فدک در تاریخ
در طول تاریخ، فدک دستبه دست در میان خلفا میگشت. گاه برخی از خلفای اموی یا عباسی آن را به فرزندان زهرا(علیها السلام) بازگرداندند; ولی دوباره خلیفه بعدی بازمیستاند; اما هیچگاه ائمه اطهار: پس از غصب فدک حاضر نشدند آن را تحویل بگیرند، چرا که خلفا میخواستند با این کار صحه بر خلافتخویش نهند، و اگر آنها واقعا به اهل بیت عقیده داشتند، میبایستی قبل از پس دادن فدک، خلافت را برمیگرداندند; لذا وقتی هارون از امام کاظم(ع) تقاضا کرد که فدک را پس گیرید، حضرت ابتدا امتناع ورزید، اما آنگاه با اصرار خلیفه روبرو شد. حضرت فرمود: باشد، اما من با حدودش میخواهم. هارون میگوید: حدودش کدام است؟ حضرت میفرماید: اگر حدودش را بگویم تو آن را پس نخواهی داد.
- به حق جدت سوگند که پس میدهم.
حضرت فرمود: حد اول: عدن، حد دوم: سمرقند، حد سوم: افریقا و چهارم: سیف البحر ... و ارمنستان.
پس از بیان هر یک از حدود که حضرت میفرمود، رنگ هارون میپرید و حالش متغیر میگشت.
وقتی سخن امام پایان پذیرفت، هارون گفت: چیزی برای ما باقی نگذاشتی ... حضرت فرمود: گفتم که اگر حدودش را بگویم، پس نخواهی داد.
از همین جا بود که هارون برای شهید کردن امام مصمم شد. (1)
در زمینه فدک از سوی محققان عالی مقام کتب سودمند و مفیدی به جهان اسلام تقدیم گشته است که از آن میان به 2 کتاب سودمند اشاره میکنیم:
1 - کتاب «فدک فی التاریخ» تالیف شهید آیةالله سید محمد باقر صدر کتاب به زبان عربی است و دو بار; اولین بار با نام «فدک در تاریخ» توسط محمود عابدی و بار دوم با نام «نقش سیاسی و تاریخی فدک» توسط علی اکبر حسنی ترجمه شده است.
2 - کتاب «فدک نحلة النبی6» تالیف مرحوم آیةالله سید محمد حسن قزوینی که سید احمد علم الهدی آن را به فارسی برگردانده است و ترجمه گردیده است، دکتر عبدالفتاح عبدالمقصود نیز مقدمهای برای آن نگاشته است.
1- بحارالانوار، ج48، ص144.
