مطالب علمی - پزشکی

کوررنگی چیست ؟

کور رنگی یک بیماری ارثی وابسته به کروموزوم X مغلوب است که در مردان بیشتر دیده شده و تقریباً همیشه از مادر به پسر به ارث می رسد. (توضیح: زنان دو کروموزوم X و مردان یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y دارند. در بیماری های وابسته به کروموزوم X مغلوب در زنان باید هر دو کروموزوم X معیوب باشند تا بیماری رخ دهد. اگر یک کروموزوم X معیوب باشد بیماری رخ نمی دهد ولی قابل انتقال به فرزندان است. در مردان معیوب بودن تنها کروموزوم X سبب بیماری می شود. بنابراین، فردی که مبتلا به کوررنگی است، مادرش یا مبتلا به کور رنگی است و یا ناقل بیماری.) در این اختلال کروموزومی سلول های مخروطی در شبکیه که مسئول درک رنگ هستند دچار اختلال هستند و به همین دلیل بیمار رنگ ها را درست تشخیص نمی دهد.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،  کور رنگی ممکن است بر اثر بیماری های عصب بینایی یا شبکیه نیز رخ دهد. در این موارد، فقط چشمی که مشکل دارد دچار کور رنگی می شود و بیماری در طول زمان تشدید می گردد بطوریکه ممکن است تبدیل به کوررنگی کامل شود که در آن بیمار دیدی خاکستری دارد. این بیماران معمولاً در تشخیص آبی و زرد مشکل دارند.

کوررنگی یک بیماری اختلال ارثی است که در آن فرد قادر به تشخیص یک یا برخی رنگ‌ها نمی‌باشد. سلول‌های مخروطی چشم افراد کوررنگ فاقد رنگ‌دانه‌هایی هستند که موجب دیدن رنگ‌ها می‌شوند. به همین دلیل این افراد برخی رنگ‌ها را به شکل طیفی از رنگ‌های خاکستری و سیاه می‌بینند.

کوررنگی انواع مختلفی دارد که شایع‌ترین آن‌ها عدم توانایی در تشخیص رنگ سبز و قرمز از یکدیگر است .
کوررنگی در سال ۱۷۹۴ توسط شیمی‌دان بریتانیایی، جان دالتون، که خود به آن مبتلا بود کشف شد. با این حال علت آن تنها با پیشرفت علم ژنتیک در قرن بیستم مشخص شد. این اختلال به افتخار دالتون دالتونیسم نیز نامیده می‌شود، هرچند نام علمی آن Dyschromatopsia می‌باشد.

 در جامعه حدود    ۵  تا ۸ درصد آقایان  و ۰.۵ درصد خانم ها کوررنگ متولد می گردند. به عبارت دیگر از هر ۱۲مرد یک نفر و از هر ۲۰۰ زن یک نفر اختلال دیدرنگ دارند.

کور رنگی شرایطی است که در آن بعضی رنگ های خاص توسط فرد قابل تشخیص نیستند. کور رنگی این نیست که فردی که کوررنگی قرمز سبز دارد چمن هارا قرمز می بیند، گرچه دی کرومات ها اغلب این دورنگ را با هم اشتباه می کنند و چراغ قرمز ترافیک برای آنها شبیه لامپهای سدیمی و چراغ سبز شبیه لامپهای سفید کثیف می باشد .

 کور رنگی معمولا ارثی است و البته می تواند بر اثر آسیب چشم / عصب یا مغز یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص نیز رخ دهد.
نوع کور رنگی سبز / قرمز معمولا شایع تر است و فرد در تشخیص رنگ های سبز و قرمز دارای مشکل می باشد.
نقص دیگر کور رنگی آبی / زرد است. البته تست مناسبی برای تشخیص آن وجود ندارد.
کور رنگی در مردان شایع تر است( ۸ـ۱۲ % )
دکتر جان دالتون در سال ۱۷۹۸ اولین مطلب علمی خود را راجع به این بیماری نوشت.
● عوامل غیر عادی با کور رنگی ارتباط دارند
به خاطر کار دکتر دالتون نوع خاصی از کور رنکی deuteranopia نامیده می شود.
( در این نقص فوتو رسپتور های نوری رنگ سبز حضور ندارند .)
مزیت افراد کور رنگ ـ آنها در تشخیص وسایل استتار شده ی جنگی نسبت به افراد سالم دارای مزیت اند .
و هم چنین افراد مونو کرو مات در ۵ دقیقه ی ابتدایی عادت به تاریکی در شرایط دید شب دارای مزیت اندکی می باشند!!
شبکیه ه چشم انسان دارای ۲ نوع سلول می باشدـ راد و کان سلول های راد در نور کم فعال می شوند . و سلول های کان در نور معمولی.
۳ نوع سلول کان وجود دارد که دارای پیگمان های متفاوتی هستند و سلول های کان وقتی فعال می شوند که پیگمان ها نور را جذب کنند. هر گونه اختلالی در این سلول ها و ساز و کار آ نها و یا عدم حضور آ نها می تواند باعث به وجود امدن یکی از انواع کور رنگی شود .
● طبقه بندی
▪ اکتسابی
▪ ارثی
۱) مونو کرو ماسی
۲) دی کروماسی
۳) تری کرو ماسی غیر عادی
Monochromacy همان کور رنگی کامل است. که بسیار نادر و به ندرت رخ می دهد .
و زمانی است که ۲ یا هر ۳ پیگمان های سلول کان غایب هستند .
که خود شامل راد مونو کرو ماسی ( همراه با دید کم و نیستاگموس و فوتو فوبیا) و کان مونو کرو ماسی ( همراه با دید و electoretinogram, electrooculogram نرمال) می باشد .
Dichromacy نقص نسبتا شدید تر که یکی از ۳ مکانیسم رنگی کار نمی کنند.
و شامل Protanopia که فوتورسپتور قرمز به طور کامل غایب است . و Deuteranopia که فوتو رسبتور های سبز حضور ندارند . وTritanopia که عدم حضور پیگمان های آبی است و بسیار نادر است.
در نوع Anomalous trichromacy حساسیت طیفی یکی از ۳ پیگمان تغییر کرده است . و شامل Protanomaly و Deuteranomaly و Tritanomaly می باشد که به ترتیب حساسیت طیفی فوتو رسپتورها ی قرمز سبز و آبی / زرد تغییر کرده است.
● درمان
به طور کلی درمان خاصی وجود ندارد گرچه بیمار می تواند از فیلتر های رنگی و یا لنزهای تماسی برای بهتر تشخیص رنگ ها استفاده کند .
اپتومتریست ها اغلب برای بیمار یک لنز تماسی با تینت قرمز را تجویز می کنند که بر روی چشم غالب بیمار قرار داده می شود . و این لنز به بیمار اجازه می دهد که از پس تستهای خاصی که برای بدست آوردن شغل خاصی است به خوبی بر بیاید.
تاثیر پوشیدن این لنز ها مانند استفاده از عینک های سبز/قرمز ۳ بعدی است.
البته نرم افزار های کامپیوتری خاصی مانند Gnome Desktop نیز امروزه به این گونه بیمارها کمک شایانی می کنند. با توسط این رم افزار بیمار می تواند رنگ خاصی را روشن یا خاموش کند .