علوم و فنون هوانوردی - خلبانی هلیکوپتری
جمعه 21 مرداد 1390 11:15 PM
ديباچه: شايد رؤياي پرواز به اندازه تخيل انسان قدمت داشته باشد؛ رؤيايي که لئوناردو داوينچي را بر آن داشت تا طرحهايي را ترسيم کند که بعدها از روي آن اولين هليکوپترها طراحي و ساخته شد؛ رؤيايي که در سال 1903 به ياري برادران رايت به تحقق پيوست و آنها توانستند اولين هواپيما را به پرواز درآورند و اکنون که بيش از 100 سال از آن زمان ميگذرد، دهها مدل هواپيما، هليکوپتر و ساير وسايل پرنده وجود دارد که افقهاي آسمان را در مينوردند و در زمينههاي نظامي و غيرنظامي اعم از ترابري، پشتيباني و موارد ديگر فعاليت ميکنند. در اين ميان، هليکوپتر به عنوان وسيلهاي که براي برخاستن و نشستن، به فضاي وسيعي نياز ندارد و ميتوان از آن در حمل و نقل سربازان و اسلحه به خطوط مقدم جبهه و آتش پشتيباني، بخصوص در زمينهاي ناهموار، استفاده کرد، در جنگهاي زميني نقش تعيين کنندهاي دارد تا جايي که امروزه نيروي زميني ارتشهاي کشورهاي بزرگ دنيا در سطح لشکرها، داراي يگانهاي سازماني هليکوپتري هستند. بيشک براي به حرکت درآوردن اين وسيله پرنده نياز به خلبانهايي ماهر و کارآمد است؛ افرادي که دورهها و آموزشهاي تخصصي را گذرانده و آمادگي علمي، روحي و جسمي لازم را براي به پرواز درآمدن يک هليکوپتر به دست آوردهاند.به همين منظور از سال 1376 تاکنون هر ساله دانشگاه افسري امام علي(ع) وابسته به نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران، در رشته علوم و فنون هوانوردي ـ گرايش خلباني هليکوپتري دانشجو پذيرفته است. در واقع امروزه، خلباني يک کار تجربي نيست، بلکه يک علم است و يک خلبان بايد با آيروديناميک، فيزيک، رياضي، مکانيک، ديناميک، ترموديناميک، استاتيک و غيره آشنا باشد تا بتواند مسؤوليت يک سفر هوايي بدون خطر را بر عهده گيرد. درباره علت اين که چرا رشته خلباني هليکوپتري از سوي نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران ارائه ميشود، بايد گفت که نيروي هوايي و دريايي ارتش، چه در زمان جنگ و چه در زمان صلح، در بخشهاي خاصي ايفاي نقش ميکنند، اما نيروي زميني، بويژه در هنگام جنگ، بايد وجب به وجب کشور را زيرنظر داشته باشد و در صورت لزوم با دشمن درگير شود. در اين ميان هليکوپتر براي پشتيباني نيروهاي رزمي يک وسيله ضروري است تا هم براي پشتيباني آتش و هم جابجايي نيرو و تجهيزات مورد استفاده قرار گيرد. در واقع برخلاف نيروي هوايي و نيروي دريايي که براي تکميل کار و وظايفشان از هليکوپتر استفاده ميکنند، استفاده از اين وسيله در هنگام جنگ، جزو مأموريت نيروي زميني است. در هنگام صلح نيز در همه کشورها هرگاه حادثهاي رخ دهد، نيروي زميني اولين نيرويي است که در مکان حادثه ديده حضور پيدا ميکند و با استفاده از هليکوپتر، مجروحان آن حادثه را جابجا ميکند و کمکهاي اوليه، مواد غذايي، وسايل گرمايش يا سرمايش و ساير مواد مورد نياز را به افراد حادثه ديده ميرساند؛ از همينرو تربيت خلبان هليکوپتر جزو وظايف نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي است. ساير مراکز، ارگانها و سازمانها مانند هلالاحمر، نيروي انتظامي، نيروي دريايي و ... نيز که گاه براي تکميل کادر خود نياز به تربيت خلبان نظامي يا غيرنظامي هليکوپتر دارند، از طريق آزمون سراسري اقدام به جذب دانشجو کرده که پس از اخذ مجوز از سلسله مراتب "آجا" آموزش اين دانشجويان در اين دانشگاه انجام خواهد شد.
تواناييهاي لازم :
فعاليتهاي هوانوردي به علت ماهيت مخاطرهآميزشان، حساسيت بالايي دارند؛ در نتيجه دانشجوياني که داوطلب رشته خلباني هستند، بايد علاوه بر موفقيت در آزمون سراسري و کسب رتبه علمي لازم، از سلامت کامل جسمي و رواني، هوش و استعداد تحصيلي بالا و توانايي فراگيري زبان انگليسي در سطح مطلوب برخوردار باشند. براي مثال يک خلبان بايد فردي با هوش باشد؛ زيرا براي يک خلبان هنگام پرواز گاه موارد پيشبيني نشدهاي اتفاق ميافتد که بايد در زمان کوتاه، واکنش سريع و مناسبي نسبت به آن نشان دهد. اين واکنش مناسب اصولاً از کساني انتظار ميرود که ضريب هوشي بالايي دارند. همچنين تسلّط به زبان انگليسي در اين رشته اهميت بسياري دارد؛ براي اينکه عمده آموزش دانشجويان اين رشته پس از دروس مقدماتي، به زبان انگليسي است. البته دانشگاه افسري امامعلي(ع) براي دانشجويان اين رشته کلاس زبان انگليسي برگزار ميکند، اما دانشجو نيز بايد توانايي يادگيري زبان انگليسي را داشته باشد. دانشجويان خلباني لازم است از سلامت جسماني کامل نيز برخوردار باشند. براي مثال بايد ديد چشمانشان ده دهم باشد و کوررنگي نداشته باشند و داراي ناراحتي قلبي يا بيماريهاي خاص نيز نباشند. يکي ديگر از مراحل گزينش دانشجوي اين رشته، گزينش روحي و رواني است؛ يعني از داوطلب يک مجموعه از تستهاي خاص روانشناسي گرفته ميشود تا مشخص شود که آيا آمادگي فکري لازم را براي اين کار دارد و آيا روحيهاش با شرايط خاص اين رشته مناسب است يا خير؛ زيرا دانشجوي دانشکده افسري امام علي(ع) يک نظامي است و يک نظامي بايد در چارچوبي خاص و برابر با آييننامه هاي مربوط عمل کند؛ يعني بايد يک مجموعه از قوانين و محدوديتها را بپذيرد. همچنين در مسير خدمت يک نظامي، موارد زيادي پيش ميآيد که فرد بايستي از خواستهها و ضرورتهاي زندگي خويش بگذرد و مصالح سازمان را بر مصالح فردي خود ترجيح دهد و در نهايت شغل خلباني نياز به ويژگيهاي خاصي از جمله شهامت و شجاعت دارد. يکي ديگر از مراحل گزينش دانشجوي اين رشته، بررسي صلاحيتهاي مکتبي و امنيتي اوست؛ اينکه آيا دانشجوي اين رشته معتقد به جمهوري اسلامي هست و آيا صلاحيت اين را دارد که در ارتش جمهوري اسلامي به عنوان يک سازمان نظامي، فعاليت کند يا خير. گفتني است که تمامي دانشجويان دانشکده افسري امام علي(ع) از جمله دانشجويان علوم و فنون هوانوردي ـ گرايش خلباني هليکوپتري بايد در فرم انتخاب رشته آزمون سراسري، رشتههاي اين دانشگاه را تا قبل از انتخاب سيام انتخاب کنند. تابعيت جمهوري اسلامي ايران، نداشتن سابقه تابعيت بيگانه و ايرانيالاصل بودن، متدين به دين اسلام و اعتقاد و التزام عملي به ولايت فقيه، ايمان به انقلاب اسلامي و نظام جمهوري اسلامي ايران و آمادگي فداکاري در راه تحقق اهداف آن، عدم اشتهار به فساد اخلاق و عدم اعتياد به مواد مخدر، عدم محکوميت به محروميت از خدمات دولتي و عدم سابقه عضويت يا وابستگي به احزاب و گروههاي سياسي، از جمله شرايط لازم براي داوطلبان ورود به رشتههاي دانشگاه افسري امام علي(ع) است و رشته خلباني نيز تنها از ميان داوطلبان مرد مسلمان گروه آزمايشي علوم رياضي و فني دانشجو ميپذيرد.
موقعيت شغلي در ايران:
يکي از مهمترين دغدغههاي هر جواني،پيدا کردن موقعيت شغلي مناسب است. اين مسأله حتي براي قشر تحصيلکرده جامعه نيز مطرح است. از همينرو ورود به رشتهاي که آينده شغلي آن تضمين شده باشد، از اهميت بسياري برخوردار است. رشته علوم و فنون هوانوردي ـ گرايش خلباني هليکوپتري يکي از همين رشتهها است؛ زيرا دانشجويان آن با درجه ستوان دومي فارغالتحصيل ميشوند و به استخدام ارتش جمهوري اسلامي ايران درميآيند و با گذراندن دورههاي حين خدمت، بترتيب، سلسله مراتب فرماندهي را طي ميکنند. علاوه برکاربرد وسيع اين رشته در سازمانهاي نيروهاي مسلح در زمان جنگ و صلح، نياز روزافزون ساير سازمانهاي غيرنظامي نيز به فارغالتحصيلان اين رشته کاملاً مشهود است و براي مثال شرکت نفت، هلال احمر، وزارت نيرو و بسياري از وزارتخانههاي ديگر از خلبانهاي بازنشسته ارتش براي فعاليت در سازمانهاي مرتبط استفاده ميکنند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل:
دروس پايه رشته خلباني:
رياضي عمومي ، فيزيک مکانيک، فيزيک حرارت، فيزيک الکتريسته و مغناطيس، آمار و احتمالات، معادلات ديفرانسيل، آزمايشگاه فيزيک الکتريسته و مغناطيس.
دروس تخصصي الزامي رشته خلباني:
سيستمهاي الکترونيکي هواپيما، سرويس اطلاعات هوانوردي و عمليات هواپيما، آلات دقيق هوايي، سيستمهاي الکترونيکي هواپيما، ناوبري هوايي ، هواشناسي، فيزيولوژي هوايي، قوانين و مقررات هوانوردي، مکانيک پرواز کاربردي.
دروس پروازي الزامي رشته خلباني:
پرواز اوليه هليکوپتر نظري و عملي، پرواز اوليه هليکوپتر ، پرواز پايه هليکوپتر نظري وعملي.
دروس اصلي رشته خلباني:
مباني کامپيوتر، ارتعاشات عمومي، استاتيک، مباني مهندسي برق عمومي، ديناميک عمومي، مقاومت مصالح، مکانيک سيالات عمومي، نجوم، ترموديناميک عمومي، نقشهکشي صنعتي، مباني مديريت و تحقيق در عمليات، الکترونيک عمومي، آزمايشگاه مقاومت مصالح، آيروديناميک، آيروديناميک سيالات تراکمپذير، آزمايشگاه آيروديناميک، مقدمهاي بر اصول پرواز، موتورهاي هواپيما، کارگاه موتور، زبان تخصصي، ساختمان هواپيما، انتقال حرارت عمومي.
پیامبر (ص): صبر اگر به بیقراری رسید دعا مستجاب می شود.
عزیز ما قرنهاست که چشم انتظار به ما دارد!