مهندسی شهرسازی
جمعه 21 مرداد 1390 10:33 PM
ديباچه: در سال 1400 هجري شمسي، جمعيت کشور ما به 120 ميليون نفر خواهد رسيد که 80 درصد اين 120 ميليون نفر در شهرها ساکن مي‌شوند. يعني کمتر از 20 سال ديگر کشور ايران حدود 96 ميليون شهرنشين خواهد داشت. حال سؤال اينجاست که آيا براي اسکان و فراهم نمودن امکانات اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي اين 96 ميليون نفر برنامه‌ريزي کرده‌ايم؟ در حال حاضر چطور؟ آيا شهرهاي ما از حداقل استانداردهاي جهان برخوردارند؟ به راستي چه افرادي مي‌توانند طرحي جامع براي شهرها و شهرک‌ها ارائه دهند و در آرامش روحي و جسمي شهرنشينان نقش مؤثري داشته باشند؟ بدون شک چنين کاري از عهده متخصصان يک رشته برنمي‌آيد، بلکه براي ساماندهي يک شهر نياز به همکاري و همفکري اقتصاددانان، جامعه‌شناسان، معماران، مهندسين عمران، جغرافي‌دانان و کارشناسان رشته‌هاي متعدد ديگر است.در اين ميان متخصص شهرسازي به عنوان سياستگذار و مدير متخصص ، نقش بسيار مهمي را بر عهده دارد. متخصص شهرسازي فردي است که مي‌تواند در زمنيه طراحي شهري يا برنامه‌ريزي شهري فعاليت کرده و عامل توسعه شهري شود. دانش شهرسازي به بررسي کليه تحولات اجتماعي، اقتصادي، سياسي و فيزيکي يک شهر مي‌پردازد و تلاش مي‌کند که روابط موجود در يک شهر را در قالب يک نظام هماهنگ، مديريت و سازماندهي کند و متخصص شهرسازي نيز کسي است که با مطالعه و بررسي روابط اجتماعي، اقتصادي، سياسي و فرهنگي حاکم در شهر، برنامه‌اي بسامان و مطبوع براي يک شهر ارائه مي‌دهد. برنامه‌اي که تصويرگر سيماي شهر در آينده است.
در اين رشته حداقل 6 محور اصلي وجود دارد که در برنامه‌ريزي و طراحي شهر سرنوشت ساز است. اين 6 محور عبارتند از:0
ـ برنامه‌ريزي شهري که عمدتاً بر روي کاربري اراضي متمرکز است؛ يعني بررسي مي‌کند که ما چگونه فضا و پهنه شهر را به فعاليت‌هاي مختلف اعم از صنعتي، تجاري و مسکوني اختصاص دهيم. ـ برنامه‌ريزي حمل و نقل ـ برنامه‌ريزي اقتصادي و اجتماعي؛ چون در شهر تنها موضوع مورد بررسي فيزيک شهر نيست بلکه مسأله مهم، جامعه شهري و انسان‌هايي هستند که در اين محيط زندگي مي‌کنند. به عبارت ديگر براي اقشار مختلف که امکانات اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي دارند يا براي اقوام مختلفي که در مکان‌هاي مختلف يک شهر زندگي مي‌کنند، بايد برنامه‌ريزي شود. ـ برنامه‌ريزي شبکه‌هاي زيرساختي مثل آب، برق و تلفن ـ برنامه‌ريزي محيط زيست که به بررسي خطرات محيط زيست مثل سيل و زلزله مي‌پردازد و براي مقابله با اين سوانح برنامه‌ريزي مي‌کند و تأثيرات سوئي را که انسان بر محيط زيست مي‌گذارد مطالعه مي‌کند. ـ طراحي شهري که به طراحي سه‌بعدي شهر پرداخته و محور توجه آن مناسبات انسان با محيط فيزيکي خود است. در واقع در طراحي شهري انسان با تمام خصوصيات جسمي، روحي و معنويش مطرح است و هدف آن نيز ارتقاي کيفيت شهر مي‌باشد.
توانايي‌هاي لازم :
دانشجوي اين رشته بايد با طراحي و مفاهيم هنري مثل روانشناسي رنگ‌ها آشنا باشد و در عين حال به مفاهيم تکنيکي و اصول فني کار مثل نقشه‌برداري، رسم فني، پرسپکتيو، هندسه فضايي، مدلسازي، رياضي و مسائل انساني و اجتماعي مثل مباني جامعه‌شناسي علاقه‌مندباشد. و بداند که در طي تحصيل بايد کارهاي تحقيقاتي و عملي بسياري انجام دهد. در ضمن رشته شهرسازي نياز به مطالعه زياد، کارهاي فيزيکي گسترده و برداشت‌هاي ميداني بسياري دارد به همين دليل دانشجو بايد وقت زيادي را به آن اختصاص دهد. همچنين بايد قدرت تحليل بالايي داشته و در طراحي زبردست باشد.
موقعيت شغلي در ايران :
کشور ما براي توسعه شهري و منطقه‌اي نياز به 50 هزار برنامه‌ريز شهري و منطقه‌اي دارد؛ يعني اگر ما بخواهيم به قافله توسعه جهاني نزديک شويم بايد بحث برنامه‌ريزي را باور داشته و در اين زمينه سرمايه‌گذاري نماييم تا بتوانيم مثل کشور کره با استفاده از منابع برنامه‌ريزي، عقب‌ماندگي خود را جبران کنيم. اما متأسفانه در حال حاضر توانايي‌هاي متخصصان اين رشته در فرهنگ عمومي جامعه شناخته شده نيست و مسؤولان بين معماري و شهرسازي تمايزي قائل نمي‌شوند. در حالي که دانش معماران در حد بنا است و آنها در مقياس کلان مداخله نمي‌کنند؛ يعني يک شهر يا يک منطقه را با تمامي ويژگي‌ها و خصوصيات اجتماعي، انساني، اقتصادي، فرهنگي و فيزيکي آن مطالعه نمي‌کنند و به همين دليل نمي‌توانند در برنامه‌ريزي يا طراحي شهري موفق باشند.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه:
درآمدي بر شهرشناسي، مباني جامعه‌شناسي، درک و بيان محيط شهري، مباني جغرافيا، مباني اقتصاد، بوم‌شناسي طبيعي و انساني، کاربرد رياضيات در شهرسازي، کارگاه بيان تصويري، کاربرد هندسه در شهرسازي ، زبان تخصصي .
دروس اصلي :
کاربرد نقشه‌برداري، کاربرد رايانه در شهرسازي، تاريخ و فرهنگ شهرنشيني جهان، تاريخ و فرهنگ شهرنشيني ايران، آشنايي با مباني معماري وساختمان، مباني مهندسي شبکه حمل و نقل، کارگاه مهندسي شبکه حمل و نقل، مباني مهندسي تأسيسات شهري، کارگاه مهندسي تأسيسات شهري، طراحي و کاربرد نظام اطلاعات ، آمار و روش‌هاي کمي در شهرسازي ، آشنايي با مصالح و ساخت ، جغرافياي شهري ، جامعه‌شناسي شهري ، اقتصاد شهري ، کارگاه مطالعات شهري، حقوق و قوانين شهري.
دروس تخصصي:
مباني و روش‌هاي برنامه‌ريزي شهري ، مباني و روش‌هاي طراحي شهري ، کارگاه برنامه‌ريزي شهري (کاربري زمين)، کارگاه طراحي شهري، مباني و روش‌هاي برنامه‌ريزي مسکن ، کارگاه برنامه‌ريزي مسکن، مديريت و سازمان اجرايي شهري ، کارگاه طرح‌هاي اجرايي ، شناخت فضاهاي شهري ايران ، روش تحقيق در شهرسازي ، کارگاه آماده سازي زمين، کارگاه برداشت کاربري ، طرح نهايي.
پیامبر (ص): صبر اگر به بیقراری رسید دعا مستجاب می شود.
عزیز ما قرنهاست که چشم انتظار به ما دارد!
