قرآن و باران

أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یُزْجِی سَحَابًا ثُمَّ یُؤَلِّفُ بَیْنَهُ ثُمَّ یَجْعَلُهُ رُكَامًا فَتَرَى الْوَدْقَ یَخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ وَیُنَزِّلُ مِنَ السَّمَاء مِن جِبَالٍ فِیهَا مِن بَرَدٍ فَیُصِیبُ بِهِ مَن یَشَاء وَیَصْرِفُهُ عَن مَّن یَشَاء یَكَادُ سَنَا بَرْقِهِ یَذْهَبُ بِالْأَبْصَارِ

«آیا ندیدی که خداوند ابری را به آرامی می راند. سپس میان(قطعات) آن پیوند می دهد سپس آن را متراکم می سازد. پس باران را می بینی که از لابلای آن بیرون می آید و نیز از آسمان از کوههای ابر یخ زده که در آن هست برف و تگرگ فرو می ریزد. پس به سبب آن به قومی که بخواهد زیان می رساند و آن را از قومی که بخواهد بر می گرداند. نزدیک است روشنی برقش چشم ها را از بین ببرد».

طی مطالعه ای كه دانشمندان روی ابرها انجام داده اند به این نتیجه رسیده اند كه ابرهای باران زا با طی سلسله مراحل خاص و به شیوه ای مشخص، تشكیل می شوند و شكل گیری و ایجاد ابرهای باران زا نیاز به انواع خاصی باد و ابر دارد. یكی از انواع ابرهای باران زا كه معمولاً با رعد و برق همراه است كومولونیمبوس[1]   است. هواشناسان در مورد تشكیل ابر كومولونیمبوس مطالعه كرده اند تا نحوه تولید و ایجاد باران، تگرگ، برق (نور) را بیابند. یافته ها نشان می دهد كه كومولونیمبوس طی مراحل زیر باران ایجاد می كند.  

2- اتصال: ابرهای كوچكتر به یكدیگر متصل و ابرهای بزرگتر را تشكیل می دهند.

3ـ تراكم و انبوه شدن: وقتی ابرهای كوچكتر به هم می پیوندند و ابرهای بزرگتر را می سازند در ابرهای بزرگ حركت و رشد عمودی به سمت بالا صورت گرفته كه این پدیده در مركز ابرها بیشتر از لبه ها و كناره های آن رخ می دهد و بعد از این رشد رو به بالا موجب كشیده شدن توده ابر به بالا و رسیدن به ناحیه سردتر اتمسفر (جو) كه محل تشكیل قطره های آب و تگرگ است می شود. و قطره های آب و تگرگ، بزرگتر و سنگین تر شده و حركت رو به بالای آنها متوقف می شود و به صورت قطره های باران و تگرگ فرود میآیند.

هواشناسان تنها در دهه های اخیر با كمك وسایل پیشرفته مانند هواپیما، ماهواره، كامپیوتر، بالون و ...... به مطالعه بادها، جهت آنها و اندازه گیری رطوبت، تغییرات آن رطوبت، تعیین سطح فشار اتمسفر، تغییرات آن پرداخته و به جزئیات شكل گیری ابرها و ساختمان و نحوه عمل ابرها پی برده اند.

ابرهای کومولونیمبوس نام نوعی از  ابرها است که بلند و متراکم می‌باشد و همرا با صاعقه بوده و قبل از طوفان ظاهر می‌گردند. این ابرها از توده‌های بزرگ و انبوه ابر که به شکل برج عظیمی است، تشکیل می‌گردند. کومولونیمبوس از دو واژه لاتین کومولوس به معنای انباشته و نیمبوس به معنای باران ساخته شده است. این ابرها می‌توانند به تنهایی، و یا در کنار یک جبهه هوای سرد در آسمان ظاهر شوند.

هواشناسان دریافته اند كه ابرهای كومولونیمبوس كه حامل تگرگ هستند تا ارتفاع 2000 الی 16000 متر می رسند و شبیه رشته كوههایی می باشند. در كتب هوا شناسی گفته شده همین كه تگرگ از قسمت سرد و یخچالی ابر فرو می ریزد یعنی همان جایی كه بلورهای یخ در آن تشكیل می شود، ابرها باردار می شوند و قطره های آب با تگرگ به هم برخورد كرده یخ می زنند و باقی مانده گرمای خود را از دست می دهند. سطح تگرگ گرمتر از اطراف خود بلور است. وقتی تگرگ با بلور یخ مجاور و مماس می شود یك پدیده مهم رخ می دهد. كلاً الكترونها همیشه از ناحیه سردتر به نقطه گرمتر حركت می كند. در همین حال وقتی قطره های خیلی سرد و یخ زده در تماس با یك دانه تگرگ قرار می گیرند همین پدیده رخ می دهد و از این رو تگرگها بار منفی گرفته و قطرات بسیار سرد یخ بار مثبت می گیرند و در برخورد با تگرگ خرد و متلاشی می شوند حال ذرات خرده شده یخ سبكتر شده و به لایه های بالایی ابر صعود می كنند و تگرگ با بار منفی باقی مانده و در لایه های زیرین و بستر ابر قرار می گیرد. بنابراین لایه های زیرین ابر كلاً دارای بار منفی بوده و سپس این بار منفی به صورت برق به زمین تخلیه می گردد. نتیجه می گیریم كه تگرگ نقش مهمی در تولید و ایجاد برق دارد.

این اطلاعات در سالهای اخیر بدست آمده است و اصولاً تا سال 1600 بعد از میلاد نظرات ارسطو در هواشناسی  مطرح و غالب بوده است، مثلاً او معتقد بود كه اتمسفر دارای دو نوع هوا است، هوای مرطوب و هوای خشك و رعد صدای حاصل از برخورد هوای خشك با ابرهای مجاور را می دانست و برق و نور را حاصل از شعله ور شدن و سوختن هوای خشك با شعله ضعیف و نازك تعریف می كرد و اینها عقاید هواشناسی بود كه در 1400 سال پیش یعنی زمان نزول قرآن مطرح و غالب بود.