معرفی کتاب از وبلاگ باشگاه کتاب

گزارشی بر داستان و داستان­نویسی عنوان کتاب جدید سعید هنرمند است که در 265 صفحه توسط انتشارات جوان کانادا منتشر شده است. کتاب شامل یک پیشگفتار و نُه جستار است که همه درباره­ی تئوری­های داستان­نویسی یا بررسی چند رمان معروف است. برخی از این جستارها پیشتر در نشریات چاپ شده­اند، اما به دلیل همخوانی موضوعی در کنار برخی جستارهای جدید دوباره چاپ شده­اند. کتاب را به­لحاظ موضوعی می­توان به دو بخش تقسیم کرد. بخش نخست شامل جستارهایی است مربوط به تئوری­های ادبی. جستار نخست به مقایسه­ی تئوری کهن هندی احساسات پرداخته که در این روزها در غرب اقبال فراوانی یافته است. اگر تئوری بوطیقای ارسطو پایه­ای بوده است برای بررسی ساختاری داستان، تفکری که در نیمه­ی دوم قرن بیستم توسط ساختارگرایان گسترش یافت؛ تئوری هندی گرایش دارد که داستان را بر پایه­ی انگیزش­های حسی­اش بررسی کند. سعید هنرمند تئوری هندی را در یک بررسی مقایسه­ای مطرح می­کند و مبانی آن را با نمونه­هایی در ادبیات کهن و معاصر نشان می­دهد. در ادامه­ی همین بحث در جستار دوم به ارتباط زبان با روایت می­پردازد. در اینجا به مسئله­ی شکل گرفتن و ذخیره­ی احساس­ها در روایت می­پردازد و اینکه روایت از این طریق ابزار تولید معنا می­شود. نویسنده در دو جستار بعد به بررسی پی­ساخت (plot) می­پردازد و یک جستار هم درباره­ی تاثیر گفتمان مدرنیسم بر ساختار رمان­های معاصر فارسی دارد.

در بخش دوم نویسنده به بررسی چهار رمان مشهور غربی و ایرانی می­پردازد. هدف از این کار بیشتر ارائه­ی رویکردهای مختلف در بررسی است تا نقد خود این رمان­ها. در این بررسی­ها هر رمان با پس­متن­های روایی­اش به مقایسه گذارده شده است. نویسنده در دو جستار نخست این بخش به بررسی دو رمان امریکایی خشم و هیاهو و موش­ها و آدم­ها می­پردازد و در دو نوشته­ی بعد به بررسی کارهای گلشیری و دولت­آبادی می­نشیند. در دو نوشته­ی آخر رمان­های اصلی این دو نویسنده، یعنی شازده احتجاب و کلیدر محور اصلی بحث هستند، اما کارهای دیگر آنها به­ویژه در یک چارچوب تاریخی به بحث گذارده شده­اند.