مجله پزشکی : بیماریهای عفونی

  جذام یک بیماری عفونی قدیمی است که ویژه انسان است و عامل مولد آن باکتری Mycobacterium lepraeنام دارد.این بیماری پوست، اعصاب محیطی و اعضای مخاطی مانند چشم‌ها و مجاری تنفسی را مورد حمله قرار می‌دهد.
بیماری جذام عمدتا سیستم اعصاب در ناحیه دست‌ها، پاها و صورت را هدف قرار می‌دهد. این بیماری همچنین با عنوان بیماری هانسن نیز شناخته شده است و علت این نامگذاری این است که جی.آی. هانسن در سال ۱۸۷۳ باسیل مولد آن را کشف کرد. ابتلا به جذام بیشتر در نواحی گرم و مرطوب در مناطق استوایی و نیمه استوایی شایع است. فرد مبتلا اغلب در نواحی آسیب‌دیده دردی حس نمی‌کند و ممکن است بدون اطلاع و ناخواسته به اعضای بدنش آسیب وارد کند.
مدت‌های زیادی تصور می‌شد که این بیماری مشکل مرموزی است که با نفرین در ارتباط است و افراد مبتلا به جذام قرنطینه و مطرود بودند. امروزه، درمان موثری برای این بیماری وجود دارد و قابل معالجه است و برای قرنطینه کردن افراد جذامی هیچ توجیهی وجود ندارد. همانطور که در بالا گفته شد این بیماری در ابتدا اعصاب دست‌ها، پاها و چشم‌ها و برخی از اعصاب را در پوست تحت تاثیر قرار می‌دهد و در شرایط حاد در صورتی که فرد اقدام به درمان نکند بیماری می‌تواند به فقدان حواس، فلج ماهیچه‌های دست‌ها و پاها، از شکل افتادگی بدن و کوری منجر شود.
جذام بیماری رنج آوری است که اگرچه قابل درمان است اما در صورت عدم درمان باعث فلج و غیر عادی شدن شکل بدن می شود. باکتری مولد جذام شبیه به باکتری مولد بیماری سل است. این بیماری ۳ نوع مختلف دارد.
نوع اول، نوع معمولی آن با عنوان جذام سپروماتو است که به اعصاب مرکزی، پوست،‌ دستها و پاها، اعضای مخاطی مانند مجاری مرتبط به بینی و چشم حمله ور می‌شود.
در مقابل نوع دیگری این بیماری تحت عنوان توبرکولوئید یا شبه سل که منطقه‌ای است به طوری که کمتر از نوع اول در بدن گسترش پیدا می‌کند.
نوع سوم با عنوان جذام بینابین یا جذام با دو شکل مجزا شناخته شده است و ویژگی‌های هر دو نوع قبلی را با خود دارد.
در سال ۱۹۸۲ سازمان جهانی بهداشت طبقه بندی ساده‌ای را برای این بیماری ارائه کرد که شامل ۲ نوع جذام paucibacillary (PB) و Multibacillary (MB) است.
این طبقه بندی امروزه در سراسر جهان برای اهداف درمانی مورد استفاده است. هم چنین طبقه بندی قدیمی تر و تاحدی هم پیچیده تر هنوز در برخی از برنامه‌ها بویژه برای مطالعات تحقیقاتی کلینیکی کاربرد دارد. تشخیص این بیماری تا حدی مشکل است اما مهمترین ویژگی آن بروز بریدگی‌هایی بر روی بدن و به همراه آن از دست دادن حواس است. علائم جذام لپروماتو شامل گرفتگی بینی و گره‌ها و زخم‌های روی پوست در پشت و جلوی بدن است. از دست دادن حواس از انگشتان دست‌ها و پاها آغاز می‌شود و این امر باعث بروز جراحات و آسیب‌های ناخواسته‌ای شود که آنها هم به نوبه خود عفونی می‌شوند. در موارد پیشرفته و حاد بیماری حالت قانقاریا ایجاد شده و بدن فرد دچار گزیدگی و ضایع شدن می‌شود. این بیماری قابل معالجه است اما تاثیر درمان بستگی به تشخیص زودهنگام آن دارد. از سال ۱۹۸۲ سازمان جهانی بهداشت روش معالجه ترکیب دارویی را ارائه کرد. در این روش به بیماران ترکیبی از آنتی بیوتیک‌های قوی داده می‌شود که می‌تواند نوع شبه سل را ظرف ۶ ماه به طور کامل درمان کند و نوع عفونی‌تر آن که لپرومائو است ظرف ۲ سال معالجه کند. اگر درمان زود آغاز شود تغییر شکل بدن و فلج قابل پیشگیری است. این روش همچنین افرادی که عفونت‌های شدید دارند بسیار سریع عفونت‌زدایی کرده و در نتیجه به پیشگیری از شیوع جذام کمک می‌کند. لازم به ذکر است که انجمن انگلیسی درمان جذام (LEPRA) یک موسسه پزشکی است که با اهداف سازمان جهانی بهداشت در جهت ریشه کنی این بیماری پیش می‌رود. هدف از فعالیت این موسسه تشخیص زودهنگام بیماری و ارائه درمان مناسب است. با این حال اکثر بیمارانی که در نقاط دور از دسترس زندگی می‌کنند به سختی به تشخیص زودهنگام دسترسی پیدا می‌کنند.    
  خبرگزاری ایسنا