جغرافياي اقتصادی حمل و نقل

خطوط انتقال نفت و گاز
   خطوط انتقال نفت عموماً اختصاص به نفت خام دارد. ولي گاهي مي‌توان مواد پالايش شده را نيز توسط لوله از جايي به جاي ديگر انتقال داد. ولي علي‌رغم اختلاف غلظت، بخش مختصري از مواد با يكديگر مخلوط و در نتيجه بلا‌استفاده مي‌شوند. خطوط انتقال گاز نيز به مصرف جابه‌جا كردن گاز طبيعي و يا گازهاي ناشي از صنايع شيميايي مانند اتيلن مي‌رسند.
   اين مجاري، حمل ارزان بهاي ماده خام را تضمين مي‌كند؛ زيرا وسايل مورد لزوم آنها عبارت از تأسيسات تلمبه خانه‌ها و يا فشار‌شكنها هستند. بنابراين در محاسبه بهاي حمل و نقل، هزينه‌هاي مربوط به استهلاك تاسيسات و مخارج نگهداري وارد مي‌شوند. كاركناني كه كار دستگاهها را تضمين مي‌كنند بسيار كم شمار هستند. جابه‌جايي مواد، دست كم به منظور حمل آن به مقاديري زياد، به وسيله تلمبه صورت مي‌گيرد و نقل و انتقال آن از وسيله‌اي به وسيله ديگر، هزينه چنداني به‌بار نمي‌آورد و نتيجه امر آنكه براي مقدار نيروي مساوي، استفاده از توليدات نفتي از ساير مواد سوختي جامد مقرون به صرفه‌تر است؛ و اين يكي از علل بحران زغال‌سنگ در فاصله سالهاي 1960 تا 1973 در كشورهاي غربي بوده است.

احداث لوله‌هاي نفت، زماني كه نياز به عبور از گستره‌هاي آبي در ميان بوده باشد، مسايل فني ويژه‌اي را مطرح مي‌سازد. براي مسافات كوتاه مي‌توان از طاقهاي هوايي استفاده كرد؛ ولي غالب اوقات لوله‌ها را از زير آب عبور مي‌دهند. مطالعاتي ارسال 1959 به منظور گذراندن لوله‌ها از زير دريا، در جريان بوده است. چنين عملياتي به هنگام جنگهاي 45- 1944، از طريق پادوكاله، منتها به طور موقت، صورت پذيرفته بود. چنانچه مساله سود‌آور بودن عمليات مي‌توانست حل و فصل شود، در آن صورت امكان انتقال مستقيم نفت صحراي الجزاير به اروپاي غربي ميسر مي‌نمود. نتيجه اجتناب ناپذير ديگر در چنين صورتي، بحران وخامتباري بود كه لامحاله دامان نفت‌كشهاي تجاري را مي‌گرفت. بر‌روي خشكيها، حمل و نقل با استفاده از نيروي جاذبه، البته كمتر از انتقال نفت توسط تلمبه هزينه بر‌مي‌دارد. ولي استفاده از تلمبه، چنانچه قطر لوله‌‌ها يكسان بماند، امكان افزايش بده را ميسر مي‌سازد و يا به عبارت ديگر در بده برابر، امكان كاهش قطر لوله‌ها و در نتيجه پايين آمدن هزينه تأسيسات را مسلم مي‌سازد. بنابراين استفاده از تلمبه خانه‌ها در امر انتقال نفت و گاز به وسيله لوله، تعميمي تمام يافته است.