استرس‌هاي بارداري

نازنين ديگر دارد از اين وضع كلافه مي‌شود، اما استرس و دلشوره يك لحظه او را رها نمي‌كند.

دائم از خودش سوال مي‌كند: من وقتي نمي‌دانستم حامله‌ام استامينوفن خورده‌ام و موهايم را رنگ كرده‌ام. شايد كارهاي ديگري هم كرده باشم كه مضر بوده است و يادم نمي‌آيد. اگر كودكم صدمه ديده باشد چه؟ اگر دكتر نفهمد بچه مشكل دارد و به موقع اقدام نكنيم چه؟ اصلا مشكلات جنين، درماني دارد؟ اگر فرزندم را از دست بدهم چه؟

اين استرس‌ها حتي در خواب هم رهايش نمي‌كند.

مادرش مي‌گويد: بايد مي‌گفتند حاملگي مثل يك هندوانه سر بسته است نه ازدواج. در ازدواج تو مختصري در مورد طرف مقابلت مي‌داني، اما در بارداري تا بچه به دنيا نيايد، مطمئن نمي‌شوي كه بچه سالم است و بدون مشكل به دنيا آمده است و تا قبل از آن، اين‌ نگراني‌ها طبيعي است، اما بايد سعي كنيم آن را كنترل كنيم.

هر كسي كه يك‌بار بچه‌دار شده باشد، استرس‌هاي دوران بارداري را تجربه كرده است. شايد با تعدد دفعات بارداري اين استرس كاهش يابد، اما هميشه نگراني از سلامت فرزند و توانايي‌هاي شخصي، مادران باردار را نگران مي‌كند.

برخي بارداري و زايمان را يكي از بحران‌هاي سه‌گانه در زندگي زنان مي‌دانند و معتقدند كه حداقل به اندازه‌ 2 بحران ديگر يعني بلوغ و يائسگي اهميت دارد.

نسترن فقيهي، روان‌شناس معتقد است وضعيت جسمي مادر در كنار تغييرات هورموني و نگراني‌هاي ناشي از پديده‌هاي ناشناخته دوران بارداري اين دوران را به پراسترس‌ترين دوران زندگي زنان بدل مي‌كند.

وي ادامه مي‌دهد: گاهي در بارداري‌هاي ناخواسته مادران غافلگير مي‌شوند و استرس ناشي از شرايط پيش‌بيني نشده شغلي، اقتصادي و حتي پذيرش نقش مادري بر استرس آنان اضافه مي‌شود.

زنان معمولا در بارداري اول بيش از بارداري‌هاي ديگر اين استرس‌ها را تجربه مي‌كنند.

وي ترس از زايمان خصوصا زايمان طبيعي را يكي ديگر از استرس‌هايي مي‌داند كه مادران جوان با آن درگير هستند.

فقيهي مي‌افزايد: سخناني درباره زايمان‌هاي سخت طبيعي و عوارض آن كه در ميان محافل زنانه رد و بدل مي‌شود و شايعاتي در مورد افتادگي مثانه و رحم و بريدگي‌هاي عميق‌ هنگام وضع حمل در حالي كه مادر بهوش است، بر اين ترس دامن مي‌زند. گرچه در برخي بيمارستان‌ها بي‌حسي موضعي هنگام زايمان طبيعي صورت مي‌گيرد كه آن را به تجربه‌اي شيرين و بدون درد بدل مي‌كند، اما خيلي از مادران اطلاع درستي از اين شيوه ندارند و خيلي از بيمارستان‌ها نيز از اين شيوه‌ها استفاده نمي‌كنند.

جهش‌هاي ژنتيك، سقط جنين و بيماري‌هاي ارثي يكي ديگر از عوامل ترس مادران باردار است.

هرچه زن باردار حمايت خانوادگي و اقتصادي كمتري را شاهد باشد و احساس امنيت كمتري را تجربه كند وانگيزه بچه‌دار شدن ضعيف‌تر باشد، براي غلبه بر ترس قدرت كمتري دارد.

گسترش كلاس‌هاي بارداري در سطح جامعه و آموزش مادران باردار براي غلبه بر استرس مي‌تواند به بهبود وضعيت رواني مادران باردار كمك كند.

داشتن شبكه‌اي از حاميان خانوادگي و دوستان،‌ شركت همسر خانم باردار در كلاس‌ها و جلسات مشاوره قبل از بارداري و استفاده از راهنمايي‌هاي مشاوران خانواده براي غلبه بر استرس‌ها، بارداري توام با آرامشي را براي مادران جوان ايجاد مي‌كند.

شما همچنين مي‌توانيد از تكنيك‌هاي ‌آرام‌سازي دعا، ‌گوش دادن به قرآن و ذكر‌هاي گوناگون كه به آرامش كمك مي‌كنند، استفاده كنيد. سپردن جنين كوچك به دست‌هاي توانگري كه او را آفريده است و اكنون دارد در وجود شما به او شكل مي‌دهد، شما را آرام خواهد كرد. در كنار ‌ وظايف تغذيه‌اي و نرمش‌هاي مورد نياز دوران بارداري از مشورت پزشك خود نيز بهره‌مند شويد.

نگراني و تشويش شما تنها چيزي است كه وضع را بدتر مي‌كند و كودك شما به آن هيچ نيازي ندارد. اگر كودكي سالم مي‌خواهيد آرام باشيد، زيرا:

افسردگي در حين بارداري بر رشد فرزندان تاثير منفي دارد. افسردگي مادران در حين بارداري احتمال بروز مشكلات ادراكي و رفتاري را در فرزندان بيش‌از 30 درصد افزايش مي‌دهد.

تحقيقات نشان مي‌دهد سطح بالاى استرس‌هاى روانى ـ اجتماعى در طول دوران باردارى خطر زايمان زودرس و در نتيجه تولد نوزاد با وزن كمتر از ميزان طبيعى را افزايش مى‌دهد.

مطالعات نشان مى‌دهد ميزان خطر زايمان زودرس در مادران تحت استرس 5‌/‌1 تا 2 برابر بيشتر است.

در مطالعه‌اى كه روى 2 هزار و 828 مادر انجام گرفت‌ معلوم شد‌ احساس ناراحتى در مورد باردار شدن (ناشاد بودن از باردارى) و انكار حاملگى در طول باردارى توسط مادر (با جملاتى نظير: مطمئن نبودم كه باردارى را مى‌خواهم، نمى‌خواستم مردم بدانند كه من باردار هستم، نمى‌دانستم كه حامله شدم، نمى‌خواستم به باردار بودنم فكر كنم) روى وزن هنگام تولد نوزاد اثر منفى دارد.

درواقع مادرانى كه نوزادان آنها وزن بسيار پايين داشتند (كمتر از 1500 گرم) بيشتر نارضايتى و ناراحتى از باردارى‌شان را داشته‌اند.

تاخير در رشد داخل رحمي جنين از ديگر مشكلاتي است كه استرس مادر باردار به وجود مي‌آورد.

استرس‌هاى دوره باردارى علاوه بر ايجاد عوارض در دوران باردارى و زايمان روى فرآيند رشد و تكامل ذهنى ـ روانى اثر سوء دارد و موجب اختلالات رفتارى در دوران كودكى مى‌شود. قرارگيرى در معرض استرس بويژه در اوايل باردارى، بر رشد و تكامل مغز جنين اثر نامطلوبى گذاشته و موجب ضعف در توانايى‌هاى زبانى (كلامى) و هوش عمومى مى‌شود. بعضى از مطالعات اين اثرات را درازمدت و ماندگار توصيف كردند، ولى بررسى‌هاى بيشترى براى اثبات اين موضوع لازم است.

افزايش فشار خون حاملگى، زجر جنينى، مشكلات سلامتى در سال اول زندگى شيرخوار، مشكلات و اختلال‌هاى رفتارى و هيجانى در 4 سالگى از ديگر عوارض داشتن استرس شديد در طول دوران بارداري است.

زهره زيارتي