مهندسی معدن
جمعه 21 مرداد 1390 10:26 PM
ديباچه: معادن سرشار منيزيم، زغال سنگ، مس و آهن هند يکي از دلايل اصلي سيطره انگلستان بر کشور هند بود. دليل هجوم مهاجر نشينان فرانسوي، اسپانيايي، پرتغالي و انگليسي به قاره آمريکا نيز معادن غني طلا، نقره، الماس، مس و زغال سنگ اين قاره بود. سوداگران پرتغالي، هلندي،انگليسي و فرانسوي نيز به عشق تصرف معادن طلا و الماس آفريقا به اين قاره روي آوردند و امروزه نيز دانشمندان به اميد دست‌يابي به معادن پربار و فلزات ناياب و گرانبهاي موجود در فضا پروژه‌هاي بسياري را در دست بررسي دارند. اما چرا در گذشته يکي از دغدغه‌هاي اصلي کشورهاي صنعتي، دست‌يابي به معادن غني کشورهاي ديگر بود و چرا امروزه دانشمندان به اميد دست يافتن به ذخاير جديد معدني چشم به فضا دوخته‌اند؟پاسخ اين سؤال را بايد در صنعت جست. چون براي هر فعاليت صنعتي نياز به مواد معدني داريم و به عبارت ديگر مبناي اصلي توليد و توسعه صنعتي، مواد معدني است. موادي که کشف و استخراج آنها نياز به کارشناساني متخصص دارد و به همين دليل امروزه در بسياري از دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالي جهان، رشته‌اي به نام مهندسي معدن وجود دارد. رشته‌اي که در کشور ما نيز با دو گرايش اکتشاف و استخراج در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالي ارائه مي‌شود.
گرايش اکتشاف معدن:
مهندس معدن در گرايش اکتشاف پس از کشف معدن، نوع و شکل مواد معدني را تعيين کرده و به ارزيابي اقتصادي، ميزان ذخيره و همچنين چگونگي استخراج منابع معدني مي‌پردازد. در اين گرايش دانشجويان درباره مکانيک سنگ، زمان‌شناسي ساختماني، ژئوفيزيک و زمين‌شناسي معدني مطالعه مي‌کنند.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس مشترک در گرايش‌هاي مختلف مهندسي معدن :
رياضي، معادلات ديفرانسيل، آمار و احتمالات مهندسي، برنامه‌نويسي کامپيوتر، فيزيک، محاسبات عددي، شيمي عمومي، نقشه‌کشي صنعتي، اجزاء ماشين، استاتيک، ديناميک، مقاومت مصالح، مکانيک سيالات، شيمي فيزيک، نقشه‌برداري عمومي، عمليات نقشه‌برداري، زمين‌شناسي عمومي، زمين‌شناسي ساختماني، زمين‌شناسي اقتصادي، مکانيک سنگ، اقتصاد معدني، کانه‌آرايي.
دروس تخصصي گرايش اکتشاف معدن :
اصول استخراج معدن، برداشت زمين‌شناسي، کاني‌شناسي توصيفي، سنگ‌شناسي ، کارتوگرافي و کاربرد عکس‌هاي هوايي، کاني‌شناسي نوري، مينرالوگرافي، زمين‌شناسي ايران، تجزيه مواد معدني، ژئوفيزيک اکتشافي، حفاري اکتشافي، چاه‌پيمايي، ژئوشيمي اکتشافي، ژئوتکنيک، آب‌هاي زيرزميني، نقشه‌برداري معدني، ارزيابي ذخاير معدني.
گرايش استخراج معدن:
گرايش استخراج شامل عمليات حفاري و آتشباري به منظور خردکردن سنگ، بارگيري و باربري و در اغلب اوقات سنگ‌شکني به منظور رساندن ابعاد "کان‌سنگ" به اندازه مناسب است. اين عمليات مي‌تواند در معادن روباز، زيرزميني و در موارد محدودي در دريا انجام گيرد.
دروس تخصصي گرايش استخراج معدن:
مباني مهندسي برق، ماشين‌هاي حرارتي، کاني‌شناسي، سنگ‌شناسي، برداشت زمين‌شناسي، کارتوگرافي و فتوژئولوژي، اصول اکتشاف و ارزيابي ذخاير، بازديد معدن، چالزني و آتشباري، حفره چاه و تونل، ترابري در معادن، نگهداري در معادن، تهويه در معادن، روش‌هاي استخراج روباز، روش‌هاي استخراج زيرزميني، نقشه‌برداري معدني، آبکشي در معادن، کانه‌آرايي، خدمات فني در معادن، اصول طراحي معادن.
توانايي‌هاي لازم :
چون بخشي از کار مهندسي معدن مانند نقشه‌برداري در زيرِزمين انجام مي‌شود، دانشجوي اين رشته بايد از نظر جسمي توانايي خوبي داشته و قدرت کار در معدن را که بيشتر در خارج از شهر و گاه در نقاط دور افتاده قرار دارد، داشته باشد. به همين دليل بيشتر دانشجويان دختر اين رشته ـ به غير از تعداد معدودي از آنها که در آزمايشگاه‌ها و مراکز طراحي معدن فعاليت مي‌کنند ـ با مشکلات کاري روبرو مي‌شوند. گفتني است رياضي در اين رشته از اهميت زيادي برخوردار است زيرا بدون استفاده از مدل‌هاي رياضي، محاسبات استخراج و اکتشاف معدن را نمي‌توان انجام داد.
موقعيت شغلي در ايران :
در حال حاضر ما در بخش معدن بطور متوسط داراي رشد 5/6 درصدي هستيم که بايد در اين زمينه به رشد 15 درصدي برسيم و براي رسيدن به اين رشد به کارشناسان تکنولوژي‌آفرين بخصوص در زمينه فرآوري نياز مبرم داريم. چرا که راه يافتن به بازارهاي جهاني تنها از طريق کنترل کيفيت و استاندارد کردن محصولات معدني مقدور خواهد بود. امروزه ما نيازمند فارغ‌التحصيلان علاقه‌مند و خلاق مهندسي معدن هستيم تا بتوانيم بدون وابستگي به کارشناسان خارجي، شاهد رونق و افزايش صادرات اين بخش باشيم. فارغ‌التحصيلان اين رشته علاوه بر وزارت معادن و فلزات مي‌توانند در وزارت نفت در زمينه حفاري، وزارت نيرو در زمينه آب‌هاي زيرزميني، کارگاه‌هاي وزارت راه و ترابري براي حفاري راه‌ها و تونل‌ها، شرکت مترو و سازمان انرژي اتمي مشغول به کار شوند.
پیامبر (ص): صبر اگر به بیقراری رسید دعا مستجاب می شود.
عزیز ما قرنهاست که چشم انتظار به ما دارد!
