مهندسی کشاورزی
جمعه 21 مرداد 1390 10:21 PM
ديباچه: کشور ايران با وجود 37 ميليون هکتار اراضي داراي قابليت کشاورزي، 18 تا 100 ميليارد متر مکعب منابع آبي قابل استفاده و گسترش و تنوع آب و هوايي در 14 اقليم گوناگون، پتانسيل بسيار خوبي در بخش کشاورزي دارد. البته براي توسعه اين بخش مهم که به حق آن را محور توسعه اقتصادي کشور تلقي کرده‌اند، بايد از کشاورزي سنتي فاصله گرفت و با بهره‌گيري از دانش کشاورزي، به کشاورزي مکانيزه نزديک شد. دانش و تخصصي که در گرايش‌هاي مختلف مهندسي کشاورزي آموزش داده مي‌شود. اين رشته در سه گرايش آب، اقتصاد کشاورزي و ماشين‌هاي کشاورزي از بين داوطلبان گروه آزمايشي علوم رياضي و فني دانشجو مي‌پذيرد.
گرايش آب:
هدف اين رشته استفاده از آب در کشاورزي است. بنابراين يک مهندس آب بايد با آب و ويژگي‌هاي آن، طريقه استحصال آب، طريقه انتقال آب به محل مصرف و طريقه مصرف آب آشنا باشد و براي تسلط به موارد فوق لازم است که از دانش‌هاي ديگري از قبيل زمين‌شناسي، هواشناسي، خاک‌شناسي، گياه‌شناسي، طراحي و ساخت تأسيسات آبي و مکانيزم مصرف آب توسط خاک و گياه اطلاع داشته باشد. به عبارت ديگر اين گرايش ، علم آب و خاک است و دانشجويان درباره نحوه رساندن آب تا مزرعه توسط کانال‌ها يا لوله‌هاي انتقال آب و شبکه‌هاي توزيع آب در زمين زراعي، تأمين نياز محصولات زراعتي و باغي با روش‌هاي مختلف آبياري، خارج ساختن آب‌هاي اضافي از پيرامون ريشه به منظور تنفس ريشه گياه توسط شبکه‌هاي زهکشي و احداث سدهاي انحرافي و خاکي براي آبياريِ کشاورزي آموزش مي‌بينند.
توانايي‌هاي لازم :
مهندسي کشاورزي داراي 10 گرايش است که در اين ميان سه گرايش مهندسي آب، مهندسي اقتصاد کشاوري و مهندسي ماشين‌هاي کشاورزي از بين داوطلبان گروه آزمايشي رياضي و فني دانشجو مي‌پذيرند. به عبارت ديگر در اين سه گرايش دانشجويان بايد بر دروس رياضي و فيزيک مسلط بوده و بتوانند بخوبي تجزيه و تحليل کرده و محاسبه کنند و از عهده دروس مهم اين رشته از قبيل نقشه‌برداري يا استاتيک برآيند.
موقعيت شغلي در ايران :
در کشور ما کشاورزي محور توسعه شناخته شده است و محور کشاورزي نيز آب است. پس بايد در اين زمينه سرمايه‌گذاري کنيم. هر چند که در زمينه منابع آب سرمايه‌گذاري بسياري خوبي شده است و اين سرمايه گذاري ادامه نيز دارد تا جايي که به جرأت مي‌توانيم بگوييم که اگر زماني در مملکتمان پولي براي راهسازي نداشته باشيم، حتماً پولي براي استحصال و توزيع آب کنار خواهيم گذاشت. بنابراين فارغ‌التحصيلان اين رشته بازار کار خوبي دارند و در آينده بازار کار آنها بهتر نيز خواهد شد. در حال حاضر نيز فارغ‌التحصيلان اين رشته در بخش خصوصي، وزارت نيرو، وزارت جهاد کشاورزي، مهندسين مشاور آب و خاک، پيمانکاري‌هاي مختلف و شيلات زمينه کاري دارند. براي مثال در بخش شيلات، طراحي استخر براي پرورش ماهي در حيطه کار مهندسين آب است.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس مشترک در گرايش‌هاي آب، اقتصاد کشاورزي و ماشين‌هاي کشاورزي:
رياضيات عمومي ، فيزيک عمومي ، شيمي عمومي ، آمار و احتمالات ، برنامه‌نويسي کامپيوتر، هواشناسي، آبياري عمومي ، اقتصاد کشاورزي ، خاک‌شناسي عمومي ، زراعت عمومي، مسّاحي و نقشه‌برداري ، باغباني عمومي ، عمليات کشاورزي، زراعت غلات ، آشنايي با کامپيوتر.
دروس تخصصي مهندسي کشاورزي ـ آب :
استاتيک، مقاومت مصالح ، هيدروليک ، نقشه‌برداري ، طراحي سيستم‌هاي آبياري ، اصول زهکشي ، هيدرولوژي آب‌هاي سطحي ، آب‌هاي زيرزميني، مهندسي زهکشي ، پمپاژ و ايستگاه‌هاي پمپاژ، تأمين آب شرب روستاها، مصالح و روش‌هاي ساختماني، هيدروليک انهار، طراحي ساختمان‌هاي انتقال آب، حفاظت آب و خاک ، اقتصاد مهندسي.
گرايش اقتصاد کشاورزي:
مهندسي اقتصاد کشاورزي، قوانين کلان اقتصاد را در بخش کشاورزي پياده مي‌کند تا بتوان از امکانات و منابع موجود بهترين استفاده را کرد و بيشترين سود را به دست آورد. به عبارت ديگر در اين علم مسائل اقتصادي در بخش کشاورزي اعمال مي‌شود تا با استفاده از منابع موجود اعم از زمين، آب، کود، بذر، نيروي انساني و سرمايه حداکثر محصول و حداکثر سود به دست آيد. اين رشته تلاش مي‌کند از يک سو فعاليت کشاورزان و مديران واحدهاي کشاورزي را بهينه کند و از سوي ديگر در بهبود برنامه‌ريزي سياستمداران و مديران دولتي در بخش کشاورزي نقش داشته باشد.درباره تفاوت دو رشته اقتصاد گرايش اقتصاد کشاورزي و مهندسي کشاورزي گرايش اقتصاد کشاورزي بايد گفت که هر چند دروس اختصاصي هر دو رشته يکي است، اما دانشجويان رشته اقتصاد گرايش اقتصاد کشاورزي پايه رشته تحصيلي‌شان بر علم اقتصاد استوار است و دانشجويان رشته مهندسي اقتصاد کشاورزي پايه دروسشان بر دانش کشاورزي استوار شده است به عبارت ديگر دانشجوي اقتصاد کشاورزي با دانش کشاورزي و عوامل طبيعي از قبيل آب، خاک و هوا آشنايي لازم را ندارد.
توانايي‌هاي لازم :
دانشجويي که به کشاورزي علاقه دارد و از کار و فعاليت در مزارع و دامداري‌ها لذت مي‌برد، مي‌تواند در اين رشته پيشرفت کند چون يک فارغ‌التحصيل مهندسي اقتصاد کشاورزي نمي‌تواند از محيط‌هاي روستايي و قطب‌هاي توليد کشاورزي فاصله بگيرد و در پشت ميز، محاسبات اقتصادي خود را انجام دهد. همچنين دانشجوي اين رشته بايد در درس رياضي توانمند باشد تا بتواند به خوبي محاسبه کرده و اطلاعات به دست آمده را تجزيه و تحليل کند.
موقعيت شغلي در ايران :
متأسفانه در کشور ما جايگاه فارغ‌التحصيلان مهندسي کشاورزي و از جمله مهندس اقتصاد کشاورزي به درستي مشخص نيست و در حال حاضر 40 هزار مهندس کشاورزي بيکار در کشور داريم که از دانشگاه‌هاي دولتي و آزاد فارغ‌التحصيل شده‌اند. البته اين به آن معنا نيست که فارغ‌التحصيلان اين رشته هيچ موقعيت کاري ندارند بلکه فارغ‌التحصيل اين رشته در صورت توانمندي مي‌تواند در شرکت‌هاي خصوصي طرح‌هاي اقتصادي و کشاورزي ارائه دهد يا در جهاد کشاورزي به برنامه‌ريزي کوتاه مدت، ميان مدت و بلند مدت براي واحدهاي کشاورزي مثل مزارع، مرغداري‌ها و کارخانه‌هاي صنايع غذايي بپردازد يا در مورد علل موفقيت و عدم موفقيت واحدهاي مختلف کشاورزي و نحوه سرمايه‌گذاري در زمينه محصولات کشاورزي تحقيق کند.
دروس تخصصي مهندسي اقتصاد کشاورزي :
بازاريابي محصولات کشاورزي ، اقتصاد خرد، اقتصاد کلان، اقتصاد رياضي، اقتصادسنجي ، مديريت مزرعه ، اقتصاد منابع طبيعي ، تهيه و ارزيابي طرح‌هاي کشاورزي ، روش تحقيق ، اقتصاد توسعه و سياست کشاورزي، حسابداري، اقتصاد توليد.
گرايش ماشين‌هاي کشاورزي:
محاسبه ماشين‌هاي مورد نياز براي يک مزرعه و نگهداري و رسيدگي به تعميرات و برنامه‌ريزي براي زمان و نحوه کار ماشين‌هاي مورد نظر به وسيله فارغ‌التحصيل اين رشته انجام مي‌گيرد. به عبارت ديگر مهندسي ماشين‌هاي کشاورزي، کاربرد مهندسي مکانيک در کشاورزي است و هدف آن تربيت کارشناساني است که بتوانند در زمينه‌هاي کاربرد، نگهداري، تعمير و ترويج ماشين‌هاي کشاورزي، برنامه‌ريزي منطقه‌اي، مکانيزاسيون کشاورزي و مجري و ارزياب پروژه‌هاي عملياتي فعاليت نمايند.
توانايي‌هاي لازم :
بسياري از داوطلبان آزمون سراسري تصور مي‌کنند که مهندسي ماشين‌هاي کشاورزي همان مهندسي مکانيک است در حالي که اين رشته در مقطع کارشناسي حدفاصل مهندسي کشاورزي و مهندسي مکانيک است و دانشجويان اين رشته بايد از هر دو علم اطلاعات کافي داشته باشند. همچنين دانشجويان اين رشته بايد در دو درس رياضي و فيزيک قوي و توانمند باشند چون دروس اين رشته ارتباط زيادي با اين دو درس دارد. براي مثال دانشجويان ماشين‌هاي کشاورزي بايد از مقاومت قطعات ماشين‌هاي کشاورزي اطلاع داشته باشند. در نتيجه لازم است دروسي از قبيل مقاومت مصالح و استاتيک بخوانند. و باز به همين دليل دانشجويان اين رشته از بين داوطلبان گروه رياضي و فني انتخاب مي‌شوند.
موقعيت شغلي در ايران :
اگر يک مهندس طراح از خواص مکانيکي محصولات کشاورزي اطلاع نداشته باشد، نتيجه کار، کيفيت خوبي نخواهد داشت. براي مثال اگر قرار است در يک کارخانه تراکتورسازي، تراکتوري براي درو کردن خوشه‌هاي گندم طراحي شود، بايد تيغه کمباين براي بريدن اين محصول حساب شده باشد و زاويه برش مشخص گردد و البته اين کار در حيطه تخصص مهندس ماشين‌هاي کشاورزي است. خوشبختانه در حال حاضر مديران کارخانجات ساخت ماشين‌هاي کشاورزي نيز به همين نتيجه رسيده‌اند و فارغ‌التحصيلان اين رشته به‌طور نسبي از فرصت‌هاي شغلي خوبي برخوردارند.
دروس تخصصي :
استاتيک، مقاومت مصالح، ديناميک، مکانيک سيالات، ترموديناميک، نقشه‌کشي صنعتي، طراحي اجزاي ماشين، مواد ساختماني ادوات کشاورزي، تکنولوژي موتور، شناخت و کاربرد تراکتور، ماشين‌هاي کشاورزي ، برق و الکتريسيته.
پیامبر (ص): صبر اگر به بیقراری رسید دعا مستجاب می شود.
عزیز ما قرنهاست که چشم انتظار به ما دارد!
