گو اين که براساس آخرين تقسيمات کشورى ، اردبيل به استانى مستقل و جديد تبديل شده است ، اما تاريخ آن با تاريخ سرزمين آذربايجان در آميخته است ، چندان که ، بدون توجه به موقعيت تاريخى آذربايجان نمى‌توان سخن از موقعيت تاريخى اردبيل به ميان آورد. که موقعيت جغرافياى تاريخى آذربايجان ، در استان آذربايجان شرقى بررسى شده است.
وضعيت اجتماعى و اقتصادى استان
براساس سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال 1375، استان اردبيل داراي 0111681 نفر جمعيت است كه تعداد 448568 نفر آن در مناطق شهري و 916596 نفر در مناطق روستايي سكونت دارند و 2647 نفر ديگر غيرساكن (عشاير كوچ‌رو و رمه‌گردان) هستند. به استناد همين سرشماري، بيش‌ترين تعداد جمعيت استان با 477563 نفر در شهرستان اردبيل و كم‌ترين آن‌ها با 58459 نفر در شهرستان گرمي است. همين دو شهرستان به ترتيب، بيش‌ترين و كم‌ترين جمعيت شهري را نيز به خود اختصاص داده‌اند. به اين ترتيب، 59/5 درصد جمعيت شهرستان اردبيل و 23/6 درصد جمعيت شهرستان گرمي را جمعيت شهرنشين تشكيل مي‌دهند.
براساس همين سرشماري، در حدود 35 درصد از كل جمعيت استان فعال بودند. اين شاخص در مورد جمعيت نقاط شهري 3316 و نقاط روستايي 36/3 درصد است. بررسي آمار شاغلان در بخش‌هاي عمده اقتصادي استان اردبيل نشان مي‌دهد كه از كل شاغلان استان 40 درصد در بخش كشاورزي، 22/8 درصد در بخش صنعت و 37/2 درصد در بخش خدمات سرگرم كار هستند، به عبارت ديگر معاش غالب مردم اين استان از فعاليت‌هاي كشاورزي و خدمات تأمين مي‌گردد و صنعت عليرغم احداث و بهر‌ه‌برداري كارخانه‌هاي بزرگ، هنوز جايگاه اصلي خود را بازنيافته است.
محصولات عمده كشاورزي استان عبارت‌اند از: گندم، سيب‌زميني، جو، ذرت دانه‌اي، بذر چغندر قند و حبوبات، به علاوه پنج ميليون واحد دامي استان منشأ توليد و عرضه گوشت و محصولات لبني است. صنايع دستي استان نيز با توجه به ساخت روستايي و عشايري استان از جايگاهي ويژه برخوردار است و زمينه جانبي فعاليت اقتصادي زندگي عشاير و روستاييان را تشكيل مي‌دهد. از جمله اين صنايع مي‌توان به فرش، گليم، جاجيم، ورني و بافته‌هاي عشايري اشاره كرد.
پرورش زنبور و توليد عسل مرغوب يكي ديگر از فعاليت‌هاي اقتصادي است كه در استان اردبيل رونق بسيار دارد و عسل به عنوان سوغات اين شهرستان شهرت ملي يافته است. پرورش نوعي ماهي قزل‌آلا به نام رنگين‌كمان در درياچه طبيعي نئور اردبيل صورت مي‌گيرد كه از نظر مزه و كيفيت غذايي از بهترين و خوشمزه‌ترين ماهي‌هاي جهان است،آمار نشان مي‌دهد در سال 1371، مقدار 6408 تن گوشت ماهي در استان اردبيل توليد شده بود.
كارخانه چرم مغان از طريق صادرات پوست به كشورهاي آلمان و ايتاليا بيش از ده ميليون دلار درآمد ارزي وارد كشور مي‌كند و از سويي با توجه به جمعيت انبوه بخش كشاورزي كه در بيشتر روزهاي سال فعاليتي ندارند، لزوم توسعه صنعتي، به ويژه صنايع تبديلي و تكميلي، يكي از ضرورت‌هاي توسعه استان به حساب مي‌‌آيد.
قُلْ سِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانظُرُوا کَیْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللَّهُ یُنشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ إِنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ (بگو در زمین بگردید و بنگرید خداوند چگونه آفرینش را آغاز کرده است، سپس خداوند به همین گونه، جهان را ایجاد می کند خداوند یقیناً بر هر چیز تواناست) /عنکبوت20
