«النَّجمُ الثّاقِب »
ستاره ای درخشان است
در ابتدای سوره میگوید (و السماء و الطارق) قسم به آسمان و کوبندهی شب. در این آیه طارق را تفسیر میکند و میگوید این مسافر شبانه همان ستارهی درخشانی است که بر آسمان ظاهر میشود و بقدری بلند است گویی میخواهد سقف آسمان را بشکافد و سوراخ کند. و نورش بقدری خیره کننده است که تاریکیها را میشکافد و به درون چشم آدمی نفوذ میکند. (ثقب به معنی سوراخ کردن) در اینکه آیا منظور ستارهی معینی است مانند ستارهی ثریا (از نظر بلندی و دوری در آسمان) یا ستارهی زحل یا شهاب (از نظر روشنایی خیره کننده) و یا اشاره به همهی ستارگان است، تفسیرهای متعددی وجود دارد.
ولی با توجه به اینکه در آیهی بعدی آنرا به نجم ثاقب تفسیر کرده، معلوم میشود منظور هر ستارهای نیست. بلکه ستارگان درخشانی است که نور آنها پردههای ظلمت را میشکافد و در چشم آدمی نفوذ میکند. در بعضی از روایات «النجم الثاقب» به ستارهی زحل تفسیر شده که از سیارات منظومه شمسی و بسیار پرفروغ و نورانی است. این معنی از حدیثی از امام صادق (ع) نقل شده که در آن منجمی از حضرت سؤال کرد که منظور از «ثاقب» در این آیه چیست؟ فرمود ستاره(سیاره)ی زحل است که طلوعش در آسمان هفتم است و نورش آسمانها را میشکافد و به آسمان پائین میرسد. لذا خداوند آنرا «نجم ثاقب» نامیده.
قابل توجه آنکه زحل آخرین و دورترین ستارهی منظومهی شمسی است که با چشم غیرمسلح دیده میشود و از آنجا که از نظر ترتیببندی کواکب منظومهی شمسی نسبت به خورشید در هفتمین مدار قرار گرفته، امام (ع) در این حدیث مدار آنرا آسمان هفتم شمرده. این ستاره(سیاره) ویژگیهایی دارد که آنرا شایستهی سوگند میکند. از یکسو دورترین ستارگان قابل مشاهدهی منظومه شمسی است و به همین جهت در ادبیات عرب گاه آنرا«شیخ النجوم» نیز مینامند. ستارهی زحل که نام فارسی آن کیوان است دارای حلقههای نورانی متعددی است که آنرا احاطه کرده است. حلقههای نورانی زحل که گرداگرد آنرا فرا گرفته از عجیبترین پدیدههای آسمانی است که دانشمندان نجوم، دربارهی آن نظرات گوناگونی دارند و هنوز هم پدیدهی اسرار آمیزی است.