نوسان در ميان دو گزينه!!

نوسان در ميان دو گزينه!!

مقدمه:

نوسان در ميان دو گزينه!! عنواني است درباره انسان به عنوان موجودي متفکر در ميان ساير موجودات كه از جايگاه خاصي برخوردار است به طوري که مي تواند از نيروي انديشه خود در جهت مثبت و يا در جهت منفي استفاده نمايد. اين موجود عجيب از مرتبه خليفه الهي تا مرتبه پست تر از حيوانات صعود و نزول دارد. آنچه وي را در اين مراتب حرکت مي دهد و او را زماني شايسته سجود ملائک و زماني ملعون و مخلد در آتش مي کند چيزي نيست به جز نوسان او در ميان دو گزينه انتخاب عقل و يا انتخاب جهل! انتخابي که ابديت او را رقم مي زند.


عقل اولين مخلوق خدا

بر اساس بسياري از روايات شريفه عقل نخستين مخلوق خداوند است: اول ما خلقه الله العقل؛ اولين چيزي که خداوند آفريد عقل است. اين بدان معناست که عقل نيرويي الهي و ملکه اي روحاني در وجود آدمي است و از اين رو انسان که به ويژگي عقلاني از ساير موجودات متمايز شده است، الهي ترين قوه را در اختيار دارد. او مي تواند با اين نيروي شگفت انگيز در جايگاه اصلي خود که جانشيني خداوند بر روي زمين است تلاش نمايد و يا آن که اين نيرو را در جهات شيطاني تلف کند! انتخاب با خود اوست و ميدان امتحان به وسعت همه عمر او گسترده است.



عقل بهشت ياب

اگر عقل در مسير صحيحي مورد استفاده قرار گيرد مي تواند سعادت انسان را در هر دو دنيا تأمين نمايد. اين مسأله به خصوص زماني واضح تر است که در روايات خصوصيات اين عقل شمرده شده است که آن را ابزار انسان در پرستش الهي معرفي مي نمايد. آن چنان که مي فرمايد: العقل ما عبد به الرحمان؛ عقل آن چيزي است که با آن خداوند رحمان عبادت مي شود. و در ادامه تصريح مي فرمايد: و اکتسب به الجنان؛ عقل آن چيزي است که با آن بهشت بدست مي آيد.
اگر عقل در مسير صحيحي مورد استفاده قرار گيرد مي تواند سعادت انسان را در هر دو دنيا تأمين نمايد.

از اين روايات بدست مي آيد که مسير صحيح حرکت انسان جز به خدا و بهشت او منتهي نمي گردد چراکه عقل که وجه تمايز او با ساير موجودات است وسيله بدست آوردن بهشت خدا ناميده شده است. بيان مثالي در اين جا شايد اين مطلب را واضح تر کند: فرض کنيد کليد قفلي نزد شما باشد و شما هم کليد را به خوبي بشناسيد و هم آن قفل بسته را. حال اگر به شما بگويند تنها با اين کليد اين قفل بسته باز مي شود آيا منطقي است که شما براي باز کردن اين قفل از ساير کليدها و ابزارها استفاده نماييد؟ حتما غير منطقي خواهد بود که با وجود قفل و کليد به دنبال چيز ديگري باشيم! مثل انسان هم مثل کسي است که هم قفل را دارد و هم کليد را. مي تواند آن را باز کند و يا آن که کليد را براي چيز ديگري استفاده کند و بکوشد قفل را با چيز ديگري باز کند!


انتهاي جاده عقل

حال که معلوم شد انسان داراي ابزاري است کارآمد به نام عقل که خدا آن را براي کار خاصي به او داده است معلوم مي شود استفاده از عقل جز براي عبادت الهي و کسب بهشت خدا کاري است عبث و بيهوده که مثل آن کسي مي شود که با کليدش در تلاش باشد تا قفل ديگري را باز کند که مي داند با آن کليد باز نمي شود! بي شک همه او را نادان و کارش را بيهوده مي شمارند. از اين رو خداوند متعال مي فرمايد: ما خاقت الجن و الانس الا ليعبدون؛ ما جن و انسان را تنها براي عبادت خلق نموده اييم. اين کلام موجز الهي درياي بيکران سخن و راهنمايي است که اي انسان تو با عقل خود کاري در اين جهان نداري جز عبادت الهي و اگر جز اين کني عمرت بيهوده گذرانده اي: إنما الحيوة الدنيا لهو و لعب؛ همانا زندگي دنيا لهو و بازيچه است. پس بهوش باش که عمرت را به رايگان ندهي!

فرض کنيد کليد قفلي نزد شما باشد و شما هم کليد را به خوبي بشناسيد و هم آن قفل بسته را. حال اگر به شما بگويند تنها با اين کليد اين قفل بسته باز مي شود آيا منطقي است که شما براي باز کردن اين قفل از ساير کليدها و ابزارها استفاده نماييد؟
اگر انسان در زندگي دنيا سرمايه عمر را از کف بدهد و در بيهودگي گذراند در هر حال چون قوه عقلاني را دارد و با آن از ساير موجودات متمايز گرديده است مي تواند در دنيا علو و برتري جويد و فرعون وار به خيال خود عالم را بر هم زند.

عقل رحمان نشناس!

اما اگر انسان در زندگي دنيا سرمايه عمر را از کف بدهد و در بيهودگي گذراند در هر حال چون قوه عقلاني را دارد و با آن از ساير موجودات متمايز گرديده است مي تواند در دنيا علو و برتري جويد و فرعون وار به خيال خود عالم را بر هم زند. چنين انساني کسي است که نيروي عقل را ضايع کرده است و عقل را از مرتبه الهي آن تنزل داده به عقل ابزاري و بشري تبديل نموده که به قول مولانا عقل جزوي گرديده است: عقل جزوي عقل را بدنام کرد! او کسي است که به حداقل مزاياي عقل در اين دنيا اکتفا نموده و عاقبت خود را تباه کرده است. نظير چنين افرادي حتي اگر در قالب علم و فناوري نيز عقل را ضايع گردانند هرگز در آخرت سعادتمند نخواهند بود. به راستي کيست که سازندگان سلاح هاي کشتار بشري را از خادمان علم و کساني بداند که عقل را بها داده و خدمت کرده اند؟!! چنين افرادي جز گمراهاني نيستند که در جهل مي باشند.

آنچه انسان را در اين مراتب حرکت مي دهد و او را زماني شايسته سجود ملائک و زماني ملعون و مخلد در آتش مي کند چيزي نيست به جز نوسان او در ميان دو گزينه انتخاب عقل و يا انتخاب جهل! انتخابي که ابديت او را رقم مي زند.



پايان سخن

عقل اين عطيه الهي کليدي در دست تواناي انسان است که مي تواند سعادت و يا شقاوت خود را با آن بدست آورد و سرانجام و آخرتش را ترسيم نمايد. در اين ميان تنها کساني که عاقل حقيقي!! باشند سعادتمندند و جاهلان و نادانان هرگز سعادتمند نخواهند بود حتي اگر در اين دنيا در ظاهر زندگي راحتي داشته باشند قطعا در آخرت اسرار هويدا شده و سرنوشت نامبارکي خواهند يافت.



تهيه براي تبيان: رادفر

تنظيم براي تبيان: سيد پيمان صابري



1-قرآن کريم

2-اصول کافي ج1

3-شرح جنود عقل و جهل امام خميني

4-اسرارالآيات ملاصدراي شيرازي

5-جبر و اختيار علامه جعفري

6-مثنوي معنوي مولوي

7-شرح مثنوي علامه جعفري

8-اسفار اربعه ملاصدراي شيرازي

9-ترجمه تفسير الميزان ج8