یک سؤال مهم!

یک سؤال مهم!


وعده کرده بودیم تا سلسله مباحثی را آغاز نماییم و به ارتباط «عقل و وحی» بپردازیم و از این رهگذر مسأله نبوّت پیامبر و دریافت وحی توسط او را مورد بررسی قرار دهیم. قبل از شروع بحث بایستی اوّل منظور خود از «عقل» و «وحی» را بیان کنیم تا در مرحله دوّم ارتباط این دو را مورد بررسی قرار دهیم.
در بسیاری از مسائل مهمی که سعادت ما به آن ها وابسته است، باید از راهنمایی وحی بهره مند باشیم و خود به تنهایی به آن نمی رسم. مثلاً اگر پیامبر به ما نگفته بود که پس از مرگ عالم دیگری وجود دارد که به حساب اعمال رسیدگی می شود ما از کجا می فهمیدیم؟!
مقصود از وحی:

وحی در لغت به معانی مختلفی آمده است. راغب اصفهانی گوید: «اصل الوحی الاشاره السریعه؛ وحی پیامی پنهانی است كه با اشاره و سریع انجام گیرد.» (1) یعنی منظور از وحی حقیقت عینی است که از طرف خداوند متعال بر قلب پیامبر وارد شده است.
مقصود از عقل:

عقل قوّه ادراک و فهم انسان است. آن چیزی است که به واسطه آن انسان از حیوان جدا می شود. انسان می کوشد این قوّه را درست به خدمت بگیرد. در این صورت صحیح و بدون خطا می اندیشد. درست هم تصمیم می گیرد. بنابراین عقل مهم ترین ابزار انسان است.
مقصود از ارتباط عقل و وحی:
با این سؤال شروع می کنیم: به نظر شما عقل ما چقدر از مفاهیم و آموزه های وحی الهی را می فهمد؟

اگر بگوییم:

1. عقل همه آنچه را که خداوند از طریق وحی به پیامبرش ابلاغ کرد تا به مردم برساند، می فهمید در این صورت پس چه نیازی بوده تا خداوند متعال پیامبر را بفرستد؟!! خود عقل هر آدمی همه آن مسائل را می فهمیده است!

2. عقل هیچ کدام از آن چیزهایی را که خداوند به پیامبرش وحی فرمود، نمی فهمیده و حتماً باید وحی می آمده و همه را به او توضیح می داده است. در این صورت پس چرا خدا به ما عقل داد؟ این عقل که هیچ چیز را نمی فهمد به چه دردی می خورد؟!!

پس نه می شود گفت عقل همه مسائل وحی را خودش به تنهایی می فهمیده و نه می توان گفت که عقل هیچ کدام از آن مسائل را نمی فهمیده است بلکه باید راه میانه ای را برگزید:

عقل برخی از مسائل را بدون وحی می فهمد ولی در برخی از مسائل لازم است تا وحی بیاید و او را هدایت کند! ریاضیات از آن دست مسائلی اند که خود عقل می تواند آن ها را حل کند و نیازی ندارد که وحی الهی جواب مسأله هایش را به او دهد! اما در بسیاری از مسائل مهمی که سعادت ما به آن ها وابسته است، باید از راهنمایی وحی بهره مند باشیم و خود به تنهایی به آن نمی رسم. مثلاً اگر پیامبر به ما نگفته بود که پس از مرگ عالم دیگری وجود دارد که به حساب اعمال رسیدگی می شود ما از کجا می فهمیدیم؟! یا بسیاری دیگر از این مسائل که سرنوشت ما را در دست دارند! در مقالات بعدی بیشتر در این باره سخن خواهیم گفت...

پی نوشت ها:

1- راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص515