پاسخ به:مطالب علمی - پزشکی
سه شنبه 30 فروردین 1390 7:17 PM
یبوست یکی از شایع ترین شکایات گوارشی است . یبوست عبارت است از اجابت مزاج دشوار، ناراحت‌کننده، یا با فاصله زیاد، که سفت و خشک باشد. در بسیاری از مردم، یبوست خطری به همراه ندارد، اما گاهی شاید نشان دهنده یک بیماری زمینه‌ای باشد.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، طبق تعریف ، یبوست عبارت است از : اجابت مزاج کمتر از سه بار در هفته که معمولاً مدفوع سفت و خشک و همراه با ناراحتی هنگام دفع است و در برخی موارد همراه با احساس پری و سنگینی می باشد .
تصور غلطی که در برخی بیماران وجود دارد این است که اگر روزی یک بار اجابت مزاج نداشته باشند غیرطبیعی است ! در حالی که تصور فوق صحیح نیست ، زیرا تعداد اجابت مزاج در هر فرد بسته به میزان و نوع مواد غذایی مصرفی ، میزان فعالیت و … متفاوت است . مطالعات نشان داده که هر انسانی در طول زندگی خود یبوست را به نوعی تجربه می کند ، ولی اغلب این موارد گذرا و قابل چشم پوشی است .
ـ علایم شایع:
۱. سفتی مدفوع
۲. زور زدن به هنگام اجابت مزاج
۳. درد یا خونریزی به هنگام اجابت مزاج
۴. احساس عدم دفع کامل پس از اجابت مزاج
۵. اجابت مزاج در افراد مختلف، متفاوت است.
ـ علل بیماری:
۱. ناکافی بودن نوشیدن مایعات
۲. عدم فعالیت؛ افسردگی
۳. کم‌کاری تیرویید؛ زیاد شدن کلسیم خون
۴. شقاق و زخم مقعدی
۵. نارسایی مزمن کلیه
۶. کمردرد
۷. سرطان روده بزرگ یا راست روده
۸. نشانگان روده تحریک‌پذیر (کولیت عصبی)
۹. ناکافی بودن فیبر در رژیم غذایی. فیبر باعث حجیم شدن مدفوع و نگهداری آب در آن می‌شود و به این ترتیب مدفوع نرم و به راحتی دفع می‌شود.
ـ عوامل افزایش‌دهنده خطر:
۱. استرس
۲. پشت میزنشینی و عدم تحرک
۳. وجود یک بیماری که نیازمند استراحت کامل در رختخواب باشد.
۵. مصرف بعضی از داروها، از جمله بلادونا، مسدودکننده‌های کانال کلسیم، مسدودکننده‌های بتا آدرنرژیک، ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای، مخدرها، آتروپین، آهن، و داروهای ضد اسید.
ـ پیشگیری:
یک رژیم غذایی متعادل و پر از فیبر غذایی داشته باشید. به طور منظم ورزش کنید. روزانه حداقل ۸ لیوان آب بنوشید.
ـ عواقب مورد انتظار:
معمولاً با ورزش، رژیم غذایی، و نوشیدن مایعات به اندازه کافی، خوب می‌شود.
ـ عوارض احتمالی:
۱. یبوست مزمن
۲. کولیت اسپاستیک؛ انسداد روده
۳. افتادگی رحم یا راست روده
۴. فتق به علت زورزدن بیش از حد
۵. بواسیر؛ وابستگی به مسهل‌ها (یعنی بدون آنها بیمار همواره یبوست دارد).
ـ درمان:
خود را به یک وقت مشخص در روز برای اجابت مزاج عادت دهید. بهترین موقع معمولاً در عرض یک ساعت پس از صبحانه است. به هنگام اجابت مزاج عجله نکنید. حداقل ۱۰ دقیقه بنشینید، بدون توجه به این که اجابت مزاج انجام گرفته است یا خیر. نوشیدن آب داغ، چای، یا قهوه ممکن است به تحریک روده کمک کند. اگر یبوست ۴-۳ روز ادامه پیدا کند، می‌توانید از تنقیه یک بار مصرف برای رفع موقتی آن استفاده کنید. اگر مایل نیستید از محصولات تنقیه تجاری استفاده کنید، می‌توانید این کار را بکنید: یک حصیر یا کفی را در وان یا کف حمام پهن کنید؛ یک کیسه تنقیه را با آب ولرم پر کنید؛ کیسه تنقیه را طوری آویزان کنید که ارتفاع آن بیشتر از حدود ۷۵ سانتیمتر از کف حمام نباشد؛ به پهلوی چپ، روی حصیر یا کفی دراز بکشید؛ نوک تنقیه را به ملایمت در مقعد فرو کنید؛ اجازه دهید آب به آهستگی وارد شود. اگر احساس ناراحتی کردید، جریان آب را موقتاً قطع کنید تا درد بر طرف شود. سپس جریان آب را دوباره برقرار سازید؛ اجازه دهید حدود یک لیتر آب وارد شود؛ اجازه دهید مایع بماند تا زمانی که احساس ناراحتی کنید، سپس برای اجابت مزاج بنشینید.
ـ داروها:
برای یبوست گاه‌گاهی می‌توانید از نرم‌کننده مدفوع، یا مسهل‌ها یا تنقیه‌های با اثر خفیف استفاده کنید. از مسهل‌ها یا تنقیه‌ها مرتب استفاده نکیند، زیرا پس از مدتی ممکن است بدون مصرف آنها همواره یبوست داشته باشید. از مصرف مسهل‌های قوی مثل نمک‌های اپسوم خودداری کنید. بهترین مواد مسهل، حجیم‌کننده‌های مدفوع مثل سبوس، پسیلیوم، پلی‌کاربوفیل، و متیل سلولز هستند.
ـ فعالیت:
ورزش منظم و آمادگی جسمانی مناسب می‌تواند باعث تحریک روده شوده و به حفظ یک برنامه منظم اجابت مزاج کمک کند.
ـ رژیم غذائی:
روزانه حداقل ۸ لیوان آب بنوشید. در رژیم غذایی خود موادی مثل سبوس، و میوه‌ها و سبزیجات خام، که باعث حجیم شدن مدفوع می‌شوند، را بگنجانید. از مصرف غلات و نان تصفیه شده (بدون سبوس)، نان روغنی یا شیرینی آردی، و شکر خودداری کنید.
ـ در این شرایط به پزشک خود مراجعه نمائید:
اگر یبوست علی‌رغم مراقبت‌های معمول ادامه یابد، خصوصاً اگر تغییری در الگوی طبیعی اجابت مزاج شما به وجود آمده باشد. توجه داشته باشید که تغییر در الگوی اجابت مزاج ممکن است یکی از علایم اولیه سرطان روده بزرگ باشد. اگر به همراه یبوست، علایمی مثل تب یا درد شدید شکمی وجود داشته باشد .
امام على علیه السلام : در شگفتم از کسی که می بیند هر روز از جان و عمر او کاسته می شود، امّا برای مرگ آماده نمی شود.
