تاریخ و جغرافیای استانها

 

خراسان بزرگ كه با مساحتي برابر 295524   كيلومترمربع يك پنجم وسعت كشور ايران را در بر مي گرفت وسيعترين استان كشور بود و به تنهايي برابر با 7 كشور اروپايي شامل سوئيس ، اتريش ، دانمارك ، هلن ، بلژيك ، لوكزامبورگ و چك وسعت داشت .

مساحت زياد اين استان از مهمترين عوامل بازدارنده در به ثمر رسيدن تلاشها براي توسعه و عمران اين منطقه بشمار مي رفت .

پس از پيروزي انقلاب تعداد زيادي از استانهاي كشور تقسيم شدند و نتايج خوبي اين تقسيمات در محروميت زدايي و ايجاد تعادل در مناطق مختلف كشور ايجاد نمود .

آرزوي ديرينه مردم خراسان بزرگ در سال   1383   به ثمر نشست و خراسان به سه استان :

الف ) خراسان رضوي به مركزيت شهرستان مشهد

ب ) خراسان شمالي به مركزيت شهرستان بجنورد

ج ) خراسان جنوبي به مركزيت شهرستان بيرجند تقسيم شد .

حدود موقعيت استان خراسان شمالي :

استان خراسان شمالي بين مدارهاي   42 / 36   تا   14 / 38   عرض شمالي و نصف النهارهاي   3 / 56   تا   3 / 58   طول شرقي قرار گرفته است . اين استان از شمال با كشور جمهوري تركمنستان ( با 270 كيلومتر مرز مشترك )   از مشرق و جنوب با استان خراسان رضوي ، از جنوب غربي با استان سمنان و از غرب با استان گلستان همسايه مي باشد .

   

 

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                   

 

 

 

 

خراسان شمالي با   3 / 28347   كيلومترمربع   71/1%   از كل مساحت ايران را در بر مي گيرد . اين استان از نظر مساحت از 14 استان كشور بزرگتر است .

تقسيمات سياسي :

استان خراسان شمالي به مركزيت شهرستان بجنورد داراي 7 شهرستان بنامهاي اسفراين ، بجنورد ، جاجرم ، شيروان ، فاروج ، مانه و سملقان و بام و صفي آباد مي باشد .                                                                     

 

 

   

 

 

   

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                       

اين استان داراي 15 بخش ، 14 نقطه شهري ، 40 دهستان و بيش از هزار روستا مي باشد .

ناهمواريهاي استان :

خراسان شمالي از نظر ناهمواري ها به دو قسمت : الف ) نواحي كوهستاني    ب ) پست و هموار تقسيم    مي شود .

مرتفع ترين نقطه أن قله شاه جهان در رشته كوههاي آلاداغ 3051   متر و پست ترين نقطه آن در روستاي تازه ياب در قسمت خروجي رودخانه اترك با ارتفاع 4000 متر از سطح دريا قرار دارد . ارتفاع متوسط استان   1326   متر از سطح دريا مي باشد .                                                                     

 

   

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                                الف ) نواحي كوهستاني : كوههاي استان از نظر زمين شناسي حاصل آخرين حركات كوهزايي دوران سوم و از كوههاي جوان مي باشند . اين كوهها به دو بخش عمده : 1- رشته كوه كپه داغ                         2- رشته كوه آلاداغ تقسيم مي شوند .

رشته كوه كپه داغ : اين رشته كوه در شمال استان واقع شده و بوسيله گسل عشق آباد ( گسل كپه داغ ) از دشتهاي پست تركمنستان و بوسيله رودخانه اترك و دشتهاي مانه و سملقان ، بجنورد ، شيروان و فاروج از رشته كوه جنوبي آلاداغ جدا مي شود .

اين ارتفاعات شباهت زيادي از نظر ساختار زمين شناسي با زاگرس دارند و وجود گسلهاي متعدد ساختار رسوبي ، نامتقارن بودن چينها ، فقدان فعاليتهاي آتشفشاني و وجود سنگهاي داراي درز و شكاف آن شرايط مساعدي براي ذخاير آب زيرزميني و منابع نفت و گاز ايجاد مي نمايد .

رشته كوه آلاداغ : اين ارتفاعات توسط دشتهاي مانه و سملقان ، بجنورد ، شيروان ، فاروج ، از رشته كوه كپه داغ جدا شده است . آلاداغ در غربي ترين منطقه در حوالي جاجرم بوسيله يكسري كوههاي كم ارتفاع به رشته كوهستاني شاه كوه البرز مي پيوندد . جبهه شمالي آلاداغ با يكسري پرتگاههاي گسلي به رود اترك و جبهه جنوبي آن از طريق گسلهايي با دشت جاجرم ارتباط پيدا كرده است .

آب و هواي استان :

خراسان شمالي عمدتاً از آب و هواي معتدل كوهستاني برخوردار است و انواع آب و هواي آن عبارتند از :

الف ) آب و هواي سرد كوهستاني ( نواحي مرتفع آلاداغ و كپه داغ )

ب ) آب و هواي معتدل كوهستاني

( شهرستان هاي مانه و سملقان، بجنورد ، شيروان ، فاروج ، اسفراين و شمال شهرستان جاجرم )

ج ) آب و هواي نيمه بياباني ( كوهپايه اي ) بخشي از شهرستان مانه و سملقان و جنوب استان .

 

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

                                                                       

 

عناصر آب و هوايي يك منطقه شامل : دما ، بارش ، فشار هوا مي باشد كه به دو عنصر دما و بارش بدليل اهميت زياد آنها در برنامه ريزي ها اشاره مي شود .

الف ) دما : بدليل شرايط توپوگرافي منطقه دما در نواحي مختلف استان متفاوت است بطوريكه شهرهاي جنوبي استان نسبت به شهرهاي شمالي استان دماي بالاتري دارند . متوسط دماي استان بين 8 تا 05/13   درجه است . سردترين ماه سال يهمن ماه با ميانگين حداقل 36/1 درجه و گرمترين ماه سال تيرماه با ميانگين حداكثر   4/24   درجه است .

ب ) بارش : ميزان بارندگي منطقه از نظر پراكندگي زماني و مكاني يكسان نيست . از نظر زماني بيشترين بارندگي در فصل زمستان مي باشد . پربارانترين ماه سال فروردين و كم باران ترين ماه سال مرداد مي باشد . از نظر مكاني نيز بارش در تمامي نقاط استان يكسان نيست .

  حداكثر بارش در ايستگاه دركش با 5/468   ميليمتر و حداقل بارندگي در ايستگاه جاجرم با   44/124   ميليمتر ثبت شده است .