بهداشت حرفه ای
شنبه 22 مرداد 1390 11:52 PM
ديباچه:
در دنياي امروز انسان‌ها مجبورند در تلاش معاش؛ با مشکلات گوناگون دست و پنجه نرم کرده و خطرات فراواني را که خود ناشي از پيشرفت علم و تکنولوژي است، به جان بخرند. اين خطرات، تعداد عوامل تهديد کننده سلامتي را افزايش داده است و در نيتجه بر تعداد بيمار‌هاي شغلي و مخاطرات حرفه‌اي نيز روز به روز افزوده مي‌شود. براي مثال کارگري که در واحد صنعتي با جيوه يا سرب سر و کار دارد، ممکن است دچار مسموميت حاد شده يا به يک بيماري مزمن دچار گردد.کارکنان مشاغل اداري نيز گاه به علت بي‌حرکتي، کار کردن در نور ضعيف، مکان‌هاي غير بهداشتي و مرطوب يا به علت تماس با دستگاه‌هاي الکترونيکي ممکن است سلامت خود را به خطر اندازند. حتي گاهي اوقات شرايط محيط کار به اندازه‌اي سخت و ناگوار است که اگر دانش بشري کمک نکرده و مشکلات را همواره نسازد، زندگي در آن شرايط غير ممکن مي‌گردد. تا جايي که در عصر حاضر حوادث پس از بيماري‌هاي قلب و عروق و سرطان سومين علت اصلي مرگ و مير در کشورهاي صنعتي است.از سوي ديگر، حوادث ناشي از کار، هزينه‌هاي بسياري را بر دوش اقتصاد ملي هر کشور مي‌گذارد به همين دليل حفظ سلامت کارگران که عظيم‌ترين قشر هر جامعه‌اي را تشکيل مي‌دهند گذشته از جنبه انساني آن، هم از نظر مصالح اجتماعي و اقتصادي و هم از نظر تأمين سلامت و فراهم ساختن آسايش و رفاه کارگران و تطبيق وضع کار با مقتضيات جسمي و رواني آنان، يک وظيفه انساني، يک احتياج و يک شرط امکان انجام کار و فعاليت ثمر بخش است. کاري مهم و حياتي که در هر کشوري بر عهده متخصصان بهداشت کار مي‌باشد.
به عبارت ديگر دانش بهداشت حرفه‌اي تلاش مي‌کند تا با حذف کردن عوامل خطرزاي فيزيکي، شيميايي، رواني و بيولوژيکي يا کاهش تأثيرات اين عوامل از آسيب‌رسي به کارکنان جلوگيري نمايد. براي رسيدن به اين هدف علم بهداشت داراي سه مرحله مهم و اساسي است که اين مراحل عبارتند از:
شناسايي، ارزيابي و کنترل عوامل خطرزا؛ يعني متخصص بهداشت حرفه‌اي در مرحله اول خطر را شناسايي کرده و پس از شناسايي کامل، مقدار خطر را سنجش مي‌کند و در مرحله آخر به کنترل عوامل خطرزا مي‌پردازد. گفتني است که مرحله شناسايي خطر در مقطع کارداني، ارزيابي در مقطع کارشناسي و کنترل در مقطع کارشناسي ارشد بهداشت حرفه‌اي آموزش داده مي‌شود.براي مثال يک کاردان بهداشت حرفه‌اي در کارخانه ريسندگي و بافندگي بايد کانون‌هاي خطر اعم از منابع ايجاد صداي بيش از حد مجاز، نوع مواد شيميايي خطرناک مورد استفاده، نحوه نگهداري مواد خطرناک و طريقه مصرف آنها را شناسايي کند. سپس يک کارشناس بهداشت حرفه‌اي بايد تراکم مقدار آلودگي را در يک متر مکعب هوا تعيين نمايد و مشخص کند که مقدار آلودگي بالاتر يا پائين‌تر از حد استاندارد است که در اين مرحله کارشناس با استفاده از روش‌هاي آناليز پيچيده و وسيعي مانند آناليز رنگ‌سنجي، آناليز دستگاهي، گاز فورماتوگرافي، اکسپکفوتومتري و روش‌هاي ديگر ماده شيميايي مورد نظر را سنجش و مقدار آن را تعيين مي‌کند. کارشناس ارشد بهداشت حرفه‌اي نيز پس از اين که عوامل خطرزا شناسايي و ارزيابي شد بايد روش يا روش‌هايي را پيشنهاد کند که عوامل زيان‌آور حذف گردد يا کاهش يابد و به اندازه استاندارد برسد. فارغ‌التحصيل دکترا نيز به تدريس و تحقيق در زمينه بهداشت حرفه‌اي مي‌پردازد.
توانايي‌هاي لازم :
در رشته بهداشت حرفه‌اي عوامل زيان‌آور مختلفي اعم از شيميايي، فيزيکي، بيولوژيکي و رواني وجود دارد. از همين رو دانشجوي اين رشته بايد در دروس پايه مثل رياضي، فيزيک، شيمي و زيست‌شناسي توانمند باشد؛ يعني براي موفقيت در بهداشت حرفه‌اي بايد هم در رياضي و فيزيک و هم در علوم تجربي پايه‌اي قوي داشت. دانشجوي بهداشت حرفه‌اي بايد از نظر جسمي نيز سالم باشد تا بتواند در محيط‌هاي صنعتي فعاليت کند.
موقعيت شغلي در ايران :
وزارتخانه‌هاي کار، صنايع و معادن، جهاد کشاورزي، نيرو، بهداشت، درمان و آموزش پزشکي از مراکز اصلي جذب فارغ‌التحصيلان اين رشته هستند. همچنين سازمان‌ها، شرکت‌ها و کارخانه‌هاي بزرگي مثل شرکت نفت، ذوب‌آهن، هواپيمايي کشوري، ايران خودرو و پلي‌اکريل داراي واحد بهداشت حرفه‌اي بسيار قوي هستند که در هريک از اين واحدها چند کارشناس ارشد، کارشناس و کاردان بهداشت حرفه‌اي فعاليت مي‌کنند. تا جايي که در حال حاضر بيش از 50 درصد از دانشجويان کارشناسي بهداشت حرفه‌اي نيز به طور پاره‌وقت در کارخانجات و سازمان‌هاي مختلف به عنوان مشاوره بهداشتي فعاليت مي‌نمايند.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس اصلي و تخصصي :
فيزيک عمومي، شيمي تجزيه، پاتوبيولوژي، بهداشت آب، شيمي عمومي، فيزيولوژي و تشريح، رياضيات پايه و مقدمات آمار، آموزش بهداشت، کمک‌هاي اوليه، بيوشيمي، حشره‌شناسي پزشکي و مبارزه با ناقلين، شناسايي عوارض شيميايي، دفع مواد زائد صنعتي، ايمني در صنعت، اصول تغذيه، آمار حياتي نظري، آمار حياتي عملي، شناسايي عوامل فيزيکي، تشکيلات و خدمات بهداشت حرفه‌اي، مبارزه با آلودگي‌هاي هواي محيط کار، سم‌شناسي صنعتي، آشنايي با کليات پزشکي و بيماري‌ها حرفه‌اي، حوادث ناشي از کار، مهندسي انساني، کارآموزي در عرصه
پیامبر (ص): صبر اگر به بیقراری رسید دعا مستجاب می شود.
عزیز ما قرنهاست که چشم انتظار به ما دارد!
