از شاخه‌هاي مختلف آموزشي، نمي‌تواند توسعه همه جانبه داشته باشد.در حال حاضر فارغ‌التحصيلان اين گرايش در درجه اول جذب آموزش و پرورش مي‌شوند. تعدادي نيز در سازمان‌هاي دولتي از جمله سازمان‌هاي مديريت وبرنامه‌ريزي و برنامه‌وبودجه فعاليت مي‌کنند. گفتني است که فارغ‌التحصيلان مديريت و برنامه‌ريزي آموزشي مجوز تأسيس آموزشکده‌هاي درسي را دارند و در صورت داشتن سرمايه لازم، مي‌توانند در اين زمينه فعاليت کنند.
دروس تخصصي گرايش مديريت و برنامه‌ريزي آموزشي:
اصول مديريت آموزشي ، روانشناسي اجتماعي در تعليم و تربيت ، سازمان و قوانين آموزش و پرورش ايران، اصول برنامه‌ريزي آموزشي، مباني امور مالي و تنظيم بودجه در آموزش و پرورش، اصول برنامه‌ريزي درسي، کاربرد مقدمات کامپيوتر در مديريت آموزشي، اصول حسابداري، روابط انساني درسازمان‌هاي آموزشي،نظارت و راهنمايي تعلمياتي، راهنمايي تحصيلي و شغلي، مسائل نوجوانان و جوانان، آموزش بزرگسالان، برنامه‌ريزي آموزش ضمن خدمت، مديريت اسلامي، پروژه تحقيقاتي (سمينار)، کار عملي مديريت در آموزشگاه، کار عملي در سازمان‌ها، متون زبان خارجه (در برنامه‌ريزي آموزش درسي)، متون زبان خارجه در مديريت آموزشي.
گرايش آموزش و پرورش پيش‌دبستاني و دبستاني:
آموزشي که از زمان تولد آغاز و تا شروع اولين کار رسمي دبستان در پايان ششمين سال زندگي کودک ادامه مي‌يابد، بسيار مهم است. زيرا کودکان در چنين سال‌هايي، مراحل مهم و حساس زندگي خود را از نظير شخصيتي، اجتماعي و آموزشي پشت سر مي‌گذرانند، و در واقع 6 سال اوليه زندگي از لحاظ رشد هوش و شکل‌گيري شخصيت دوراني سرنوشت‌ساز است. از سوي ديگر آموزش وپرورش دبستاني مهم‌ترين حلقه از حلقه‌هاي نظام آموزش و پرورش کشور است و کودکان در اين دوره در مراحل بسيار مهم رشد جسماني، عاطفي، ذهني به سر مي‌برند، از همين‌رو توجه به اين دوره از آموزش و پرورش بايد از اولويت خاصي برخوردار باشد. هدف گرايش آموزش و پرورش پيش‌دبستاني و دبستاني تربيت متخصصاني است که بتوانند قواي جسمي، عاطفي، رواني، اجتماعي و اخلاقي کودکان پيش‌دبستاني و دبستاني را پرورش دهند.
توانايي‌هاي لازم :
تعليم و تربيت بيش از آنکه علم باشد،فن و هنر است و يک معلم يا مربي بايد به ياري فن و هنر خويش مراحل يادگيري را هدايت کند. به همين دليل دانشجوي اين گرايش بايد فردي خلاق بوده و از اطلاعات عمومي نسبتاً گسترده و فن بيان خوبي برخوردار باشد و در نهايت از کار با کودکان لذت ببرد.
موقعيت شغلي در ايران :
فارغ‌التحصيل اين گرايش علاوه بر کار در آموزش و پرورش و مهد کودک‌ها و آمادگي‌ها در صورت داشتن سرمايه لازم مي‌تواند مجوز تأسيس مهد کودک و آمادگي را بگيرد و در اين زمينه به طور خصوصي فعاليت کند. همچنين مي‌تواند در مراکز مرتبط با کودکان مانند کانون پروش فکري کودکان و نوجوانان يا سازمان بهزيستي به عنوان کارشناس حضور داشته باشد.
دروس تخصصي گرايش آموزش و پرورش دبستاني و پيش‌دبستاني:
آموزش و پروش پيش‌دبستاني و دبستاني، بهداشت و تغذيه مادر و کودک، اصول بهداشت و کمک‌هاي اوليه، تفاوت‌هاي فردي کودکان، روانشناسي بازي، مديريت مراکز پيش‌دبستاني و دبستاني، آشنايي با مفاهيم و روش تدريس رياضيات، آموزش هنر، تهيه و کاربرد وسايل مواد آموزشي،کاردستي و مهارت‌هاي فني، مشاهده (کارورزي) زبان‌آموزي، قصه‌گويي و نمايش خلاق، کار و آشنايي با طبيعت و زندگي اجتماعي، حرکت ورزشي و سرودهاي خاص کودکان، مشاوره کودک، روانشناسي آموزش خواندن، ادبيات کودکان، آشنايي با فعاليت‌هاي تربيتي ـ اجتماعي، روش تدريس علوم تجربي واجتماعي، تربيت بدني(ورزش و بازي‌هاي دبستاني)، کارورزي دبستان.
گرايش آموزش و پرورش کودکان استثنايي:
کودکان ودانش‌آموزان استثنايي به پنج گروه عقب‌مانده ذهني و معلول جسمي، ناشنوا و نيمه‌شنوا، نابينا و نيمه‌بينا، ناسازگار و تيزهوش تقسيم مي‌شوند و در هر گروه شرايط خاصي براي تعليم و تربيت آنها وجود دارد . هدف از آموزش و پرورش کودکان استثنايي فراهم آوردن فرصت‌هاي مناسب و امکانات آموزشي ويژه براي اين دسته از کودکان است. در اين گرايش به کودکان داراي مشکلات ذهني و جسمي بيشتر پرداخته مي‌شود و متخصصان کودکان استثنايي تلاش مي‌کنند تا با توجه به ويژگي‌هاي عقلاني و جسماني آنان ، توانايي‌هاي ذهني و جسمي آنها را به حداکثر برسانند .
توانايي‌هاي لازم :
دانشجوي اين رشته بايد صبر و حوصله بسيار داشته و عشق و علاقه وافري به تعليم و تربيت کودکان استثنايي داشته باشد. در اين رشته خلاقيت و تسلط بر فنون و روش‌هاي آموزش، حرف اول را مي‌زند.
موقعيت شغلي در ايران :
فارغ‌التحصيلان اين رشته مي‌توانند به عنوان دبير يا مربي در مدارس دانش‌آموزان استثنايي (عقب‌مانده ذهني) و مراکز نگهداري کودکان عقب‌مانده ذهني فعاليت کنند همچنين مي‌توانند کارشناس گزينش و تشخيص کودکان عقب‌مانده ذهني در مؤسسات گوناگون از قبيل وزارت آموزش و پرورش و سازمان بهزيستي کشور شوند.
دروس تخصصي گرايش آموزش و پرورش کودکان استثنايي:
فيزيولوژي، روانشناسي عقب‌ماندگي‌هاي ذهني، آموزش و پرورش عقب‌ماندگان ذهني، اختلالات رفتاري ـ عاطفي، اختلالات گويايي، اختلالات يادگيري، گفتاردرماني، روش‌هاي تغيير رفتار، آزمون‌هاي تشخيص عقب‌ماندگي‌هاي ذهني، بهداشت و کمک‌هاي اوليه، روش‌هاي مشاوره و مصاحبه، بازي و حرکت درماني، تهيه مواد و وسايل آموزشي و کمک آموزشي، روش تدريس علوم تجربي و اجتماعي، روش تدريس رياضي، روش تدرس زبان فارسي، کارورزي در روش‌هاي تدريس، روش‌هاي بازپروري حسي ـ حرکتي ، روش‌هاي بازپروري حرفه‌اي، روش‌هاي بازپروري اجتماعي، کارورزي در روش‌هاي بازپروري.
منبع: کتاب آشنايي با رشته هاي دانشگاهي سازمان سنجش آموزش کشورتاليف خانم فيروزه سودايي ونرم افزار سامان رشته ي سازمان سنجش
پیامبر (ص): صبر اگر به بیقراری رسید دعا مستجاب می شود.
عزیز ما قرنهاست که چشم انتظار به ما دارد!
