جغرافياي اقتصادی حمل و نقل سازماندهي حمل و نقل دريايي

کانال‌هاي دريايي
   غرض از احداث کانال‌هاي دريايي، گاه ايجاد مدخلي بوده است براي كشتيراني دريايي به منظور ورود به داخل خشكيها و گاه برقرار داشتن ارتباط ميان دو درياست و كوتاه‌تر كردن مسير آن دو، به نحوي كه بدون وجود آنها، لازم مي‌آمده است تا شبه جزيره‌اي و يا قاره‌اي دور زده شود. از ميان گروه نخست مي‌توان شيپ كانال منچستر را نام برد كه اين شهر را به يك بندر مبدل ساخته است و يا كانال آمستردام به درياي شمال است كه به آمستردام، پيش بندري در كنار آبهاي عميق اعطا كرده است؛ در حالي كه عمق زوئيدرزه براي كشتيراني جديد كفايت نمي‌كند..

کانال‌هاي حوضه سن‌لوران، به هر دو نوع کانال‌هاي ياد شده در بالا تعلق دارند؛ زيرا از سويي اين کانال‌ها اتصال ميان دو درياچه و يا يك درياچه و يا يك دريا را تامين كرده و از اين طريق دو قلمرو از كشتيراني دريايي را به يكديگر متصل ساخته‌اند (زيرا درياچه‌هاي بزرگ، حقيقتاً يك مجموعه از كشتيراني دريايي را تشكيل مي‌دهند) و از سوي ديگر وجود اين کانال‌ها سبب شده است تا كشتيراني دريايي تا قلب قاره آمريكا نفوذ كند. بالاخره کانال‌هايي كه اتصال ميان اقيانوسها را برعهده دارند عبارتند از کانال كورنت، کانال كيل، کانال دماغه كود و به ويژه کانال‌هاي سوئز و پاناما.

 نظام کانال‌ها درياچه‌هاي بزرگ آمريكا متضمن اورگانيسمهاي زير است: - ميان درياچه سوپريور و مجموعه ميشيگان- هورون، کانال سالت‌- ست- ماري قرار دارد كه به ويژه وسيله عبور كانيهاي آهن از غرب به شرق است. حجم عبور كالا از اين کانال، كه از سالي به سال ديگر بر حسب مقتضيات اقتصادي متفاوت است، مي‌تواند از 100 ميليون تن تجاوز كند.
   - ميان درياچه اريه (كه به آساني با درياچه هورون در ارتباط است) و درياچه اونتاريو (كه با دور زدن آبشار نياگارا و جبران يك اختلاف سطح 100 متري همراه است)، کانال ولاند قرار دارد. حجم حمل و نقل در اين کانال به سال 1972، در حدود 67 ميليون تن بوده است

.  اين دو کانال، كه مي‌توانند كشتيهايي از نوع رودخانه‌اي، با كفي هموار، ولي در ابعاد كشتيهاي اقيانوس‌پيما را بپذيرند، براي درياچه‌هاي بزرگ پنجگانه نوعي كشتيراني، با خصايص دريايي را تدارك ديده‌اند كه ارقام آن البته در رده كالاهاي حمل شده توسط كشتيراني دريايي منظور مي‌شود. ولي پيش از سال 1959، اين درياي داخلي با اقيانوس اطلس، توسط کانال‌هايي با ظرفيت محدود در ارتباط بوده است كه اونتاريو را به مونرآل، كه در راس كشتيراني دريايي قرار داشته، مرتبط مي‌ساخته است (و البته با جبران 70 متر اختلاف ارتفاع ناشي از وجود مجموعه‌اي از تند آبها).
   کانال سن‌لوران كه در 1959 احداث شده، براي تمام كشتيهايي كه بار آنها به 9000 تن برسد و يا براي كشتيهاي مخصوص حمل سنگهاي معدني و يا غلات با ظرفيت حداكثر 28000 تن، به شرطي كه آب نشين آن از 80/7 متر تجاوز نكند، قابل وصول بوده است. عوارض عبور از اين کانال قليل بوده است و موفقيت آن و همچنين کانال ولاند چندان بوده است كه چند ماه پس از افتتاح، بر اثر اقبال و ازدحام كشتيها، آب بندها دستخوش راه بندان بوده‌اند. در 1972، ميزان حمل كالا در اين کانال به 57 ميليون تن بالغ شده است.
   کانال‌هاي ماورا اقيانوسها به معني واقعي كلمه، پيش از کانال سن‌لوران احداث شده‌اند.
   کانال كورنت كه در 1893 افتتاح مي‌گردد و مانع از دور زدن شبه جزيره پلوپونز مي‌شود، در سنگ ماسه‌هاي نرم توام با خاك رس، به طول 6 كيلومتر حفر مي‌شود. اين کانال، فاقد آب بند بوده و گذر از آن به سرعت صورت مي‌گيرد، ولي عبور از اين کانال براي كشتيهاي بزرگ، ميسر نيست و بنابراين حمل بار در آن، حايز اعتباري ثانوي است. کانال كيل كه همزمان با کانال كورنت ساخته شده است (احداث آن به سال 1895 مي‌رسد ولي متعاقباً آن را توسعه داده‌اند) با توفيق بيشتري روبرو بوده است. اين کانال، از برزخ هموار ميان هولشتاين عبور كرده و مانع از آن مي‌شود تا كشتيها شبه جزيره ژوتلند را دور بزنند. اين کانال كه نخست به دلائل نظامي و تجاري احداث شده بود، در حال حاضر يك کانال منحصراً تجاري است و ميزان حمل كالا در 1972 در آن از 53 ميليون تن بيشتر بوده است.