آشنایی با داروهای ضد فشار خون ( Anti hypertensive drugs ) و عوارض آنها

امروزه داروهای ضدفشارخون ( Anti hypertensive drugs ) زیادی وجود دارد، به طوری که پزشک شما می تواند با توجه به وضعیت شما داروی مناسب را انتخاب نماید. اهمیت دارد که شما اسم دارویی را که استفاده می کنید بدانید، و نیز از نحوه اثر و عوارض جانبی آن باخبر باشید.

در حدود ۵۰ میلیون نفر در آمریکا فشار خون دارند که بعنوان فشار سیستولی ۱۴۰ میلیمتر جیوه یا بالاتر و یا فشار دیاستولی ۹۰ میلیمتر جیوه یا بالاتر تعریف می‌شود. حدود ۹۵ درصد از این موارد فشار خون، فشار خون ابتدایی می‌باشند در حالیکه بقیه به عنوان فشار خون ثانویه تلقی و طبقه بندی می‌شوند.

هرچند علت فشار خون اولیه در هر بیماری معمولاً ناشناخته می‌باشد عوامل محیطی و ژنتیکی متعددی در ارتباط با آن شناخته شده است. اینها شامل چاقی، زندگی بدون فعالیت، مصرف بیش از حد سدیم بوسیله افرادی که به نمک حساسیت دارند، مصرف بیش از حد الکل و استرس یا فشارهای زندگی می‌باشد.

فشار خون ثانویه عمدتاً بدلیل بیماری کلیوی یا اختلالات غدد(بعنوان مثال افزایش استروژن،‌آلدوسترون یا افزایش سطح کاتکول آمین) می‌باشد، و این عوامل معمولاً بوسیله دارو یا جراحی قابل تصحیح می باشند .

همچنین که در جدول شمارة ۱ نشان داده شده است، ۴ مرحلة فشار خون وجود دارد که شامل مرحلة ۱ یا فشار خون خفیف تا مرحلة ۴ یا فشار خون شدید می‌باشد . در طی زمان طولانی، افزایش فشار شریانی به عروق صدمه وارد می آورد و باعث تسریع در پیدایش تصلب شرایین می‌شود و همچنین باعث افزایش حجم عضلانی بطن چپ می‌گردد.

سرعت وقوع این تغییرات بستگی به شدت فشار خون دارد نهایتاً این اختلالات می‌تواند باعث پیدایش بیماریهای اسکمیک قلبی، سکته مغزی، نارسایی قلبی و نارسایی کلیوی بشود که اینها شایع‌ترین علل مرگ و میر در بیماران فشار خونی می‌باشند .

 در طی ۲۰ سال گذشته متخصصین بهداشت و مسئولین بهداشت عمومی تلاشهایشان را برای آموزش جامعه راجع به صدمات ناشی از عدم درمان فشار خون بکار بردند که این باعث افزایش ۵۵ درصدی در بیماران فشار خونی شده است که از شرایط خود یعنی از بیماری خود آگاهی دارند و آنرا بطور مؤثر بوسیله تغییر در شیوه زندگی، مواد دارویی و یا راههای دیگر درمان می‌نمایند.

درمان موثر فشار خون به نظر می‌رسد یکی از عواملی باشد که منجر به کاهش ۵۷ درصدی در وقوع سکته مغزی و کاهش ۵۰ درصدی در وقوع مرگ‌ومیر ناشی از بیماریهای شریانی کرونر قلب در طی دو دهه گذشته می‌باشد.

گرچه  تمام داروهای ضدفشارخون ( Anti hypertensive drugs ) تقریباً به یک اندازه موثر هستند. اما در افراد مختلف با سن و سال و وضعیت جسمانی خاص باید داروی خاصی مصرف شود . پس همیشه به یاد داشته باشید که داروی شما را پزشک باید تعیین کند و هرگز بدون اطلاع پزشک داروی خود را قطع نکرده و یا تعویض ننمایید . داروهای ضدفشارخون سبب می گردند که فشارخون سیستولیک حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیمتر جیوه و فشار دیاستولیک حدود ۶ تا ۸ میلیمتر جیوه کاهش پیدا کند.

افراد مختلف به طرق مختلفی به داروها واکنش نشان می دهند: برای مثال افراد مسن به بعضی از داروهای ضدفشارخون پاسخ بهتری می دهند. اگر شما داروهای ضدفشارخون مصرف می کنید، باید به خاطر داشته باشید که اثر بعضی داروها، اگر شما نمک مصرفی تان را کاهش دهید، بسیار زیادتر خواهند شد. بنابراین ارزشش را خواهد داشت که سعی نمایید که کمتر نمک مصرف کنید.
برای حدود نیمی از افراد دچار پرفشاری خون، فقط مصرف یک قرص در روز کافی خواهد بود. اکثر بقیه افراد هم نیاز خواهند داشت که با دو نوع داروی مختلف، فشارخونشان را پایین بیاورند. ۱۰ درصد از آنها هم به مصرف سه نوع داروی ضدفشارخون نیاز خواهند داشت.

خوشبختانه داروها طوری ساخته شده اند که حتی اگر شما به سه نوع داروی ضدفشارخون هم احتیاج داشته باشید، لازم است که از هر کدام فقط یک قرص مصرف نمایید. تقریباً تمام این داروها را می توان یکجا و با هم خورد (صبح یا شب). داروهای قدیمی تر معمولاً طوری ساخته می شدند که روزی ۲ یا ۳ بار باید مصرف می شدند، اما امروزه از آنها استفاده نمیشود.
• ادرارآورها:

این داروها سبب دفع مایع و سدیم اضافی از طریق ادرار می‌شوند و در نتیجه حجم خونی که قلب باید پمپ کند، کاهش پیدا می‌کند. در بیشتر موارد، درمان افراد مبتلا به فشارخون‌بالا با یک داروی ادرارآور به تنهایی یا همراه با یک داروی دیگر آغاز می‌شود. ادرارآورها گاهی همراه با سایر داروهای ضدفشارخون برای افزایش اثرات ضدفشارخونی آنها بکار می‌روند. نمونه‌های این داروهای ادرارآور عبارتند از: فورزماید، اسپیرونولاکتون، کلروتیازید، هیدروکلروتیازید، تریامترنH، آمیلوراید، بومتانید، کلرتالیدون، اینداپامید و متالوزون. عوارض جانبی این داروها ممکن است شامل افزایش دفعات دفع ادرار و تغییر سطح پتاسیم باشد.

• مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE):

این داروها سبب کاهش سطح آنژیوتانسین می‌شوند (یک ماده شیمیایی که سبب انقباض عروق می‌گردد). نتیجه نهایی گشادشدن رگها است که باعث کاهش مقاومت در مقابل جریان خون می‌شود و قلب می‌تواند خون را به شکل موثرتری پمپ کند. نمونه‌های این داروها عبارتند از: انالاپریل ، کاپتوپریل، بنازپریل و لیزینوپریل.

مهارکننده‌های ACE نباید درطول حاملگی مصرف شوند. این داروها در مقایسه با سایر داروهای ضدفشارخون عوارض کمتری دارند. شایع‌ترین عارضه استفاده از آنها سرفه است که در ۵ تا ۱۵ درصد افراد رخ می‌دهد. به ندرت تورم صورت رخ می‌دهد که یک عارضه جانبی بالقوه خطرناک می‌باشد که حاکی از نیاز به قطع مصرف داروها می‌باشد. در صورت بروز این حالت بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید تا داروی دیگری را برای شما تجویز کند.
• مهارکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین ۲:

این داروها سبب مهار اثر آنژیوتانسین می‌شوند (بجای اینکه سطح آن ‌را کاهش دهند) و در نتیجه از اثر آن بر روی رگ‌ها و قلب جلوگیری می‌کنند. این داروها اغلب در افرادی تجویز می‌شوند که نمی‌توانند از داروهای دسته قبل استفاده کنند. نمونه‌های این داروها شامل لوزارتان، کاندزارتان و والزارتان می‌باشند. عوارض جانبی ممکن است شامل سردرد و تهوع باشد.

• مهارکننده‌های آلفا:

این داروها از تنگ‌شدن سرخرگ‌ها جلوگیری کرده و اثر هورمون استرس تحت عنوان اپی‌نفرین (که موجب افزایش فشارخون می‌شود) را مهار می‌کنند. امروزه دیگر این داروها زیاد توصیه نمی‌شوند، البته گاهی تجویز می‌شوند. نمونه‌های این داروها شامل پرازوسین، ترازوسین و دوگزازوسین می‌باشند. عارضه جانبی عمده سرگیجه است.

• مهارکننده‌های بتا:

این داروها تعداد ضربان و برون‌ده قلب را کاهش می‌دهند و در نتیجه فشارخون کاهش می‌یابد. نمونه‌های آنها شامل آتنولول، متوپرولول و پروپرانولول است. مهارکننده‌های بتا جهت درمان درد قلبی به طور شایعی مصرف می‌شوند و انتخاب مطلوبی در افراد مبتلا به بیماری قلبی کرونری و فشارخون‌بالا هستند. شایع‌ترین عارضه جانبی خستگی است.

• مسدود کننده‌های کانال کلسیم:

سبب مهار حرکت کلسیم به داخل سلول‌های عضلانی دیواره قلب و رگهای خونی شده و در نتیجه عضلات دیواره سرخرگها، شل می‌گردند. بنابراین از تنگ‌شدن رگها جلوگیری می‌شود. نمونه های آنها شامل دیلتیازم، آملودیپین و وراپامیل می‌باشند. عوارض جانبی شامل تورم پا و یبوست است.

• داروهای با اثر مرکزی (آگونیست مرکزی آلفا):

این داروها بر روی مغز و دستگاه عصبی اثر می‌کنند تا تعداد ضربان قلب را کاهش داده و از تنگ شدن سرخرگ‌ها جلوگیری کنند. اما امروزه بندرت مصرف می‌شوند. نمونه‌های این داروها عبارتند از: کلونیدین، گوانفاسین و متیل دوپا. کلونیدین از این لحاظ منحصر بفرد است که به شکل خوراکی و برچسب پوستی که هفته‌ای یکبار استفاده‌ می‌شود موجود می‌باشد. عوارض جانبی این داروها شامل آرامبخشی، سرگیجه، دهان خشک و خستگی می‌باشد.

• متسع‌ کننده‌های عروقی :

سبب شل شدن دیواره رگها و در نتیجه اتساع (گشاد شدن) آنها می‌شود. این داروها فقط در اورژانس برای افرادیکه فشارخون آنها با داروهای دیگر کنترل نمی‌شود، بکار می‌روند. نمونه‌های این داروها شامل هیدرالازین و مینوکسیدیل می‌باشند. ممکن است مینوکسیدیل سبب تجمع مایع در بدن شود و در نتیجه باید همراه با ادرارآورها مصرف شود تا مایع از بدن خارج شود.

هرچه شما با برنامه دارویی خود آشناتر باشید، با پزشک خود راحت‌تر در مورد درمان صحبت می‌کنید و داروها را جهت تأثیر بهتر، صحیح‌تر مصرف می‌کنید.