آشنايي با آثار برتر شهيد بهشتي

متفکر ژرف‌نگر شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی در طول دوران فعالیت‌های علمی و پژوهشی خویش آثار ارزشمندی را برای جامعه تشنه فرهنگ ناب و اصیل اسلامی به یادگار گذاشت که هر کدام از انها در موضوعات مختلف نگاهی خالص و نکته یاب دارند که دست‌یابی به فلسفه و آثار تعالیم و قوانین و ارزش‌های اسلامی در ابعاد فکری و جلوه‌های عملی و در تمام شئون حیات مادی و معنوی را آسان می‌کند. اگرچه اشتغال آن عالم سخت‌کوش به مسائل سیاسی و حکومتی مانع تداوم پژوهش‌های فکری و تولید آثار مکتوب بیشتر شد، لکن آنچه از این شهید والامقام باقی مانده است، ‌پاسخگویبسیاری از نیازهای فرهنگی جامعه امروز ما می‌باشد.
در ذیل به اجمال و فشرده به معرفی آثار او و نیز معرفی برخیازآثاری که درباره ویژگی‌های شخصیت فکری، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی این اندیشمند توانا تدوین شده می‌پردازیم.
* * *
خدا از دیدگاه قرآن
---------------------
این کتاب یکی از آثار عمیق متفکر شهید آیت‌الله بهشتی می‌باشد و از پژوهش‌های ماندگار او در توحید و خداشناسی محسوب می‌شود. در این کتاب موضوعاتی چون فطرت و توحید فطری، عالم ذر، اثبات وجود خدا، بررسی براهین اثبات صانع در فلسفه ارسطو، ابن‌سینا و صدرالمتالهین، معجزات، توحید در عبادت، اسماء و صفات الهی و عرش و کرسی به تحقیق درآمده است.
این اثر ویژگی خاصی دارد که شهید بهشتی درباره آن چنین توضیح می‌دهد:
"در این خداشناسی اثری از بحث‌های جنجالی و نیرو بر بادده و سرگرم‌کننده - که افت بزرگی برای زندگی فرد و امت است - نمی‌یابیم و این خود درسی است بس آموزنده که در بحث‌های متافیزیکی از این‌گونه بحث‌های بی‌فرجام بگریزیم، بحث‌هایی که غالبا به نتیجه روشن نمی‌رسد و غالبا با اظهارنظرهای ندانسته و ظنی، و جهت‌گیری‌های تعصب‌آمیز و جاهلانه همراه می‌گردد و اثری جز جنگ و جدال‌های بی‌ثمر عقیدتی به جای نمی‌گذرد. "
این اثر در 250 صفحه و زیرنظر "شورای احیاء آثار شهید مظلوم ‌آیت‌الله بهشتی " و توسط دفترنشر فرهنگ اسلامی به زیور طبع آراسته شده است.

اقتصاد ما
----------
این اثر مجموعه‌ای است از تحقیقات شهید مظلوم ایت‌الله بهشتی در موضوع اقتصاد اسلامی. این موضوع،‌ازجمله مسائلی می‌باشد که شهید والامقام با توجه به تسلطی که به ابعاد مختلف علم "فقه " داشت،‌به بررسی شرح و تفسیر آن پرداخت. شورا احیاء آثار شهید بهشتی با جمع‌آوری این نظرات و دیدگاه‌ها، این کتاب را توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی به زیور طبع درآورده و در اختیار علاقمندان گذاشته است.
این کتاب در چهار فصل کلی و در موضوعاتی که به هر کداماز این فصول مرتبط می‌گردد تنظیم شدهاست. این فصول چهارگانه عبارتند از:
1 - مالکیت در اسلام
2 - بانکداری و قوانین مالی اسلام
3 - ابعاد اساسی در بخش قانون اساسی
4 - بیمه‌های اجتماعی

حج در قرآن
------------
"حج در قرآن " بخشی از مباحث تفسیری متفکرشهید آیت‌الله بهشتی است که توسط شورای احیاء آثار این شهید بزرگوار تنظیم و به صورت کتاب به بازار نشر راه یافته است. این اثر که حج را در قرآن کریم تبیین می‌نماید، آیات 196 تا 203 سوره بقره را در این موضوع تفسیر می‌کند.
شهید بهشتی ابتدا "سابقه تاریخی حج " را بررسی می‌کند و در ضمن بحث موضوعاتی چون موهومات و خرافات تحریف مناسک حج، صلح حدیبیه، فتح مکه، حجةالوداع و حج کنونی را به مداقه می‌گذرد.
ابعاد اجتماعی حجف قربانی، ابعاد سیاسی حج، حج و خودسازی، از محورهای دیگر این کتاب به شمار می‌رود.

ربا در اسلام
--------------
"ربا در اسلام " از دیگر مباحث تفسیری متفکر شهید آیت‌الله بهشتی است که به تحقیق در این موضوع اقتصادی می‌پردازد. در این کتاب آیات 275 تا 280 سوره بقره تفسیر می‌شود فصول و محورهای اصلی این کتاب ارزشمند عبارتند از:
- بیع و ربا و تفاوت آنها.
- نقش واقعی سرمایه و مسائل مهمی چون اجاره،‌ مضاربه، مزارعه،‌ مساقات
- ماهیت و نقش پول و موضوعاتی چون سکه و اسکناس
- پول و بانک و موضوعاتی چون بانک در اقتصاد کنونی، اعتبارات و قرض‌الحسنه
- بانک بدون ربا و حل مشکل سرمایه‌گذاری بزرگ
- آیات مربوط به ربا و مباحثی درباره آزادی اقتصادی، دیکتاتوری پرولتاریا
- سئوالات در زمینه ربا و پاسخگویی به آنها

نماز چیست؟
--------------
"نماز چیست؟ " از دیگر آثار مکتوب شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی می‌باشد که توسط شورای احیائ آثار این شهید والامقام منتشر شده است. این کتاب - که از کم‌حجم‌ترین آثار شهید بهشتی به شمار می‌رود - دارای محتوایی بسیار غنی می‌باشد و فلسفه و آثار "نماز " را به زیبایی تمام تبیین نموده است.
عبارت "اسلام با اعلام مکرر این حقیقت که "ستایش مخصوص خداست " می‌خواهد هرگز در جامعه یکتاپرستی اسلامی بت‌های خودکامه و مغرور به وجود نیایند و راه انتقاد منطقی و بی‌غرض از هرکس در هر مقام به روی همه باز باشد "، ازجمله تعابیری ژرف و پیام‌گزاری است که در این کتاب درباره محتوای نماز آمده است.
نیایش و پرستش - سرود توحید و یکتاپرستی - نمزاهای روزانه - آمادگی برای نماز - چگونگی برگزاری نماز - تاثیر عمیق نماز در انسان - نماز جماعت و نمازجمعه، ازجمله موضوعاتی است که در این کتاب بررسی شده‌اند.

محیط پیدایش اسلام
-----------------------
"محیط پیدایش اسلام " نام اثری از شهید مظلوم ایت‌الله بهشتی است که در 214 صفحه توسط بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های آن شهید گرانقدر تنظیم و منتشر شده است.
این اثر مجموعه‌ای است از سلسله گفتاری که شهید بهشتی در اخرین شنبه هر ماه میلادی در سال‌های 1345 و 1346 هجری شمسی (1966 و 1967 میلادی) در مرکز اسلامی هامبورگ در جمع گروهی از دانشجویان و علاقه‌مندان به مطالعات اسلامی ایراد نموده است.
این اثر که تلاشی است محققانه و ارزشمند مباحثی را در بردارد که اولین آنها "روش تحقیق در مباحث دینی " می‌باشد و سایر مباحث عبارتند از:
- زادگاه اسلام با بررسی موقعیت فرهنگی و اقتصادی و وضعیت یهودیت و مسیحیت در عربستان.
- ایران قبل از اسلام با نگرشی بر نظام طبقاتی،‌موقعیت جغرافیایی، مذهب و حکومت در آن.
- مصر باستان با بررسی قوانین، سنن، مذهب و حکومت در آن.
- حبشه پیش از ظهور اسلام به همراه موضوعاتی چون داستان ابرهه، حادثه عام‌الفیل و مهاجرت به حبشه
- عوامل هفتگانه‌ای که موفقیت نهضت پیامبر اسلام(ص)
- عوامل هفتگانه‌ای که باعث پیروزی نهضت پیامبر اسلام(ص) گشت.

جاوانه تاریخ
-------------
آشنایی با افکار و اندیشه‌های شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی
شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی از متفکران برجسته‌ای است که دیدگاهها و اندیشه‌های ژرف او از پشتوانه‌های فکری نظام و انقلاب محسوب می‌شود و نسل امروز ما باید آشنایی با اندیشه‌های راه‌گشای او را از ذخیره‌های ارزشمند جهت پیمودن راه رشد و کمال قرار دهند.
انتشارات روزنامه جمهوری اسلامی برای تسهیل این امر و یاری و مساعدت به نسل امروز،‌اقدامب ه نشر کتاب ارزشمندی کرده است تحت عنوان کلی "جاوانه تاریخ " در نه مجلد با نامهای اختصاصی و مربوط به موضوع و محتوای هر یک از آنها، برای آشنایی خوانندگان گرامی، به معرفی اجمالی این آثار می‌پردازیم.

جاودانه تاریخ (1) از زبان یاران
"از زبان یاران " اولین مجلد از مجلدات نه‌گانه "جاودانه تاریخ " می‌باشد. در این کتاب، ابتدا سخنان و دیدگاههای رهبر کبیر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی رضوان‌الله تعالی علیه درباره شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی(ره) منعکس شده است. این دیدگاهها تحت عنوان "شهید بهشتی،‌مظلوم زیست، مظلوم مرد و خار در چشم دشمنان اسلام بود " و "شهادت بهشتی در مقابل مظلومیت او ناچیز است " مطرح شده است.
دیدگاههای رهبر معظم انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دومین موضوع این کتاب محسوب می‌شود. این دیدگاهها با عنوان و تیتر "در وجود آیت‌الله بهشتی لطافتی بود که همه را جذب می‌کرد " جلب توجه می‌کند.

دیدگاههای آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، آیت‌الله موسوی اردبیلی، و آیت‌الله جنتی، موضوعات دیگر این کتاب محسوب می‌شود.

جاودانه تاریخ (2) مصاحبه‌ها
دومین مجلد از مجلدات نه‌گانه "جاودانه تاریخ "، شامل برگزیده‌ای است از مصاحبه‌های شهید مظلوم ‌آیت‌الله بهشتی(ره).
در اولین مصاحبه که تحت عنوان "بهشتی از زبان بهشتی " درج گردیده است، شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی براساس درخواست مجله شاهد به معرفی اجمالی زندگی و فعالیت‌های خود می‌پردازد.
عنوان دومین مصاحبه "هیچ نوع تهدیدی ما را از هدفمان بازنمی‌دارد، " می‌باشد. این مصاحبه با خبرنگاران داخلی و خارجی صورت پذیرفته است. عناوین برخی دیگر از مصاحبه‌‌ها عبارتند از:
- مسئولین موثر انقلاب هرچه صادقانه‌تر کارکنند بیشتر در معرض توطئه‌ها قرار می‌گیرند.
- از بحث‌هایی که دور از میدان "عمل " هست گریزانیم.
- قانون اساسی برای مسائل مورد اختلاف، راه‌حلهای روشن دارد.
- اگر کسی از رئیس‌جمهور شکایت داشت، دستگاه قضایی همانگونه عمل می‌کند که از یک فرد عادی.
- مملکت باید به سوی حاکمیت قانون پیش برود...

جاودانه تاریخ (3) گفتارها (جلد اول)
اولین جلد از مجموعه پنج جلدی "گفتارها " شانزده گفتار از متفکر شهید آیت‌الله بهشتی(ره) را دربرگرفته است.
در اولین گتفار، شخصیت جامع حضرت امام خمینی قدس‌سره‌الشریف تحت عنوان "امام خمینیف پیرو راستین محمد(ص) " معرفی شده است.
در دومین گفتار، موضوع بنیادین "امامت و زعامت " به بحث و بررسی گذاشته شده است.
سومین گفتار تحت عنوان "فقیه و اولی‌الامر " به اصل محوری نظام حکومتی اسلام در عصر غیبت یعنی "ولایت فقیه " می‌پردازد.
"مرجعیت و رهبری " چهارمین گفتار این مجموعه است.
شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی(ره) به زیبایی هرچه تمامتر به تعریف و تفاوت مرجعیت و رهبری می‌پردازد و خواننده را روشن و اقناع می‌نماید.
برخی دیگر از موضوعات این مجلد عبارتند از: ویژگی‌های انقلاب اسلامی، نقش انقلاب اسلامی در افشای خطوط انحرافی، دست‌آوردهای انقلاب اسلامی، با نیروی مردم انقلاب تداوم خود را تضمین خواهد کرد.

جاودانه تاریخ (4) گفتارها (جلد دوم)
محورهای اصلی این مجلد از مجموعه پنج جلدی "گفتارها " را،‌مسائل اقتصادی و اجتماعی تشکیل می‌دهد.
پانزده موضوع در این مجلد مورد اشاره و بررسی قرارگرفته است که برخی از آنها عبارتند از:
- سیستم اقتصادی اسلام
- زیربنای اقتصاد اسلامی
- رابطه میان رشد تعاونی‌ها و نفی سرمایه‌داری
- نظام برنامه‌ریزی در جامعه اسلامی
- آزادی در اجتماع
- آزادی و تاثیر آن بر زمینه‌های اجتماعی
- آزادی و شخصیت
- نقش انسان در تعیین مسیر
- حجاب و حدود آزادی در جامعه اسلامی
- اسلام و تفریحات سالم

جاودانه تاریخ (5) گفتارها (جلد سوم)
سومین جلد از مجموع پنج جلدی "گفتارها " به موضوع مهم "اخلاق سیاسی " می‌پردازد و سخنرانی‌ها عموما بر این محور می‌‌چرخند.
عناوین بعضی از موضوعات عبارتند از:
- بهشتی و امثال بهشتی، همیشه آماده شهادتند:
- ما راست قامتان جاودانه تاریخ خواهیم ماند.
- حکومت قدرت و خدمت
- در اسلام، فرمانده و سرباز،‌ برادر و برابرند
- خط امام و خط سازش
- ویژگی‌های ضروری مسئولان در نظام مکتبی
- در زمینه رعایت معیارهای اسلامی، سارش مصلحت‌جویانه را حرام می‌دانیم.
- به آمریکا بگوئید از ملت ایران عصبانی باش و از این عصبانیت بمیر.


جاودانه تاریخ (6) گفتارها (جلد چهارم)
محور اصلی چهارمین جلد از مجموعه "گفتارها "، تشکل و احزاب است.
در این کتاب شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی(ره) به مطرح‌کردن ضرورت، آثار و نقش تشکیلات در جامعه اسلامی می‌پردازد و بر وجود تشکل‌های سالم و مبتنی بر ارزشهای والای الهی که در مسیر خدمت به مردم حرکت می‌کنند، تاکید می‌نماید.
مهمترین موضوعات مطرح شده در این مجلد از سلسله مباحث و گفتارها عبارتند از:
- حزب‌الله و حزب‌الشیطان
- روح تشکیلات اسلامی
- ارزش تشکل برای دانشجو
- نقش تشکیلات در پیشبرد انقلاب اسلامی ایران
- نقش نظم و تشکل در زندگی
- تشکل، پاسدار مکتب

جاودانه تاریخ (7) گفتارها (جلد پنجم)
چهارده موضوع و محور در آخرین مجلد از مجموع پنج جلدی "گفتارها "، به بحث و بررسی گذاشته شده است. این موضوعات براساس ضرورتها و منطبق با نیازهای روز جامعه مطرح و بررسی شده است.
مهمترین عناوین این کتاب عبارتند از:
- حق و باطل
- تعلیم و تربیت
- امربه‌معروف و نهی از منکر
- جنگ و جهاد در اسلام
- شان و تکلیف روحانی و روحانیت
- نقش مردم در پیروزی انقلاب
- جمهوری اسلامی و انقلاب اداری
- رسالت دانشگاه و دانشجو
- لیبرالیسم چه می‌گوید؟
- اندیشه در خدمت عشق، و خرد در خدمت دل