نگاهي ديگر به سريال مختارنامه

، سريال «مختارنامه» از جمله آثار نمايشي فاخر و تاريخي تلويزيون است كه به كارگرداني داوود ميرباقري و تهيه كنندگي محمود فلاح ساخته شده است.
بنابراين گزارش، اين سريال فروردين ماه سال 1383 در احمد آباد مستوفي كليد خورد و ساخت اين مجموعه علاوه بر دكورهاي اين لوكيشن، در ورامين، آبادان، شاهرود و شهرك سينمايي دفاع مقدس با تصوير قريب به 200 لوكيشن داخلي و خارجي، انجام شده است و در مساحتي بيش از 24 هكتار دكورهاي لازم براي به تصوير كشيدن صحنه‌هاي گوناگون آن ساخته و پرداخته شده است.
فيلمبرداري «مختارنامه» به طريقه 35 ميليمتري، انجام شده و بناست تا در حدود 40 قسمت 45 دقيقه‌اي به زندگي پرفراز و نشيب و قيام حماسي و قهرمانانه مختار ابوعبيد ثقفي ملقب به ابواسحاق بپردازد.

* شروع حركت از سال 81
نگارش سريال مختارنامه به قلم حسن ميرباقري و محمد بيرانوند و بازنويسي داوود ميرباقري، از سال 80 آغاز شد. پروژه در سال 81 و 82 در مرحله پيش توليد بود و در تاريخ 23فروردين 83 فيلمبرداري از شهر كاشان آغاز شد.
بخش‌هايي از دكور «مختارنامه» كه وقايع و ماجراهاي آن در 122 لوكيشن داخلي و خارجي اتفاق افتاده، در زميني به مساحت 30 هكتار ساخته شد و شامل اجزاي مختلف شهرهاي كوفه و مكه و ساختمان كعبه بود.
اين مجموعه از محصولات مركز سيما فيلم است و شروع نگارش متن اوليه آن توسط حسن ميرباقري و محمد بيرانوند با نظارت داوود ميرباقري به عنوان نويسنده و كارگردان مجموعه، از فروردين سال 81 شروع شد كه در نهايت نگارش نهايي آن نيز در مهر سال81 شكل گرفت. پس از آن از اسفند سال 81 گروه وارد مرحله پيش توليد شد كه ساخت دكورها از خردادماه سال82 ، دوخت لباس‌ها از تيرماه سال82 و آماده سازي لوازم صحنه از مرداد 82 آغاز شد.
به گزارش فارس، پس از آن نيز از شهريور همان سال بازيگران پروژه يك به يك انتخاب و به گروه ملحق شدند. در آذرماه سال 82 نيز تست گريم بازيگران شروع شد كه با فراهم شدن تداركات اوليه كار و شروع فيلمبرداري در فروردين 83، تدوين همزمان سريال نيز از خرداد همان سال توسط «مهدي حسيني‌وند» آغاز شد.

* ساخت دكور
براي ساخت مجموعه، دكورهاي مربوط به شهر كوفه و بخش هاي مختلف آن، دكورهاي شهر مدائن و محله هاي مختلف آن، دكورشهر مكه شامل بناي كعبه و بخش هاي مختلف آن و نيز دكور دهكده لفقا ساخته شد.
لوكيشن اصلي «مختارنامه» در احمدآباد مستوفي واقع در جنوب غربي اتوبان آزادگان تهران بود و دكورهاي مختارنامه توسط «محسن شاه ابراهيمي» مدير هنري و «جليل فتوحي نيا» طراح صحنه و گروه ساخت و ساز، ساخته شد. اصلي ترين دكورهاي مجموعه شهر كوفه، مكه و مدائن بود كه در زمين هاي كشاورزي منطقه احمدآباد مستوفي بنا شد.
ساخت دكور و فيلم برداري به صورت هم زمان انجام مي شد يعني هم زمان با فيلم برداري در مكان ديگري دكور ساخته مي شد. بخش هاي ديگري از مجموعه در شهرستان شاهرود و روستاي طرود، حاشيه رودخانه اروند كنار در آبادان، شهرك سينمايي دفاع مقدس، ورامين و ... مقابل دوربين رفت.

* «فريبرز عرب‌نيا» 6 سال در نقش مختار
در اين سريال «فريبرز عرب‌نيا» در نقش مختار ظاهر شده و عباس اصانلو و اميررضا گيتي‌بان به عنوان بدل‌هاي او هستند. او 6 سال براي ايفاي اين نقش زمان گذاشت و به فيلم يا سريال ديگري نپرداخت.
اين سريال با حضور بيش از 60 بازيگر اصلي، 140 نفر بازيگر فرعي و بيش از 1500 نيروي انساني كه به عناوين مختلف درگير كار بوده‌اند، ساخته شده است.
بازيگران اين سريال و نقش‌هايشان عبارتند از:
«فريبرز عرب نيا»: نقش مختار ثقفي
«امين زندگاني»: نقش مسلم‏بن عقيل
«رضا رويگري»: نقش كيان ايراني
«الهام حميدي»: نقش زن كيان ايراني
«عنايت شفيعي»: نقش ابن‎كامل
«ژاله علو»: نقش مادر مختار
«فريبا كوثري»: نقش عمره همسر مختار
«نسرين مقانلو»: نقش همسر ديگر مختار
«محمد فيلي»: نقش شمر
«رضا كيانيان»: نقش حاكم مكه
«محمدرضا شريفي نيا»: نقش محمدبن حنفيه
«حسن پورشيرازي»: نقش بهرام رنگرز
«ويشكا آسايش»: نقش جعده
«داوود رشيدي»: نقش حاكم كوفه
«كريم اكبري مباركه»: نقش احمربن شميط
«فرهاد اصلاني»: نقش عبيدالله‏بن زياد
«انوشيروان ارجمند»: نقش رفاعةبن شداد
«جعفر دهقان»: نقش مصعب‎بن زبير
«بهرام شاه محمدلو» و «محمد صادقي» در نقش حاكمان كوفه
«پرويز پورحسيني» در نقش ميثم تمار

ابراهيم آبادي، داوود آريا، روژان آريامنش، محمود اردلان، عباس اميري، رحمان باقريان، مريم بوباني، اسماعيل پورستار، معصومه تقي پور، علي جاويدفر، محمود جعفري، صدرالدين حجازي، محمد رضا حق‎گو، ميرصلاح حسيني، عليرضا خندان، اسماعيل خلج، حسين خاني بيك، مسعود خدابخشيان، ماه‎چهره خليلي، آهو خردمند، حبيب دهقان نسب، نصرت دستمردي، بهزاد رحيم خاني، جواد زيتوني، فريدون سوراني، محمد علي سليمان تاش، جمشيد شاه محمدي، ولي الله شيراندامي، مهرداد ضيايي، مصطفي كاري، احمد علامه دهر، حديث فولادوند، شهره لرستاني، صالح ميرزاآقايي، حميد مظفري، فرخ نعمتي، كاظم هژيرآزاد و اكبر زنجان پور از ديگر بازيگران اين مجموعه تلويزيوني هستند.

* مختار در سه بخش
به گزارش فارس، سريال «مختارنامه» سه بخش دارد كه در بخش نخست جواني زندگي مختارثقفي و در دو بخش ديگر ميانسالي تا شهادت وي را به تصوير مي‌كشد.
در مجموعه تلويزيوني «مختارنامه» محمدرضا ابراهيم سالكويه، علي اصغر آشوري، علي اكبر بلندي، علي ذبيحي، اكبر رحيمي، مصطفي رستمي ، محمدرضا راد،صفدر سياهپوش ،حسن شاهرخي ، محمد حسين قشمي ، عباس مختاري ،فيض الله مهدي‌خاني، محمد صديق مرادزاده، يوسف نوروزي، علي اكبر نيك‌روي، محمد نمازي و مرحوم رحيم سعادتي متين به عنوان ياران مختار ايفاي نقش كرده‌اند.
عوامل پشت صحنه اين سريال نيز عبارتند از:
نويسنده و كارگردان: داود ميرباقري، تهيه‌كننده: محمود فلاح، نويسندگان اوليه: حسن ميرباقري، محمد بيرانوند، مدير فيلمبرداري: عظيم جوانر‌وح، تدوين‌گر: مهدي حسيني‌وند، چهره‌پردازي: عبدالله اسكندري، مسعود ولدبيگي، محقق تاريخ اسلام: حجت‌الاسلام‌رسول جعفريان، مدير روابط عمومي: رضا استادي.

* يك بسكتباليست مقابل دوربين مختارنامه
نقش‌هايي در مجموعه وجود داشت كه فيزيك افراد خيلي مهم بود و در بخشي از داستان به فردي با قد و پاهاي بلند نياز داشت و متناسب با نقش در رشته‌هاي ورزشي، «حامد حدادي» در سريال، نقش يكي از اعضاي سپاه ابن‎زبير را بازي كرد.

* همكاري 1430نفر با اين پروژه
1430 نفر با اين پروژه هم‌كاري داشته‌اند. برخي نيروها از شهرها و مكان هايي كه فيلم برداري صورت مي‌گرفت، انتخاب مي‌شدند.

* زبان و گويش
مجموعه «مختارنامه» به لحاظ تاريخي فاصله زماني زيادي با مجموعه امام علي(ع) ندارد و مقطع داستان مربوط به سال 61 هجري است و زبان مجموعه، زبان شسته رفته‌اي است و از ضرب‌المثل، حكايات، ارجاع به تاريخ و ارجاع به گذشته استفاده شده و براي مخاطبان قابل فهم است.

* حوادث مجموعه
با وجود آموزش‌هايي كه به برخي بازيگران ارائه شد، حوادثي هم در حين فيلم‌برداري براي برخي از بازيگران اتفاق افتاد. «فريبرز عرب نيا» و «رضا رويگري» چند بار زخمي شدند. تهيه كننده هم دو باربه دليل فشار كار سكته كرد.

عوامل پشت دوربين، جلوي دوربين ظاهر شدند
برخي از عوامل پشت دوربين اين مجموعه مقابل دوربين نيز به ايفاي نقش پرداختند. «مسعود ولدبيگي» طراح چهره پردازي مجموعه در نقش سردسته خوارج در بخش مكه مقابل دوربين رفت. «محمود اردلان» طراح حركات رزمي اين مجموعه هم در نقش پسرعموي مختار نقش آفريني كرد. «حسن ميرباقري» برادر «داوود ميرباقري» كه يكي از نويسندگان اوليه مجموعه است هم نقش ابراهيم اشتر را بازي كرد. «حامد ميرباقري» دستيار كارگردان ايفاگر نقش پسر مختار و در مقطعي «ابن‎وهب» يكي از شهداي كربلا بود. او فرزند «داوود ميرباقري» است.

* موسيقي سريال
با توجه به بازتاب گسترده موسيقي «امام علي(ع)» يكي از مجموعه‌هاي پربيننده ميرباقري و نيز «گرگ‌ها»ي او، مخاطبان «مختارنامه» روي موسيقي اين پروژه انتظارات زيادي دارند.
ميرباقري و گروهش بعد از مذاكرات بسيار زياد و گذراندن مراحل مقدماتي و مذاكره با يكسري از آهنگسازها، به اين نتيجه رسيدكه «امير توسلي» بيش از ديگران انرژي و انگيزه براي كاركردن دارد. او در اين باره گفته: «به اين نتيجه رسيدم كه او انرژي كافي را دارد و جلساتي داشتيم و با علاقه بسياري سرصحنه‌ها حضور پيدا مي‌كرد كه فكر مي‌كنم خيلي موثر است و من قطعه‌هايي را شنيدم كه بسيار درخشان بود و اميدوارم يك موسيقي فوق‌العاده را در اين كار بشنويم.
ريشه‌هاي موسيقي «مختارنامه» به نوعي به ريشه‌هاي موسيقي سنتي برمي‌گردد. موسيقي كار، تم‌هاي مختلف دارد. در بخشي كه بيشتر عاشورايي است، از اين بخش استفاده مي‌شود و بقيه نيز ريشه‌هاي عربي دارد و با فضاهاي متفاوت، موسيقي متفاوت مي‌شود.

* عنوان‌بندي سريال
عنوان‌بندي اين سريال توسط «مهران برومند» و «مسعود سعادت مند» به عنوان مجري طرح در شركت « تصوير پردازان مديا» ساخته شده.عنوان بندي آغاز اين سريال سه دقيقه و نيم است كه در قالب فيلمي كوتاه، خلاصه‌اي از سريال مختارنامه به همراه نمادي از اين سريال ديده مي‌شود و بعد از آن ذكر عناوين و اسامي هنرمندان و دست‌اندركاران آغاز مي‌شود. عنوان‌بندي پاياني هم مانند اغلب سريال‌هاي تلويزيوني ساده است.

* پخش اولين قسمت
اولين قسمت اين سريال روز جمعه -9 مهرماه- ساعت 22 از شبكه يك سيما پخش مي‌شود، البته تلويزيون تصميم گرفته تا اين سريال را هم‏زمان از شبكه قرآن نيز پخش كند و اين سريال روزهاي يكشنبه از ساعت 20 توسط شبكه قرآن و معارف سيما پخش خواهد شد و تكرار مجموعه تلويزيوني نيز پنج‎شنبه‌ها، ساعت 20 از شبكه قرآن و معارف سيما خواهد بود.

* سرمايه‌‌گذاري روي فرهنگ،‌ هزينه بالايي كه در آينده جبران مي‌شود
ميرباقري در اظهار نظري پيرامون اين سريال گفته است: «...به هر تقدير همه ما مي‌گوييم زبان رسانه در زمانه ما موثرترين زبان است. اين را بارها و بارها مسؤولين فرهنگي ما با زبان رسا اعلام كرده‌اند؛ اما در ديدگاه ما يك اشكالي وجود دارد؛ يك مقدار، شايد واقعا، نگاهي از سر كج‎انديشي و بدفهمي باشد كه حاضر نيستيم براي اين زبان موثر هزينه و سرمايه‌گذاري بكنيم... اگر ما در اين سال‌هاي بعد از انقلاب، يك صدم آنچه براي تسليحات هزينه كرده بوديم، يك صدمش را در زمينه فرهنگ سرمايه‌گذاري كرده بوديم، امروز بسياري از ناهنجاري‌هاي فرهنگي را شاهد نبوديم. به هرحال زبان سينما، تلويزيون و نمايش، در نمايش، كمتر اما در تلويزيون و سينما، واقعا پرهزينه است. اگر مي‌بينيم كه آمريكا امروز در عرصه جهاني همه بازارهاي جهان را فتح كرده، به دليل نگاه و سرمايه‌گذاري آنها بوده است. در جايي مي‌گفتند يك تهيه كننده آمريكايي اگر قرار باشد براي يك پلان ده پانزده ثانيه‌اي، دو ميليون دلار هزينه كند، مي‌كند. چون تاثيرش را بلافاصله خواهد ديد و هزينه‌هايش را بلافاصله جبران خواهد كرد.»

* تلاش ميرباقري براي ارائه اثري در شأن اقتدار نظام فرهنگي جمهوري اسلامي
به گزارش فارس، ميرباقري در جايي ديگر گفته است:«...من واقعا در مختارنامه تمام تلاشم را كرده‌ام كاري را عرضه كنم كه در شأن و نشان‌دهنده اقتدار نظام فرهنگي جمهوري اسلامي باشد. اميدوارم اين اتفاق بيفتد. به هر حال روز و شب دعاي من اين است كه اين زحمات بالاخره به شكل درستش منعكس بشود و به سرانجام برسد. بدون مبالغه هم عرض مي‌كنم، اگر تا به حال، مجموعه كارهاي من كه بخشي از آن را اينجا مشاهده كرديد و خيلي‌هايش را هم ديده‌ايد، در يك طرف از كفه ترازو بگذاريم، «مختارنامه» طرف ديگر آن است. يعني سعي كردم كاري بسيار متفاوت، با انگيزه‌هاي بسيار بالا، انجام دهم. شوخي نيست؛ چهار سال خود را قرنطينه كردن و آماده نگاه داشتن و از شوق نيفتادن، خود را آماده نگه‌داري تا بتواني بعد از چهار سال، پلاني كه امروز مي‌گيري با همان قوت و قدرت پلان‌هايي باشد كه روزهاي اول كار گرفتي، دوستان سينمايي متوجه مقصودم در اين زمينه مي‌شوند...»
داوود ميرباقري درباره تصميمش از ساخت مجموعه تلويزيوني «مختارنامه» آورده است: پس از ساخت فيلم امام علي (ع) با همه خاطرات شيرين و فرجام غم‎انگيزش، شيفته جست‌وجوي سلمان، صحابي كبار و ايراني‎تبار حضرت محمد(ص) شدم. قريب ده سال با او سفر كرديم و به جست‌وجوي حقيقت پرداختيم. از ايران و حضرت زرتشت تا بيت المقدس و حضرت مسيح و از آنجا تا سرزمين حجاز و مكه...
رفتيم و رفتيم و رفتيم و با عشق سلمان به علي (ع) آرام شديم... اين ده سال بي‌شباهت به دو ماراتن نبود. در واپسين لحظاتي كه فكر مي‌كردم با سلمان فارسي به انتهاي راه نزديك شده‌ام، ناگهان دونده‌اي ظاهر شد و چون باد خود را به خط پايان رساند، خوب كه نگاه كردم ديدم مختار است؛ مختار ثقفي. مختار جايي خود را نشانم داد كه نتوانستم نبينمش. جلو رفتم و سعي كردم او و قيامش را بشناسم. لذا با او به تاريخ سفر كرديم. دوشادوش او جنگيديم. جنگي كه اكنون نيز ادامه دارد. براي پيروزي‎مان دعا كنيد. . . .