علوم وصنایع غذایی
یک شنبه 23 مرداد 1390 12:15 AM
ديباچه: اين روزها بشر پي برده است که غذا خوردن تنها براي پاسخ به احساس گرسنگي نيست بلکه رفتاري است که از طريق آن کمبودهاي جسم تأمين شده و سلامتي تضمين مي‌گردد. براي حفظ اين سلامتي نياز است که انواع ويتامين‌ها، پروتئين‌ها و مواد مغذي لازم، هميشه در دسترس باشد. طبيعي است که بسياري از مواد غذايي در همه فصل‌ها يافت نمي‌شود، اين است که فرهنگ نگهداري از غذا براي زمان طولاني به صورت کنسرو جا افتاده است، کنسروهايي که در کارخانه‌هاي صنايع غذايي به صورت آماده و نميه آماده (پخته، منجمد، خشک شده، افشره و ...) تهيه مي‌شود.از سوي ديگر ساختار غذاي مصرفي عامه مردم نسبت به گذشته تغيير يافته است، به عنوان نمونه اگر نان در سبد غذايي مردم 50 سال گذشته، بيشترين مورد استفاده را داشته است، امروزه انواع غذاهاي ديگر از جمله ماکاروني، سوسيس و کالباس و بسياري از غذاهاي آماده گياهي و حيواني، سبد غذايي عموم مردم را تشکيل مي‌دهند. همچنين بعضي از مواد غذايي مثل روغن و چاي که در گذشته به صورت باز استفاده مي‌شد، امروزه در کارخانه‌هاي صنايع غذايي در بسته‌بندي‌هاي بهداشتي عرضه مي‌شود. کارخانه‌هايي که در تشکيل و نحوه فعاليت آنها، متخصصان بسياري نقش دارند که از جمله اين متخصصان مي‌توان به فارغ‌التحصيلان رشته علوم و صنايع غذايي اشاره کرد که کنترل کيفيت و بهداشت مواد غذايي بر عهده آنهاست. در توضيح اين رشته مي‌توان گفت که در هر کارخانه‌اي هدف، توليد بهترين محصول است. محصولي که از هر جهت مطلوب و بدون عيب و نقص بوده و در عين حال ضايعات بسيار کمي داشته باشد. براي رسيدن به اين هدف بايد بر روي توليد محصول غذايي نظارت و کنترل داشت؛ يعني از همان ابتدا که ماده خام به کارخانه مي‌آيد تا زماني که پس از تغييرات و تبديلات لازم، بسته‌بندي شده و براي عرضه آماده مي‌شود، بايد محصول مورد نظر کنترل و آزمايش گردد. براي مثال هنگام تهيه بيسکويت يا کلوچه از زماني که آرد وارد کارخانه مي‌شود تا زماني که مواد مورد نياز مثل رنگ و طعم‌دهنده‌ها به آن اضافه مي‌گردد و در نهايت ماده مورد نظر پخته مي‌شود، بايد مرحله به مرحله توسط مسؤولين آزمايشگاه نمونه‌برداري و آزمايش گردد. که اين کار توسط متخصصان علوم و صنايع غذايي شاخه کنترل کيفي انجام مي‌گيرد.در واقع در رشته علوم و صنايع غذايي، دانشجويان، تکنولوژي صنايع غذايي مختلف از قبيل صنايع لبنيات، غلات، گوشت، روغن، قند، سبزيجات و ميوه‌جات را فرا مي‌گيرند. همچنين درباره صنايع نگهداري مواد غذايي، بسته‌بندي و کنترل کيفي مواد غذايي آموزش مي‌بينند؛ يعني دانشجو ياد مي‌گيرد که چگونه طي فرآيندهايي، عمر مواد غذايي را ضمن حفظ کيفيت و ارزش غذايي آن، طولاني‌تر کند.
توانايي‌هاي لازم :
راز موفقيت دانشجوي اين رشته در دست‌يابي به فرآورده‌هاي جديد و عرضه آن به بازار و قابليت توافق و سازش با تقاضاي مشتريان است و چنين کاري نياز به تلاش و کوشش بسيار دارد. از سوي ديگر دانشجوي اين رشته بايد آمادگي کار در شهرهاي کوچک يا حومه شهرهاي بزرگ را داشته باشد چون بيشتر کارخانه‌هاي صنايع غذايي خارج از شهرهاي بزرگ يا در شهرهاي کوچک مستقر هستند.دروس مهم و پايه در اين رشته نيز شامل شيمي، زيست‌شناسي (شاخه ميکروبيولوژي) و آمار و احتمالات مي‌شود.
موقعيت شغلي در ايران :
در کشوري که بايد مواد غذايي را براي بيش از 60 ميليون جمعيت تأمين کرد، صنايع غذايي هيچ‌وقت در انزوا قرار نخواهد گرفت براي همين فارغ‌التحصيل اين رشته اگر آمادگي کار در کارخانه يا کارگاه را داشته باشد ـ کارخانه‌هايي که بيشتر در حومه شهر يا شهرهاي کوچک واقع شده است ـ فرصت شغلي مناسبي به دست خواهد آورد. در ضمن فارغ‌التحصيل علوم و صنايع غذايي مي‌تواند با استفاده از سرمايه شخصي يا مشارکت با فردي که سرمايه مورد نياز را دارد، واحد توليدي خصوصي ايجادکند.کاري‌که تعدادي از فارغ‌التحصيلان اين رشته انجام داده‌‌اند و موفق نيز شده‌اند.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه:
رياضيات، فيزيک، شيمي عمومي، شيمي آلي، شيمي تجزيه، شيمي فيزيک، بيوشيمي مقدماتي، فيزيولوژي، ميکروب‌شناسي عمومي، آمار، اصول کامپيوتر، انگل‌شناسي.
دروس اصلي:
بهداشت عمومي، ميکروب‌شناسي مواد غذايي، شيمي موادغذايي ، زبان اختصاصي، روش‌هاي بررسي و پژوهش، اصول مهندسي و ماشين‌آلات صنايع غذايي، بهداشت کارگاه‌ها و کارخانجات مواد غذايي، اصول تغذيه، آب و فاضلاب کارخانجات مواد غذايي، اصول مديريت، تجزيه مواد غذايي ، مسموميت‌هاي غذايي، اصول و روش‌هاي نگهداري مواد غذايي، اصول کنترل کيفي و قوانين.
دروس تخصصي:
بيوتکنولوژي در صنايع غذايي، کنترل کيفي مواد غذايي ، صنايع روغن، صنايع محصولات قنادي و نوشابه، صنايع شير و لبنيات، صنايع غلات، صنايع سبزي و ميوه، صنايع گوشت و مرغ و شيلات، صنايع قند، صنايع بسته‌بندي، سمينار، تأثير فرآيند بر ارزش غذا، شناخت و کاربرد دستگاه‌هاي آزمايشگاهي، کارآموزي.
پیامبر (ص): صبر اگر به بیقراری رسید دعا مستجاب می شود.
عزیز ما قرنهاست که چشم انتظار به ما دارد!
