نمایه گلایسمی و پیشگیری و کنترل دیابت
دوشنبه 17 مرداد 1390 10:34 AM
شیوع بی رویه دیابت بویژه دیابت نوع دو در طی سالهای اخیر بدلیل زندگی شهرنشینی و تاثیر رژیم غذایی نادرست ، عدم تحرک و نیز استرس باعث شده است که دانشمندان تلاش ویژه ای برای یافتن راههای پیشگیری و کنترل زودرس این بیماری انجام دهند. توصیه های تغذیه ای برای کنترل و پیشگیری دیابت در طی 30 سال اخیر دچار دگرگونیهای قابل توجهی شده است برای سالیان متمادی توصیه می شده است که از رژیم غذایی کم کربوهیدرات و پرچرب برای کنترل قند خون استفاده شود تا اینکه در سال 1979 انجمن متخصصین دیابت آمریکا رژیم کم چرب و پر کربوهیدرات را بهترین رژیم غذایی برای بیشتر مبتلایان به دیابت معرفی می نماید. بعدا این راهنمای بالینی دچار تغییراتی شد به طوری که میزان چربی بویژه چربییهای غیر اشباع شده بیشتری در رزیم غذایی بیماران دیابتی گنجانده شد. بر این اساس در بیماران دیابتی توجه اصلی به کنترل قند و چربی بوده است تا کاهش وزن چرا که مقاومت به انسولین در بیماران دیابتی نوع دو، باعث می شود که یک مقاومتی را در کاهش وزن این افراد ایجاد می نماید. البته این بدان معنا نیست که افراد چاق مبتلا به دیابت نباید وزن کم کنند و یا ناامید شوند بلکه در صورت داشتن یک رژیم کاهش وزن منظقی حتی با 7-10 در صد کاهش وزن کنترل قند افراد به مراتب بهتر خواهد بود.
یکی از موضوعات مورد بحث در مورد اثر رژیم غذایی در کنترل دیابت، اثر نمایه گلایسمی مواد غذایی در پیشگیری و کنترل دیابت می باشد. در مقالات قبلی در مورد تعریف نمایه گلایسمی و نمونه های مواد غذایی صحبت شد. به طور خلاصه نمایه گلایسمی شامل یک سیستم امتیاز بندی از 1 تا 100 است که نسبت جذب هریک از کربوهیدرات های غذایی به جریان خون را نشان می دهد. گلوکز که سریعتر جذب می شود امتیاز 100 را دارد. اگرچه نشان داده شده است که غذاهای دارای نمایه گلایسمی پایین تاثیر بسزایی در کاهش قند خون پس از مصرف غذایی و نیز کاهش میزان شدت افزایش ترشح انسولین پس از دریافت غذا دارند ولی تاثیر مواد غذایی با نمایه گلایسمی پایین در پیشگیری و کنترل دیابت در طولانی مدت هنوز به طور واضح روشن نشده است.
مطالعات انجام شده در طی مدت یک سال توسط دانشمندان کانادایی نشان داده است که مصرف غذاهای با نمایه گلایسمی پایین باعث بهبود میزان غلظت قند خون پس از دریافت مواد غذایی می گردد که این می تواند به دلیل ترشح بیشتر انسولین یا افزایش حسایت به انسولین باشد. نتایج همین مطالعات حاکی از آنست که فشار خون دیاستولیک یا مینیمم نیز با مصرف مواد غذایی حاوی نمایه گلایسمی پایین کاهش می یابد. اما با همه این مشاهدات، مطالعات دیگر نشان داده اند که بویژه در افراد مسن، نمایه گلایسمی موجود در مواد غذایی تاثیری در ریسک توسعه دیابت به تنهایی نخواهد داشت.
با توجه به نتایج مطالعات حال حاضر به عنوان نتیجه گیری باید اذعان نمود که نمایه گلایسمی به عنوان یک شاخص اصلی در کنترل و پیشگیری از دیابت به تنهایی تاثیرگذار نیست. اما با توجه به تاثیر مواد غذایی حاوی نمایه گلایسمی پایین در کنترل میزان قند خون پس از دریافت مواد غذایی، استفاده از این شاخص بویژه در بیمارانی که مشکل اصلی آنان افزایش شدید قند پس از وعده غذایی است، می تواند مفید واقع شود.
بر همین اساس متخصصین تغذیه و دیابت توصیه می نمایند که استفاده از نمایه گلایسمی در کنترل دیابت از اهمیت بیشتری نسبت به کنترل میزان کربوهیدرات دریافتی به تنهایی خواهد داشت. لذا مصرف مواد غذایی دارای نمایه گلایسمی پایین و حاوی فیبر فراوان در بیماران دیابتی توصیه می گردد. البته هنوز شواهد کافی در مورد تاثیرگذاری کاهش ریسک بروز دیابت با مصرف مواد غذایی حاوی نمایه گلایسمی پایین وجود ندارد.
منابع:
